मकै र कोदो फल्ने बारीमा दुःख गर्दा छ महिना खान पनि मुस्किल पर्थो तनहुँको म्याग्दे गाउँपालिका–२ उमाचोकका कृषकका लागि । केही समय अघिसम्म दुःख गरे पनि सुख नपाएका उमाचोका कृषक यतिबेला सुन्तला बेचेर लखपति बनेका छन् ।
सुन्तलाको बोटबाट मनग्गे आम्दानी हुन थालेपछि कृषकले गोठेमल र गौमुत्रको प्रयोग गरी पुरानो सुन्तालको बोटलाई संरक्षण गर्न थालेका छन् । सुन्तलाको बोट वरीपरी वर्षमा दुई पटक गरी छ डोको मल , जरा, पात तथा हाँगामा गाईको पिसाब (गौमुत्र) राख्न थालेपछि ठुला अनि लटरम्मै दाना फल्ने गरेका छन् । गोठेमल र गौमुत्र सही प्रयोग गर्दा ४० वर्ष भन्दा पुरानो बोटबाट फल दिने गरेको पूर्व कृषि प्रसार अधिकृत समेत रहनु भएका रामबहादुर थापा बताउनुहुन्छ । पुरानोबोटलाई गाई, भैसीको मोल र गौमुत्र दिँदा पोटिलो अनि ठुलो दाना लागेकोले तन्देरी बोट जस्तै फल लागेका थापाले जानकारी दिनुभयो । ‘‘नयाँ बोट हुर्काउँदा लटरम्ब फल लाग्न १० वर्ष कुर्नुपर्छ सहीमात्रमा गोठेमल र गौमुत्रको प्रयोग गरियो भने ५० वर्ष भन्दा बढी समय आम्दानी लिन सकिन्छ भन्ने उदाहरण बनेको छ’’ थापाले भन्नुभयो । १६ रोपनी जमिनमा अधिकांश ४० वर्ष पुरानो बोट रहेको र तिनैबोट वार्षिक १४ देखि १६ लाख रुपियाँ आम्दानी लिने गरेको थापाले जानकारी दिनुभयो ।
