आज रमा एकादशी, यस्तो छ पौराणिक कथा

पौराणिक कथा : को थिइन् सीता ?

पौराणिक ग्रन्थकी रोचक पात्र हुन्, सीता । मिथिलाका राजा जनककी छोरी सीताको विवाह अयोध्याका राजा रामसँग भएको थियो । यो त्रेतायुगको कथा हो । पूर्वीय दर्शनले सीतालाई ‘आदर्श नारी’को रुपमा उल्लेख गरेको छ । शब्दकोशमा सीताको अर्थ जोत्दा जमिनमा रहेको हलोको डोब, हलोको फालीबाट धर्तीमा निर्मित रेखा भनिएको छ । प्रचलित कथा अनुसार यज्ञभूमि तयार […]

अनलाइनखबर जेष्ठ २०८०

पौराणिक कथा : चाहना भए असम्भव केही पनि हुँदैन

नेपालीमा एउटा उखान छ खाने मुखलाई जुँगाले छेक्दैन । उखानहरू बहुअर्थी हुन्छन् । अनेक स्थानमा प्रयोग हुन्छन्, प्रयोग गर्न सकिन्छ । यो उखान पनि त्यस्तै हो । यसका धेरै अर्थ छन्, अवस्था अनुसार धेरै स्थानमा प्रयोग गर्न सकिन्छ । यीमध्ये एउटा हो गर्न चाहने मानिसलाई समयको अभव हुँदैन । आफूसँग जति सयम छ वा जति समय पाइएको छ त्यसैबाट जस्तोसुकै काम पनि पूरा गर्न सकिन्छ ।भागवतमा एउटा कथा छ, व्यासजीले भनेका । प्राचीनकालमा सूर्यवंशमा खट्वाङ्ग नामका राजा थिए । धार्मिक प्रकृतिका यी राजा जति ज्ञानी, गुणी र विवेकी थि

Ratopati आषाढ २०७९

पौराणिक कथा : मानव जातिका इतिहास

प्राचीन कालमा ययाति नामका सम्राट् थिए । चन्द्रमाको वंशमा जन्मेका यी सम्राट्को राजधानी हाल भारतीय भूभागमा पर्ने लखनउ आसपास थियो । एकपटक उनी दिग्विजय गर्दै हिँडेका थिए । बाटामा शुक्राचार्यकी पुत्री देवयानीलाई भेटे, जो त्यतिबेला साथी शर्मिष्ठाका कारण इनारमा डुबेकी थिइन् । ययातिले उनको दुःख देख्न सकेनन् र इनारबाट उतारिदिए । उनको उद्धार गरी ययाति जान के लागेका थिए देवयानीले हात समाउँदै भनिन्–‘यस्तो अवस्थामा एक्लै छाडेर जान पाउनुहुन्न ।’‘किन र देवी !’ आशय बुझ्न खोज्

Ratopati जेष्ठ २०७९

पौराणिक कथा : अनुसूयाको परीक्षा

आफूहरूभन्दा अनुसूया ठूली सती नारी हुन् भनेको सुन्दा त्रिदेवी (सावित्री, लक्ष्मी र पार्वती) ले सहन सकेनन् । आफूहरूभन्दा ठूला सती नारी संसारमा कोही छैन भन्ने उनीहरूको घमन्ड थियो तर यहाँ आफूभन्दा ठूलो स्थान त्यो पनि मानिसले लिएको खबरले उनीहरूलाई असैह्य बनायो । त्यसैले त्रिदेव अर्थात् आ–आफ्ना पति ब्रह्मा, विष्णु र महेश्वरलाई घुक्र्याउन लागे । गृहलक्ष्मीका त्यस्तो अवस्था देखेर त्रिदेवले आश्चर्यमान्दै सोधे–‘आज के भएको तिमीहरूलाई ? सदा त यस्ता थिएनौ । आउनासाथ हालखबर सोध्ने गथ्र्यौ । आ

Ratopati माघ २०७८

पौराणिक कथा : बलराम र रेवतीको विवाह यसरी भएको थियो

प्रसङ्ग् भागवतपुराणको हो । सत्ययुगमा रेवत नामका राजा थिए । चक्रवर्ती यी राजाले भूमण्डलका समग्र राजामहाराजाहरूलाई वशमा राखेका थिए । उनकी रेवती नामकी परम सुन्दरी कन्या थिइन् । उनको रूप र लावण्य जस्तो थियो शील र स्वभाव पनि त्यस्तै थियो । विवाहयोग्य भएपछि उनका निम्ति बाबुले केटा खोज्न थाले तर कतै पनि भने जस्तो केटा पाउन सकेनन् । केटा खोज्न गएका भारदारहरू धमाधम रित्तै फर्कन थालेपछि बाबु रेवतलाई चिन्ता प¥यो । उमेर पुगेका छोराछोरीको विवाह गर्न नपाएपछि कुनचाहिँ बाबुलाई चैनको निद्रा पर्छ र । उनलाई पन

Ratopati मंसिर २०७८

कसरी जन्मियो चन्द्रमा ? जान्नुस् पौराणिक कथा।

सुन्दर र चम्किलो चन्द्रमालाई हिन्दू धर्ममा देवताको स्थान दिइएको छ । पूजनीय चन्द्रदेवको जन्मको कथा पुराणहरूमा फरक फरक रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ । वैदिक साहित्यमा चन्द्र अर्थात् सोमको स्थान प्रमुख देवताका रूपमा रहेको छ । अग्नि, इन्द्र, सूर्य लगायतका देवहरू जस्तै सोमको स्तुतिका मन्त्रहरूको रचना ऋषिहरूले गरेका हुन् । पुराणका अनुसार चन्द्रको उत्पत्ति मत्स्य एवं अग्नि पुराण अनुसार ब्रह्माजीले सृष्टि रचना गर्ने विचार गरेपछि सबभन्दा पहिला संकल्पको माध्यमले मानसपुत्रको रचना गरे । उनीहरूमध्येका एक मानसपुत्र ऋषि अत्रिको विवाह ऋषि कर्दमकी कन्या अन...

Lokaantar जेष्ठ २०७८

कसरी जन्मियो चन्द्रमा ? जान्नुस् पौराणिक कथा।

सुन्दर र चम्किलो चन्द्रमालाई हिन्दू धर्ममा देवताको स्थान दिइएको छ । पूजनीय चन्द्रदेवको जन्मको कथा पुराणहरूमा फरक फरक रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ । वैदिक साहित्यमा चन्द्र अर्थात् सोमको स्थान प्रमुख देवताका रूपमा रहेको छ । अग्नि, इन्द्र, सूर्य लगायतका देवहरू जस्तै सोमको स्तुतिका मन्त्रहरूको रचना ऋषिहरूले गरेका हुन् । पुराणका अनुसार चन्द्रको उत्पत्ति मत्स्य एवं अग्नि पुराण अनुसार ब्रह्माजीले सृष्टि रचना गर्ने विचार गरेपछि सबभन्दा पहिला संकल्पको माध्यमले मानसपुत्रको रचना गरे । उनीहरूमध्येका एक मानसपुत्र ऋषि अत्रिको विवाह ऋषि कर्दमकी कन्या अन...

Lokaantar बैशाख २०७८

कसरी जन्मियो चन्द्रमा ? जान्नुस् पौराणिक कथा।

सुन्दर र चम्किलो चन्द्रमालाई हिन्दू धर्ममा देवताको स्थान दिइएको छ । पूजनीय चन्द्रदेवको जन्मको कथा पुराणहरूमा फरक फरक रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ । वैदिक साहित्यमा चन्द्र अर्थात् सोमको स्थान प्रमुख देवताका रूपमा रहेको छ । अग्नि, इन्द्र, सूर्य लगायतका देवहरू जस्तै सोमको स्तुतिका मन्त्रहरूको रचना ऋषिहरूले गरेका हुन् । पुराणका अनुसार चन्द्रको उत्पत्ति मत्स्य एवं अग्नि पुराण अनुसार ब्रह्माजीले सृष्टि रचना गर्ने विचार गरेपछि सबभन्दा पहिला संकल्पको माध्यमले मानसपुत्रको रचना गरे । उनीहरूमध्येका एक मानसपुत्र ऋषि अत्रिको विवाह ऋषि कर्दमकी कन्या अन...

Lokaantar चैत्र २०७७

कसरी जन्मियो चन्द्रमा ? जान्नुस् पौराणिक कथा।

सुन्दर र चम्किलो चन्द्रमालाई हिन्दू धर्ममा देवताको स्थान दिइएको छ । पूजनीय चन्द्रदेवको जन्मको कथा पुराणहरूमा फरक फरक रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ । वैदिक साहित्यमा चन्द्र अर्थात् सोमको स्थान प्रमुख देवताका रूपमा रहेको छ । अग्नि, इन्द्र, सूर्य लगायतका देवहरू जस्तै सोमको स्तुतिका मन्त्रहरूको रचना ऋषिहरूले गरेका हुन् । पुराणका अनुसार चन्द्रको उत्पत्ति मत्स्य एवं अग्नि पुराण अनुसार ब्रह्माजीले सृष्टि रचना गर्ने विचार गरेपछि सबभन्दा पहिला संकल्पको माध्यमले मानसपुत्रको रचना गरे । उनीहरूमध्येका एक मानसपुत्र ऋषि अत्रिको विवाह ऋषि कर्दमकी कन्या अन...

Lokaantar चैत्र २०७७

कसरी जन्मियो चन्द्रमा ? जान्नुस् पौराणिक कथा।

सुन्दर र चम्किलो चन्द्रमालाई हिन्दू धर्ममा देवताको स्थान दिइएको छ । पूजनीय चन्द्रदेवको जन्मको कथा पुराणहरूमा फरक फरक रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ । वैदिक साहित्यमा चन्द्र अर्थात् सोमको स्थान प्रमुख देवताका रूपमा रहेको छ । अग्नि, इन्द्र, सूर्य लगायतका देवहरू जस्तै सोमको स्तुतिका मन्त्रहरूको रचना ऋषिहरूले गरेका हुन् । पुराणका अनुसार चन्द्रको उत्पत्ति मत्स्य एवं अग्नि पुराण अनुसार ब्रह्माजीले सृष्टि रचना गर्ने विचार गरेपछि सबभन्दा पहिला संकल्पको माध्यमले मानसपुत्रको रचना गरे । उनीहरूमध्येका एक मानसपुत्र ऋषि अत्रिको विवाह ऋषि कर्दमकी कन्या अन...

Lokaantar माघ २०७७

आज रमा एकादशी, यस्तो छ पौराणिक कथा

सम्बन्धित सामग्री