सोभियत संघ पतनको ३० वर्ष: गोर्भाचोभको एक गलत नीतिका कारण ढलेको थियो विशाल रुसी साम्राज्य

विश्व राजनीतिमा डिसेम्बर २५ महत्त्वपूर्ण दिन हो । तीस वर्षअघि सन् १९९१ डिसेम्बर २५ मा सोभियत संघ पतन भएको थियो ।  तत्कालीन सोभियत राष्ट्रपति मिखाइल गोर्भाचोभले त्यसदिन पदबाट राजीनामा दिँदै सोभियत संघ विघटन भएको जानकारी दिएका थिए ।  त्यसैदिन हँसिया र हतौडा चित्रित सोभियत झण्डा झारेर तीनवटा रंग भएको रुसी झण्डा फहर्‍याइएको थियो । त्यसको भोलिपल्ट डिसेम्बर २६ मा सोभियत संघको औपचारिक विघटन गरिएको हो । दोस्रो विश्वयुद्ध सकिएपछि ४० वर्षसम्म अमेरिका र सोभियत संघबीच शीतयुद्ध चलेको थियो । सोभियतहरूलाई असफल ...

सम्बन्धित सामग्री

सन्दर्भ नारी दिवस: सम्झनामा सोभियत संघ

अक्टोबर क्रान्तिपछिको रुसी फेडेरेसनमा ८ मार्चलाई प्रथमपटक सन् १९२१ मा पर्वका रूपमा आधिकारिकता दिइयो।...

सन्दर्भ नारी दिवस: सम्झनामा सोभियत संघ

अक्टोबर क्रान्तिपछिको रुसी फेडेरेसनमा ८ मार्चलाई प्रथमपटक सन् १९२१ मा पर्वका रूपमा आधिकारिकता दिइयो।...

किसिन्जरको बेइजिङ किस्सा

सोभियत संघ विघटनपश्चात् संसारमा कायम अमेरिकी एकधु्रवीय व्यवस्थामाथि आज कहींबाट खतरा छ भने त्यो चीनबाटमात्र भएको वास्तविकता अमेरिकी थिंक ट्याङ्कहरूलाई राम्ररी थाहा छ।...

विकासको मोडेल, चीन र नेपाल

सन् १९९२ मा सोभियत संघ भर्खर ढलेको वेला अमेरिकाका सरकारी राजनीतिकशास्त्री फ्रान्सिस फुकुयामाले एउटा पुस्तक लेखे : द इन्ड अफ हिस्ट्री एन्ड द लास्ट म्यान । जनवाद र आर्थिक प्रगतिका निम्ति सोभियत...

सोभियत संघ स्थापनाको शतवार्षिकी

सोभियत संघ संयुक्त राष्ट्रसंघको संस्थापक मुलुक मात्र थिएन, त्यसका कतिपय संरचनाहरूको रचनाकार पनि थियो। उसैले राष्ट्रसंघमार्फत उपनिवेशवाद उन्मूलनको घोषणापत्र पेस गरी कैयन् अफ्रिकी राष्ट्रहरूलाई मुक्ति दिलायो।...

नोबेल जितेर सोभियत संघ हराउने नेताको बिदाइ

काठमाडौँ – सोभियत संघका अन्तिम नेता मिखाइल गोर्बाचेभको निधनले यतिबेला विश्वभर धेरै चाँसो र प्रश्न उब्जाएको छ। ९१ वर्षको उमेरमा राजधानी मस्कोमा मंगलबार उनको निधन भएको हो । लामो समयदेखि अस्वस्थ रहँदै आएका गोर्बाचेभ सोभियत संघका जिवित इतिहास थिए । जुन अब इतिहासमा सीमित भएको छ । मस्कोमा रहेको सेन्ट्रल क्लिनिकल हस्पिटललाई उद्धृत गर्दै रुसको […]

पुटिनले ‘सोभियत संघ’ ब्युँताउन लागेका हुन् ?

रिपोर्टर्स नेपाल, १० फागुन । २०औं शताब्दीको पछिल्लो धेरै दशक सोभियत संघ विश्वभर प्रभावशाली बन्यो । ३० डिसेम्बर सन् १९२२ मा औपचारिक रुपमा स्थापित कम्युनिस्ट मुलुक ३० डिसेम्बर सन् १९९१ मा विघटित भयो । विश्वकै सबैभन्दा ठूलो थियो सोभियत संघ । विश्वको कुल भूमिको ६ भागको एक भाग सोभियत संघ थियो । अमेरिकालाई चुनौती दिनसक्ने […]

रुससँग नजिकिँदै अनि अमेरिकासँग टाढिँदै भारत ?

पछिल्लो घटनाक्रमलाई नियाल्दा भारत रुससँग नजिकिएको अनि अमेरिकासँग टाढिन थालेको देखिएको छ । भातको परराष्ट्रनीतिमा पहिले सोभियत संघलाई निकै महत्त्व दिने गरिन्थ्यो । सोभियत संघ छिन्नभिन्न भएपछि रुससँग पनि भारतको सुमधुर सम्बन्ध कायम रह्यो । शीतयुद्धको समयमा संसार सोभियत संघ र अमेरिका नेतृत्वको खेमामा बाँडिदा भारत असंलग्न राष्ट्र भए पनि वैचारिक रूपमा सोभियत नजिक थियो ।  हालैका दिनमा रुस र भारतको सम्बन्ध थप न्यानो बनेको छ । विज्ञहरूका अनुसार, यस न्यानोपनसँगै मोदी सरकारले अमेरिकालाई उपेक्षा गर्न थालेको छ । ...

अक्टोबर क्रान्तियताका थरीथरीका समाजवाद

७ नोभेम्बर १९१७ मा लेनिनको नेतृत्वमा बोल्सेभिकहरूले सत्ताकब्जा गरेर जुन सोभियत संघ निर्माण गरे र समाजवाद घोषणा गरे, त्यसको मूल आधार सर्वहारा अधिनायकत्व थियो । यसैकारण पुँजीवादी विश्व तथा संसारभरिका पारम्परिक...

नेपालले किन बिर्सिंदै छ रुसलाई ?

नेपाल र रुस (तत्कालीन सोभियत संघ) २० जुलाई १९५६ मा कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भयो । त्यसको दुई वर्षमा नेपालमा उसको दूतावास स्थापना भयो । कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापनाको चार वर्षमै सन्...