लगातार हाई आउनु गम्भीर रोगको संकेत

काठमाडौं – हाई आउनु एक सामान्य शारीरिक प्रक्रिया हो। हाई हामी सबैलाई आउँछ। सामान्य भाषामा हामी अल्छी लागेर वा निन्द्रा नपुगेर मात्र हाई आयो भन्छौँ। तर हाई विभिन्न कारणले आउने चिकित्सकले बताएका छन्। धेरै अवस्थामा हाई आइरहनुले शरीरमा गम्भीर समस्याको संकेत गर्ने चिकित्सकले बताएका छन्। चिकित्सकका अनुसार हाई आउनुले मस्तिष्क, मुटु फोक्सोमा हुने समस्यालगायत अन्य […]

सम्बन्धित सामग्री

महँगी विरुद्धको लडाई अझै गम्भीर र पीडादायक हुने संकेत

काठमाडौं । संसारभर महँगी विरुद्धको लडाई सकिएको छैन । कछुवाको तालमा सुस्तरी अगाडि बढेर महँगीविरुद्धको लडाई जित्न नसकिने सन्देश विश्वभरका केन्द्रीय बैंकरहरुले दिइरहेका छन् ।  अहिले नै ब्याजदर बढाइएन भने महँगी आफूहरुसँग झनै लामो समयसम्म रहने सक्ने गएको हप्ता आधा प्रतिशत अंकले ब्याजदर बढाएपछि बैंक अफ इंगल्यान्ड (बीओई)का गभर्नर एन्ड्रियू बेलीले भनेका थिए । एक दशकभन्दा लामो अवधिसम्मको ब्याजदर वृद्धिपछि केही देशमा महँगी सुस्ताउन थालेको छ ।  तर धेरै जसोमा यो केन्द्रीय बैंकको लक्षित बिन्दुभन्दा चाँहि माथि छ । महँगी बढ्न नदिन अनि यसलाई घटाउन केन्द्रीय बैंकहरुासामु एउटै अस्त्र भनेको ब्याजदर बढाउनु नै हो । केन्द्रीय बैंकहरुको कदमको असर अर्थतन्त्रमा देखिन कम्तिमा पनि १२ महीना लाग्छ ।  अमेरिकी केन्द्रीय बैंक फेडरल रिजर्भले गएको मार्चमा ब्याजदर बढाउन शुरु गर्यो लगातार १० पल्ट ब्याजदर बढाएपछि फेडले जुनको नीतिगत बैठकमा ब्याजदर वृद्धि थाँती राख्यो । अहिले नै पहल नगर्ने हो भने बल्ल बल्ल सुस्ताउन थालेको महँगीमाथिको अंकुश गुम्ने भन्दै कयौं फेड अधिकारीहरुले आगामी महीना ब्याजदर पुनः बढाउनु पर्ने बताइरहेका छन् ।  केही अघि सम्म पनि  बैंकहरुले अर्थतन्त्रमा धेरै क्षति नपुर्याइकन ब्याजदर बढाएको जस्तो देखिएको छ । तर अहिले स्थिति फेरिन थालेको छ । महँगी सोचेको स्तरभन्दा बढी नै भयो भने जे गरेपछि महँगी घटाउन मुश्किल हुनेछ । यूरोपेली केन्द्रीय बैंक (ईसीबी)की अध्यक्ष क्रिष्टियन लगार्दले अहिलेको ब्याजदर वृद्धिलाई गन्तव्यतिर उडिरहेको विमानसँग दाँजेकी थिइन् ।  उडान भर्ने बित्तिकै विमान छिटो छिटो अगाडि बढ्नु पर्ने अनि लक्षित उचाईमा पुगेपछि गति कम गर्न सक्ने उनको भनाई छ । तर अहिले ब्याजदर वृद्धि महँगीलाई लक्षित स्तरमा झार्न पर्याप्त हुने गरी उच्च स्तरमा नपुगेको लगार्दको धारणा छ ।  अर्थतन्त्रका केही हिस्सामा ब्याजदर वृद्धिको असर नदेखिएकोले पनि केन्द्रीय बैंकहरुलाई महँगीलाई ओराल्न गाह्रो भइरहेको छ । ब्याजदर जिद्दी भएर उच्च स्तरमा रहिरह्यो भनेन केन्द्रीय बैंकहरुलाई यसलाई ओराल्न गाह्रो हुन्छ । असम्भव नै चाँहि होइन । तर अर्थतन्त्रमा यसको पीडा धेरै हुन्छ । एजेन्सी

आर्थिक मन्दी छैन, आउन सक्छ

आर्थिक क्रियाकलापमा कमी आएसँगै मुलुकको आर्थिक वृद्धिदर कोभिड–१९ महामारी अवधिको भन्दा पनि तल ओर्लेको छ । राष्ट्रिय तथ्यांक कार्यालयले चालू आर्थिक वर्ष (आव) २०७९/८० को पहिलो ३ महीनामा अर्थतन्त्रको आकार (कुल गार्हस्थ्य उत्पादन–जीडीपी) शून्य दशमलव ८ प्रतिशत बढेको तथ्यांक सार्वजनिक गरेको छ । क्षेत्रगत रूपमा हेर्दा केही क्षेत्रको आर्थिक वृद्धिदर ऋणात्मक देखिएको छ, जसलाई लिएर केही विश्लेषकहरूले अर्थतन्त्र मन्दीमा रहेको समेत बताएका छन् । तर, मुलुकको अर्थतन्त्र मन्दीमा गइसकेको छैन । सुस्ताएको छ जसलाई सुधार्न सरकार गम्भीर हुनुपर्ने देखिन्छ । ताजा तथ्यांकले अर्थतन्त्र मन्दीतर्फ जान सक्ने संकेत देखाएकाले सरकार आर्थिक गतिविधि बढाउने काममा जुट्न आवश्यक छ । यसका लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कार्य भनेको पूँजीगत खर्च बढाउनु हो । तथ्यांक कार्यालयले अघिल्ला वर्षहरूमा यसरी त्रैमासिक तथ्यांक सार्वजनिक गर्दैनथ्यो । यो तथ्यांक नपाउँदा अर्थतन्त्रको वास्तविक अवस्था कस्तो छ भनेर थाहा पाउन निकै समय कुर्नुपर्ने हुन्थ्यो । त्यसैले त्रैमासिक तथ्यांक सार्वजनिक गर्न मागसमेत उठेको थियो । तथ्यांक कार्यालयले त्रैमासिक तथ्यांक सार्वजनिक गर्न थालेको छ जुन सकारात्मक छ । अब यसलाई निरन्तरता दिन आवश्यक छ । सार्वजनिक भएको तथ्यांकलाई हेर्दा मुलुकको अर्थतन्त्र समस्यामा देखिए पनि मन्दीमा गइसकेको भने छैन । मन्दीको खास परिभाषा छैन तर लगातार तीन त्रैमाससम्म अर्थतन्त्र ऋणात्मक रह्यो भने त्यसलाई मन्दी भनिन्छ । मन्दीका बारेमा अमेरिका बेलायत र युरोपेली युनियनको अलगअलग मान्यता पाइन्छ । अमेरिकामा केही महीनासम्म जीडीपी, वास्तविक आम्दानी, रोजगारी, औद्योगिक उत्पादन, थोक र खुद्रा व्यापारमा हुने उल्लेख्य कमीलाई मन्दी मानिन्छ । यूरोपियन युनियनले पनि यस्तै अवस्थालाई मन्दी मानेको पाइन्छ । बेलायतले भने दुई त्रैमासमा निरन्तर ऋणात्मक आर्थिक वृद्धिलाई मन्दी मानेको छ । यिनीहरूको मान्यतालाई आधार मान्दा नेपाल मन्दीमा गएको छैन । किनभने नेपालका प्रमुख सूचकहरूको आर्थिक वृद्धिदर २ त्रैमासभन्दा बढी ऋणात्मक बनेको छैन । खासगरी, कृषि, आतिथ्य सेवा, म्यानुफ्याक्चरिङ क्षेत्र ऋणात्मक रहेको छैन । निर्माण क्षेत्र भने अघिल्लो वर्षको अन्तिम र चालू आवको प्रथम त्रैमास नै ऋणात्मक रहेको देखिन्छ । तर, जीडीपीमा सबैभन्दा ठूलो योगदान दिने कृषिक्षेत्र ऋणात्मक छैन भने ज्यादै कम योगदान दिने खानी र खनिज क्षेत्र ऋणात्मक रहेको छ । पर्यटन क्षेत्रले सकारात्मक सन्देश दिएको छ । त्यसैले समग्र अर्थतन्त्र ऋणात्मक छैन र मन्दीमा पनि छैन । क्षेत्रगत आधारमा सबैभन्दा ऋणात्मक वृद्धिदर रहेको क्षेत्र खानी तथा खनिज हो । गत आवको अन्तिम त्रैमासको दाँजोमा चालू आवको त्रैमासमा यो २९ दशमलव २ प्रतिशत ऋणात्मक वृद्धिदर रहेको छ । तर, समग्र अर्थतन्त्रमा खानी तथा खनिजको योगदान धेरै नभएकाले यसले नेपालको अर्थतन्त्रमा त्यति धेरै प्रभाव भने पारेको देखिँदैन । अर्थतन्त्रमा सबैभन्दा बढी योगदान दिने कृषि, वन तथा मत्स्यपालन क्षेत्रको वृद्धिदर १ दशमलव ६ प्रतिशत छ । यो गत आवको यही अवधिमा २ दशमलव ७ प्रतिशत थियो । यसले कृषिक्षेत्रको वृद्धिदर भने घटेको देखाउँछ । अर्थतन्त्रमा ठूलो प्रभाव पार्ने निर्माण क्षेत्र चालू आवको प्रथम त्रैमासमा गत आवको अन्तिम त्रैमासको तुलनामा २४ प्रतिशतले ऋणात्मक रहेको देखिन्छ । अघिल्लो आवको अन्तिम त्रैमासमा यो क्षेत्र २ प्रतिशतले ऋणात्मक थियो । ताजा तथ्यांकले अर्थतन्त्र मन्दीतर्फ जाने संकेत देखाएकाले सरकार आर्थिक गतिविधि बढाउने काममा जुट्न आवश्यक छ । यसका लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कार्य भनेको पूँजीगत खर्च बढाउनु हो । चालू खर्च बढ्नासाथ निर्माण क्षेत्रको वृद्धिदर बढ्छ । अहिले पूँजीगत खर्च सन्तोषजनक छैन । पूँजीगत खर्चमा सुधार नहुने हो भने समस्या निम्तिन सक्छ । त्यसैले सरकार तुरुन्तै चनाखो हुनुपर्छ र निर्माण कार्यलाई तीव्रता दिनुपर्छ । अझै पनि पूँजीगत खर्चलाई बेवास्ता गर्ने हो भने ३ वर्षभित्र ८ प्रतिशत पुर्‍याइने भनिएको आर्थिक वृद्धि त के चालू आवका लागि घटाइएको ४ दशमलव ५ प्रतिशतको आर्थिक वृद्धिको लक्ष्य पनि पूरा हुन कठिन हुन्छ । त्यस्तै उत्पादन वृद्धिका लागि सरकारले नयाँ उद्योग खोल्ने तथा भएका उद्योग पूर्ण क्षमतामा सञ्चालन हुने वातावरण बनाउन पनि उत्तिकै आवश्यक छ ।

गम्भीर जलवायु संकटतर्फ विश्व, किन लगातार तातो भइरहेछ पृथ्वी?

काठमाडौँ- विश्व जलवायु संकटको गम्भीर अवस्थातर्फ उन्मुख भएको संयुक्त राष्ट्रसंघको पछिल्लो प्रतिवेदनले संकेत गरेको छ। संयुक्त राष्ट्रसंघअन्तर्गतको विश्व मौसम संगठन (डब्लुएमओ) ले सार्वजनिक गरेको विश्वव्यापी जलवायुको वर्तमान अवस्थासम्बन्धी प्रतिवेदनले जलवायु परिवर्तनको प्रभाव न्यूनीकरण तथा अनुकूलनका लागि तत्काल प्रयास गरिनुपर्ने उल्लेख गरेको हो। ‘प्रोभिजनल स्टेट अफ द ग्लोबल क्लाइमेट इन २०२२’ प्रतिवेदन डब्लुएमओले जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी पक्ष […]

यसरी थाहा पाइन्छ आत्महत्याको संकेत

हरेक १० सेप्टेम्बरमा विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवस मनाइन्छ । आत्महत्या एक गम्भीर जनस्वास्थ्य समस्या हो । विभिन्न परिस्थितिसँग जुध्ने क्रममा उत्पन्न तीव्र लगातार मनोविचलनका अवस्थामा व्यक्तिले अन्तिम विकल्पका रुपमा बाध्यात्मक मृत्युवरण गरिने अवस्था आत्महत्या हो ।

यसरी थाहा पाइन्छ आत्महत्याको संकेत

हरेक १० सेप्टेम्बरमा विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवस मनाइन्छ । आत्महत्या एक गम्भीर जनस्वास्थ्य समस्या हो । विभिन्न परिस्थितिसँग जुध्ने क्रममा उत्पन्न तीव्र लगातार मनोविचलनका अवस्थामा व्यक्तिले अन्तिम विकल्पका रुपमा बाध्यात्मक मृत्युवरण गरिने अवस्था आत्महत्या हो ।

तपाईंको पनि खुट्टा निदाउँछन् ? कतै यस्ता रोगको संकेत त होइनन् ?

लगातार बसिरहँदा तपाईंको खुट्टा निदाउन सक्छ । खुट्टा निदाउँदा कसैले पिन वा सियोले घोचिरहेको जस्तो महसुस हुन्छ । कतिपय अवस्थामा त खुट्टा निदाउँदा असाध्यै दुख्छ पनि । खुट्टा निदाउनुका विभिन्न कारण हुनसक्छन् तर सबैभन्दा साधारण कारण भनेको एउटै स्थितिमा बसिरहँदा रक्तसञ्चार कम हुनु वा नसामा असाध्यै धेरै दबाब पर्नु हो । यदि कसैको खुट्टा लामो समयसम्म निदाउँछ भने यो एक गम्भीर रोगको पनि संकेत हुनसक्छ ।खुट्टा निदाउँदा सेन्सेसन घुँडा मुनि वा खुट्टाका विभिन्न हिस्सामा महसुुस हुन्छ । त्यसैले खुट्टा निदाउनुको क

बेवास्ता गर्नै नहुने टीबीको सामान्य लक्षण

क्षयरोग अर्थात् ट्युबरक्लोसिस (टीबी) एक प्रकारको गम्भीर संक्रमण हो । यो संक्रमण हुँदा फोक्सोमा असर पर्छ । यसले बिस्तारै बिस्तारै मस्तिष्क र करङ लगायत शरीरका अन्य भागमा समेत असर पार्छ । यो रोग माइकोब्याक्टीरियम ट्युबरक्लोसिस नामक एक ब्याक्टेरियाको कारण लाग्न सक्छ । टीबीका लक्षणहरुः१. टीबीको सबैभन्दा आम लक्षण खोकी हो । लामो समयसम्म लगातार खोकी लाग्नु टीबीको संकेत हुनसक्छ । २ देखि ३ हप्तासम्म खोकी लाग्ने र खकार पनि आउने गर्छ । २. खोकीसँगै रगत देखापर्छ । ३. छातीमा पीडा हुने र सास फेर्

लामो समयसम्म लगातार खोकी लाग्नु फोक्सोको क्यान्सरको संकेत

खोकी लाग्नुलाई मानिसहरु हल्का रुपमा लिने गर्छन् । कतिपय खोकीको समस्या लिएर अस्पताल पनि जाने गर्दैनन् । चिसो मौसममा खोकीको समस्या हुनुलाई सामान्य रुपमा नै लिने गरिन्छ । तर, कहिले काँही लामो समयसम्म खोकी लागिरहन्छ । यसलाई गम्भीर रुपमा लिन आवश्यक भएको डाक्टरहरु बताउँछन् । यस्तो अवस्थामा डाक्टरलाई देखाउन आवश्यक हुन्छ । एलर्जी, इन्फेक्शन, धुम्रपान जस्ता कारण पनि खोकी लाग्ने गर्छ । खोकी लगातार लामो समयसम्म लागिरहन्छ भने यसको कारण जान्न आवश्यक छ । खोकीका प्रकारः एक्युट खोकी : यो लगभग २ द

‘आमा र चार सन्तानको सामुहिक आत्महत्या गम्भीर सामाजिक अवस्थाको संकेत’

काठमाडौं । राष्ट्रिय जनमोर्चाले केही दिनअघि दैलेखको आठबीस नगरपालिकामा आमा र चार सन्तानले कर्णाली नदीमा हामफालेर गरेको आत्महत्याको घटनाले स्तब्ध बनाएको जनाएको छ । आइतबार विज्ञप्ति प्रकाशित गरी उपाध्यक्ष एवम् प्रवक्ता दुर्गा पौडेलले घरेलु हिंसाका कारण घटना भएको उल्लेख गर्दै यसले गम्भीर सामाजिक अवस्थाप्रति संकेत गरेको बताउनुभएको छ । जनतालाई आर्थिक, सामाजिक, मनोवैज्ञानिक रुपमा सक्षम बनाउँदै हिंसारहित समाज निर्माणमा जुट्नुपर्ने बताउँदै राजमोले आत्महत्या रोक्न पहल गर्नुपर्ने आवश्यकतामा जोड दिएको छ । यस्तो छ वक्तव्यः दैलेखको आठबीस नगरपालिका वडा नं. ३ निमायलकी सुनिता बडुवालले चार छोराछोरीसहित कर्णालीमाहामफालेर आत्महत्या गरेको खबरले स्तब्धबनाएको छ । फागुन २४ गते आत्महत्या गरे पनि २५ गतेमात्रै जानकारी भएको थियो । घरेलु हिंसाको कारण घटना घटेको हुन सक्ने प्रहरीले बताएको छ । नेपालमाआत्महत्याका घटनाहरु लगातार बढ्दै गएका छन् । यसले समाजमा हिंसा र डिप्रेसन बढ्दै गएको देखाउँछ । सरकारी तथा गैरसरकारी दुवै तर्फबाट आत्महत्याका विरुद्धमा लगातार जनचेतनाजगाउनुपर्ने आवश्यकता छ । समाजमाव्यक्तिलाई एक्लोपनबाट जोगाउने, मनोपरामर्श दिने, आत्महत्यालाई रोकथामगर्ने काममा राज्यजिम्मेवार बन्नुपर्ने आवश्यकता देखिन्छ । गतवर्ष कोरोनाको कारण लकडाउन भएपछि आत्महत्या बढ्दै गएकाथिए । यसरी सामाजिकमनोविज्ञान भयावहअवस्थामापुगेको संकेत गरेको छ । जनतालाई आर्थिक, सामाजिक, मनोवैज्ञानिक रुपमा सक्षमबनाउँदै हिंसारहित समाजनिर्माणमा जुट्नुपर्ने र त्यसले आत्महत्या रोक्न सकिने दिशामा अगाडि बढ्नुपर्ने आवश्यकतामाजोड दिन्छौं ।’