कहाँ हराए घरका दलिनमा माटोको गुँड बनाएर बस्ने गौँथली ?
गलेश्वर-
म बस्ने कोठाकै दलिन बीचमा गौँथली बस्यो
पिटाएको तन्नाउपर फिर मैला पनि खस्यो ।
मलाई त्यो देखि हृदयबीच लाग्यो किरकिरी
चरी बोल्यो मेरो मन सब बुझी त्यो चिरिबिरी ।।
&nb...
विराटनगर : ‘बालखैमा दिल बस्यो गौँथली नभागौँ त मनमा भो खुलदुली भागौँ भने बालविवाहको मुद्दा चलनी’गीतका हरफ र प्रकाश विक (नाम परिवर्तन) को जीवन कहानी उस्तै—उस्तै भन्दा फरक नपर्दो हो। उनलाई उमेर नपुगी विवाह गर्दा मुद्दा चल्छ भन्ने ज्ञानसमेत थिएन। त्यही अन्जान र अनभिज्ञताका कारण अहिले उनी दोषी ठहर भएका छन्। धनकुटाका २० वर्षीय जीवन र संखुवासभाकी १४ वर्षीया दुर्गा (नाम परिवर्तन) को ख्यालख्यालैमा माया बस्यो। दुर्गा
म बस्ने कोठाकै दलिन बीचमा गौँथली बस्यो पिटाएको तन्नाउपर फिर मैला पनि खस्यो । मलाई त्यो देखि हृदयबीच लाग्यो किरकिरी चरी बोल्यो मेरो मन सब बुझी त्यो चिरिबिरी ।। आजभन्दा ८५ वर्ष अगाडि कवि शिरोमणि लेखनाथ पौड्यालले गौँथलीको विशेषता वर्णन गर्दै लेखेको यो कविताले लोप हुँदै गएका गौँथलीको सम्झना दिलाउँछ । मानववस्तीको विस्तार, पक्की […]
म बस्ने कोठाकै दलिन बीचमा गौँथली बस्योपिटाएको तन्नाउपर फिर मैला पनि खस्यो ।मलाई त्यो देखि हृदयबीच लाग्यो किरकिरीचरी बोल्यो मेरो मन सब बुझी त्यो चिरिबिरी ।।आजभन्दा ८५ वर्ष अगाडि कवि शिरोमणि लेखनाथ पौड्यालले गौँथलीको विशेषता वर्णन गर्दै लेखेको यो कविताले लोप हुँदै गएका गौँथलीको सम्झना दिलाउँछ ।मानववस्तीको विस्तार, पक्की घरको निर्माण, चरन क्षेत्रको अभावलगायतका विविध कारणले गर्दा गौँथली लोप हुने अवस्थामा पुगेका छन् । म्याग्दीका ग्रामीण भेगमा पक्की घर बनाउने लहर चल्दै जान थालेपछि अहिले गौँथली देख्नै मुस्किल हुने गरेको चरा विशे...
म बस्ने कोठाकै दलिन बीचमा गौँथली बस्यो पिटाएको तन्नाउपर फिर मैला पनि खस्यो । मलाई त्यो देखि हृदयबीच लाग्यो किरकिरी चरी बोल्यो मेरो मन सब बुझी त्यो चिरिबिरी ।। आजभन्दा ८५ वर्ष अगाडि कवि शिरोमणि लेखनाथ पौड्यालले गौँथलीको विशेषता वर्णन गर्दै लेखेको यो कविताले लोप हुँदै गएका गौँथलीको सम्झना दिलाउँछ । मानववस्तीको विस्तार, पक्की घरको […]
गलेश्वर-
म बस्ने कोठाकै दलिन बीचमा गौँथली बस्यो
पिटाएको तन्नाउपर फिर मैला पनि खस्यो ।
मलाई त्यो देखि हृदयबीच लाग्यो किरकिरी
चरी बोल्यो मेरो मन सब बुझी त्यो चिरिबिरी ।।
&nb...
कैलालीको मोहना नदीमा पानी गौँथली चराको ठूलो बथान फेला परेको छ । कैलारी गाउँपालिका–४ स्थित भितरियामा यस चराको ठूलो बगाल फेला परेको हो । चराविद् हिरुलाल डङ्गौराले सो ठाउँमा तीन हजार ५६४ वटा पानी गौँथली अभिलेख भएको जानकारी दिनुभयो ।
कैलालीको मोहना नदीमा पानी गौँथली चराको ठूलो बथान फेला परेको छ । कैलारी गाउँपालिका–४ स्थित भितरियामा यस चराको ठूलो बगाल फेला परेको हो ।चराविद् हिरुलाल डङ्गौराले सो ठाउँमा तीन हजार ५६४ वटा पानी गौँथली अभिलेख भएको जानकारी दिए । मोहना नदीमा पहिल्यैदेखि पानी गौँथली बसोबास गर्दै आएको हुनसक्ने अनुमान गरिए पनि त्यहाँ सो चरा बस्ने गरेको गत वर्ष मात्रै पुष्टि भएको थियो । नेपालका अरू ठाउँमा हालसम्म यति धेरै सङ्ख्यामा पानी गौँथली अभिलेख भएका छैनन् । सन् १९९० अगाड
विश्वव्यापी रूपमा रातो सूचीमा रहेको पानी गौँथली चरा कैलालीमा साढे तीन हजारभन्दा बढी सङ्ख्यामा फेला परेका छन् ।
कैलारी गाउँपालिका–४ भितरियास्थित मोहना नदीको बगरमा सो चरा फेला परेका हुन । एकै ठाउँमा तीन हजार ५६४ पानी गौँथली अभिलेख गरिएको चराविद् हिरुलाल डङ्गौराले जानकारी दिनुभयो । ‘एकै ठाउँमा धेरै सङ्ख्यामा पानी गौँथली भेटिएको यो नेपालमै पहिलो रेकर्ड हो’, उहाँले भन्नुभयो ।
नेपालमा पहिलो पटक काठमाण्डौं उपत्यकामा पानी गौँथली अभिलेख गरिएको थियो । १९ औँ शताब्दीमा हडग्सन नामक व्यक्तिले काठमाण्डौंमा पानी गौँथली अभिलेख गर्नु भएको हो । सन १९९० अगाडि दुई हजारको सङ्ख्यामा चितवनको मेघौलीमा यि चरा देखिएका थिए ।
मणिकुमार श्रेष्ठ सिजनलाग्छ मानिसको नजिकको सारथि भनौँ या मानिसभन्दा धेरै ज्ञानी समाज र संरक्षणका हरेक सोचमा विकासवादी, प्रगतिशील अनि समाजवादी पन्छी गौँथली हो। सायद धेरैले यसको बारेमा सोचेका होलान्।उपर दलिनमा गौँथली बस्दातलतिर त्यसको मैला खस्दाम उठेँ सहसा रिसले जागीत्यो गुँड भत्काउनका लागि।कविशिरोमणि लेखनाथ पौड्यालले ‘गौँथली बोल्यो चिरिबिरी च्यार्र’ शीर्षकको कवितामा जसरी रिस पोखेका छन् उनकै ‘मै खाऊँ मै लाऊँ सुख सयल वा मोज म गरूँ’ कवितामा मानवजातिको भावस
म्याग्दी - कुनै समय थियो, गौँथलीको चिरबिर र परेवाको माकुर कुर जुन घरमा सुनिन्छ, त्यो घर लच्छिनकाे बास हुन्छ, त्यहाँ सह बसेको हुन्छ भनेर विश्वास गरिन्थ्यो । समय बदलियो । समयसँगै हाम्रा पुर्ख्यौली मान्यता र श्रुति परम्पराका कथनभित्र रहेका ज्ञानका अथाह भण्डार पनि विस्मृतिको गर्भमा पुरिँदै गए ।धार्मिक, सामाजिक र वातावरणीय महत्वसँग जोडिएका कैयौँ आनुवांशिक स्रोतहरु हराउँदै गए । रैथाने प्रविधि लोप भए । मानवीय जीवनलाई प्रकृतिको सुरम्य लयमा फर्काउने घरपालुवा वा वनमा आश्रित पक्षीको चिरबिर अब खोज्दै जाँदा पनि सुन्नै नपाइने अव...
