काठमाडौं । नेपालमा जलविद्युत पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि जलविद्युत आयोजनाका ‘क्याम्प हाउस’लाई होमस्टे बनाउन सकिनेबारे छलफल भएको छ ।
स्वतन्त्र ऊर्जा उत्पादकहरूको संस्था, नेपाल (इप्पान) र रैथाने एग्री प्रोडक्टस प्रालिले शनिवार गरेको जलविद्युत-पर्यटन सम्भावनासम्बन्धी एक कार्यक्रममा जलविद्युत आयोजना निर्माण गर्दा बनाइएका कर्मचारी आवास (क्याम्प हाउस)लाई होमस्टेमा परिणत गर्न सकिने विषयमा छलफल भएको हो ।
कार्यक्रममा इप्पान अध्यक्ष गणेश कार्कीले देश बनाउन जलविद्युत र पर्यटनलाई सँगसँगै अघि बढाउन आवश्यक रहेको र यी दुवै विषय जोड्ने विषयमा इप्पानले सहयोग गर्ने बताए । नर्वेले आयोजनाको बिजुली बेचेर भन्दा बढी पर्यटनबाट कमाइरहेकाले नेपालमा पनि विभिन्न नदी करिडोरका आयोजनामा पर्यटन गन्तव्य बनाएर काम गर्न सकिने उनको भनाइ थियो ।
‘कति ठाउँमा सोलार आयोजना छन्, त्यहाँ रैथाने कृषि गर्न सकिन्छ । जलविद्युत आयोजना बनाउँदा धेरै आवास बनाएका हुन्छौं, आयोजना सकिएपछि सस्तोमा सामान बेच्ने वा नष्ट गर्ने काम भइरहेको छ । हाइड्रो-टुरिजमका लागि मिलेर काम गर्ने हो भने अब त्यसलाई होमस्टेमा परिणत गर्न सकिन्छ,’ उनले भने ।
पूर्वदेखि पश्चिमसम्म सयौं जातजाति, भाषा, धर्मका मानिसहरूसँग जलविद्युत प्रवर्द्धक जोडिएकाले उनीहरूको रैथाने उत्पादन र संस्कृतिलाई बजारीकरण गर्न सकिने कार्कीले बताए । ‘व्यापारी र युवा पलायन रोक्न पनि हामी संगठितरूपले अघि बढ्नै पर्छ । त्यसका लागि अझ बृहत् छलफल गरौं,’ उनले भने ।
पूर्वराजदूत उदय पाण्डेले आयोजनाको अध्ययन गर्दा नै जलविद्युत-पर्यटनको योजना बनाउन सके नेपालमा पनि यसबाट राम्रो आम्दानी गर्न सकिने बताए । पर्यटन र जलविद्युतमा नेपालमा राम्रो सम्भावना रहेको उनको भनाइ छ । ‘कुलेखानीमा प्लानिङसहित गरेको भए निकै राम्रो टुरिजम डेस्टिनेशन हुन्थ्यो । तर, अब बन्ने आयोजनामा टुरिजमको लागि संरचना डिजाइन गरौं । आयोजनाको गाडी फर्किँदा उनीहरूका उत्पादन बजारसम्म ल्याइदिउँ । स्थानीयसँग आत्मीयता बढ्छ, अवरोध हुने गतिविधि पनि कम हुन्छन् । यसले समग्रमै राम्रो गर्छ,’ उनले भने ।
रैथानेका अध्यक्ष तिलक ढकालले बिजुलीका लागि मात्र बनाइएको कुलेखानी जलाशययुक्त आयोजना अहिले गतिलो पर्यटकीय गन्तव्य भएको बताए । उनले पर्यटनका हिसाबले योजना बनाए नेपालमा पनि जलविद्युत- पर्यटनबाट निकै राम्रो आम्दानी गर्न सकिने बताए । उनले जलविद्युत-पर्यटनले सबैभन्दा धेरै स्थानीय रैथाने उत्पादनलाई खपत गर्न सक्ने भएकाले इप्पानसँग सहकार्य गर्न चाहेको बताए । ‘हिमालको फेदमा बनेको हाइड्रोपावरको क्याम्पमा बस्दा त्यहीँको लोकल खानेकुरा खान पाइयोस्, चाउचाउ खान नपरोस् । यसका लागि इप्पान र रैथानेबीच सहकार्य गरौं,’ उनले भने ।
इप्पान देशभरका करीब ५०० ओटा जलविद्युत आयोजनाको प्रतिनिधि संस्था हो । इप्पानसँग आवद्ध १६० भन्दा धेरै विद्युत आयोजनाबाट २ हजार मेगावाट विद्युत उत्पादन भइरहेको छ । रैथाने एग्री प्रोडक्टस प्रालि ३ वर्षअघि स्थापना भएको स्थानीय रैथाने कृषि उत्पादनको बजारीकरणमा सघाउने संस्था हो ।
