उज्यालो अनलाइन

फाल्गुन २०७७

आफ्नो देशमा उत्पादन भइरहेका खोपको प्रभावकारिता कम रहेको चीनको स्वीकार

काठमाण्डाै – चीनले आफ्नो देशमा उत्पादन भएको काेभिड–१९ (कोरोना भाइरस) विरुद्धको खोप तुलनात्मक रूपमा कम प्रभावकारी रहेको स्वीकार गरेको छ । चीनको रोग नियन्त्रण केन्द्र (सीडीसी) का प्रमुख ग्वाओ फुले पत्रकार सम्मेलनमा अहिले उपलब्ध खोपहरूको सुरक्षा दर उच्च नरहेको बताउनुभएको बीबीसीले जनाएको छ । समाचार एजेन्सी राेयटर्सका अनुसार सीडीसी प्रमुख ग्वाओले भन्नुभएकाे छ ‘कम प्रभावकारी देखिएकाे काेराेना खाेप सुधारका लागी विभिन्न खाेपकाे मात्रा मिलाउनु एक तरिका हाे । विभिन्न प्रविधिबाट बनाइएकाे खाेपकाे उपयाेगमा विच...

पूर्ण विवरण

सम्बन्धित सामग्री

५ करोड लगानीको अत्याधुनिक 'पशु ल्याब'मा यी रोगको हुन्छ परीक्षण, '६०% रोग पशुबाटै मानिसमा'

Aarthik Abhiyan फाल्गुन २०७९

नेपाली सामाजिक सुरक्षामा भारतको योगदान

मध्ययुगदेखि आजसम्म हाम्रो देशले भोगेको एउटा समस्या श्रम व्यवस्थापनको हो । बेलायती उपनिवेशबाट हिन्दुस्तान स्वतन्त्र हुनु पहिलेदेखि नै नेपाली श्रमिकहरू रोजगारीका लागि हिन्दुस्तान र यसको बाटो हुँदै पाकिस्तान, अफगानिस्तान र बर्मासम्म पुग्ने गर्थे । परिवेश बदलिएर आज नेपालको लागि ११० ओटा देश श्रम गन्तव्य खुला भए पनि नेपाली श्रमिकका लागि सबैभन्दा ठूलो र पहुँचयोग्य बजार भनेको भारत नै हो । फलाम बेचेर कवाडीसमेत उठाएर लैजाने भारतले औद्योगिकीकरणमा गरेको तीव्र वृद्धिका कारण त्यहाँ सहज रूपमा नोकरी पाइन्छ । कोइलाखानीदेखि करर्पोरेट हाउससम्म औसत नेपालीले पाउने प्रमुख नोकरी सेक्युरिटी गार्ड र यस्तै प्रकृतिको हुने भए पनि कामअनुसारको दाम पाइने भएकाले कामको खोजीमा भारत जाने नेपालीको संख्यामा निरन्तर वृद्धि हुँदै आएको छ । नेपालस्थित भारतीय राजदूतावासको तथ्यांकअनुसार ८० लाख नेपाली कामको सिलसिलामा भारतमा रहेका छन् । यो संख्या नेपालको कुल जनसंख्याको २६ प्रतिशत हो । नेपाल श्रम प्रतिवेदन २०२० अनुसार भारतबाहेक अन्य देशमा ४० लाख श्रमिक मात्र रहेका छन् । अतः अर्थतन्त्रमा त्राण भरेको हिसाबले नेपाली श्रमशक्तिको लागि भारत सबैभन्दा ठूलो रोजगारदाता पनि हो । नेपालको झन्डै एक तिहाइ जनसंख्यालाई रोजगारी दिँदै आएको भारतले नेपाली श्रमिकलाई मर्यादित र सम्मानित जीवनयापन प्रदान गर्नमा समेत महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दै आएको छ । सुदूरपश्चिम र मध्यपश्चिम क्षेत्रका न्यून आय भएका किशोर वयका स्कूले बच्चाहरू कापीकलम र पोशाक खर्चको जोहो गर्न वर्षे बिदामा पिथौरागढदेखि काला पहाडसम्म पुग्छन् र श्रमको छात्रवृत्ति बोकेर फर्किन्छन् । अहिले विश्व महामारीका रूपमा चलेको कोरोना विपद्मा भारत सरकारले दिएको १० लाख डोज भ्याक्सिन नेपालले पाएसँगै नेपाल कोरोनाको खोप प्रदान गर्ने दोस्रो दक्षिण एशियाली देश बनेको छ । समाचारहरूमा आए जस्तो उक्त खोपको प्रभावकारिता पुष्टि भएछ भने भारतले नेपालीका लागि तयार पारेका सबै सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रमहरू मध्ये यो नै उत्कृष्ट कार्यक्रम ठहरिनेछ । खुला बजारमा नेपाली श्रमिकलाई रोजगारी दिँदै आएको भारतमा सैन्य क्षेत्रमा समेत नेपालीले नोकरी पाउँदै आएका छन् । बेतनका हिसाबले यो सबैभन्दा जोखिमयुक्त र सुविधा सम्पन्न क्षेत्र हो । सन् १९४७ अक्टोबरमा भारत स्वतन्त्र भइसकेपछि गोर्खा सैनिकलाई भारतीय र बेलायती दुवै सेनामा गाभ्ने निर्णयमा भएको हस्ताक्षरअनुसार नेपाली नवजवान निरन्तर भारतीय गोर्खा सैनिकमा काम गर्दै आएका छन् । हाल गोर्खा राइफलअन्तर्गत सातओटा रेजिमेन्टमा झन्डै ३२ हजार गोर्खा सैनिक र आसाम राइफलमा ३ हजार गरी ३५ हजार नेपाली भारतीय सेनामा बहाल छन् भने सेवानिवृत्त गोर्खा सैनिकको संख्या १ लाख २५ हजार रहेको छ । बेलायत सरकारले एउटै सैन्य सेवामा काम गर्ने बेलायती सेना र गोर्खा सेनालाई दिने पेन्सनलगायत सामाजिक सुरक्षाका कार्यक्रममा व्यापक विभेद गरेको भनेर कयौं भूपू गोर्खा सैनिक अदालत जानुपर्‍यो । गोर्खाको आवाज नसुनिएर अभिनेत्री जोना लुम्ले आफै सडकमा आउनुपर्‍यो । तर, भारत सरकारले गोर्खा सैनिक र भारतीय सेनामा कुनै उल्लेखनीय विभेद नराख्दा पेन्सनलगायत सुविधाका लागि कुनै संघर्ष गरिरहनु परेको छैन । यसलाई गोरखा सैनिकप्रति गरिएको सम्मान ठान्नुपर्छ र समान कामका लागि समान बेतन नियमको कार्यान्वयनका रूपमा समेत बुझ्न सकिन्छ । भूपू गोर्खा सैनिकहरूलाई महीनावारि दिइने पेन्सन र वर्षेनि दिइने उपचार खर्चले उनीहरूको जीवनको उत्तराद्र्ध सहज भएको छ । भूपू सैनिकका छोराछोरीलाई प्रदान गरिने छात्रवृत्तिले उच्च शिक्षामा पहुँच राख्न सकिएको छ । भूपू सैनिकका परिवारलाई सिकाइने जीवनोपयोगी शीप तालीमहरूले पेन्सनबाहेक अन्य आयमूलक कामहरू गर्न सजिलो भएको छ । सेवा निवृत्त कुनै सैनिकले सेकेन्ड करियर अर्थात् फेरि रोजगारी गर्छु भनेमा भारतीय राजदूतावास भित्रको रोजगार केन्द्रबाट जागीर प्रदान गर्ने सुविधाले तुलनात्मक रूपमा भारतको सामाजिक सुरक्षा अब्बल छ भन्ने बुझिन्छ । विपत्मा राहत, अनुदान, एकपटकको आर्थिक अनुदान, किरिया खर्च, विद्यालयलाई आर्थिक सहायता, दैवी प्रकोप सहायता र विभिन्न शिक्षा सहायता कार्यक्रमले भूपू गोर्खा सैनिक गम्भीर आर्थिक समस्याबाट मुक्त भएका छन् । गत आर्थिक वर्षमा पेन्सनका रूपमा मात्र भारतबाट नेपालमा रू. ३२ अर्ब ७५ करोड विप्रेषण भित्रिएको छ । यो रकम कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको करीब १ प्रतिशत हो भने कुल विप्रेषणको ४ प्रतिशत रकम हो । चाखलाग्दो कुरा केहो भने भारतबाट नेपालमा भित्रिने विप्रेषणको ७५ प्रतिशत रकम यसमै अटाउँछ । विश्व आर्थिक घटनाहरूले नेपाल भित्रिने अन्य विप्रेषणमा असर गरे पनि भारतबाट नेपालमा आउने यो रकम चिरकालीन हो जुन हरेक वर्ष बढ्दो क्रममा रहेको छ । भारतसँगको व्यापारघाटा कम गर्न पनि यो रकमले उत्तिकै भूमिका खेलेको छ । आफैले हुर्काएको सैन्य शीपलाई आफूविरुद्ध प्रयोग हुन नदिन पनि भारतले भूपू गोरखा सैनिकको अवकाशलगायत सुविधा व्यवस्थापनमा ध्यान दिएको कतिपयको बुझाइ छ । जस्तो विश्वयुद्ध लडेका सिपाहीहरू कांग्रेसबाट विद्रोह गरे जस्तो वा जनयुद्ध लडेकाहरूलाई विप्लवले आश्वासन दिए जस्तो नेपालमा बेलाबेला उत्कर्षमा पुग्ने भारतविरोधी भावनामा भारतीय गोरखा सैनिक नपरून् भन्ने पनि हुन सक्छ । सैनिकलाई मात्र नभएर भारतमा काम गर्ने सम्पूर्ण नेपाली श्रमिकलाई प्रदान गरेको सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रमबाट मुख्य गरी जोखिमअनुसारको ज्याला प्रदान गर्नुपर्छ भन्ने सन्देश गएको छ भने सम्पूर्ण सेवासुविधा हेर्दा श्रमिकको जागीरे जीवनबाहेक वैयक्तिक र सामाजिक जीवनलाई पनि समान रूपले सम्मान गर्नुपर्छ भन्ने सन्देश दिएको छ । लेखक बीमासम्बन्धी अध्येता हुन् ।

Aarthik Abhiyan चैत्र २०७७

कोरोना भाइरस विरोधी सुँघ्न मिल्ने खोपको परीक्षण गर्दै चीन

वैशाख ६, पेचिङ (चीन) । चीनले सासमार्फत तान्न मिल्ने कोरोना भाइरस विरोधी खोपको क्लिनिकल परीक्षण शुरु गर्ने भएको छ । चीनको क्यानसिनो बायोलोजिक्सले आगामी हप्तादेखि सो खोपको परीक्षण शुरु गर्न लागेको हो । चीनमा बनेको कोरोना विरोधी खोपको प्रभावकारिता अमेरिकी फर्मा कम्पनीहरु फाइजर र मोडेर्नाको खोपको भन्दा निकै कम पाइएको भन्ने समाचारहरु सार्वजनिक भइरहेकै बेलामा कम्पनीले नयाँ प्रयोग गर्न लागेको हो । चिनियाँ खोपको सुरक्षा दर निकै उच्च नरहेको भन्ने कुरा चाइना सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोलका निर्देशकले यही महीनाको शुरुमा सर्वाजनिक रुपमै स्वीकार गरेका थिए । खोपको प्रभावकारिता बढाउन मानिसहरुलाई कोभिडको फरक शट दिनेबारे विचार गरिरहेको उनले बताएका थिए । कोरोना भाइरस मानिसको शरीरमा श्वासनलीमार्फत छिर्ने भएकोले सुघ्ने खोप बढी प्रभावकारी हुन सक्ने क्यानसिनो बायोलोजिक्स सह–संस्थापक तथा प्रमुख कार्यकारी सुफङ युले आइतवार सीएनबीसीलाई भने । क्यानसिनोले पेचिङ इन्ष्टिच्यूट अफ बायोटेक्नोलोजीसँग मिलेर सुँघ्न मिल्ने खोप बनाइरहेको छ । कम्पनीले बनाएको सुईबाट दिनु पर्ने कोरोना भाइरस विरोधी खोप एडेनोभाइरस टाइप ५ भेक्टर भ्याक्सिनलाई यस अघि नै चीनसमेत अन्य कयौं देशमा प्रयोगको अनुमति मिलिसकेको छ । सुँघिने खोपले सिद्धान्ततः श्वासनलीमा एन्टिबडीज (टीसेल) सक्रिय बनाएर अतिरिक्त सुरक्षा दिने चीनको हेनान प्रान्तमा आयोजित पोआओ मञ्चमा बोल्ने क्रममा युले बताएका थिए । सुरक्षा तह असफल भयो र भाइरस शरीरभित्र पुग्यो भने पनि प्रतिरक्षा प्रणालीका अन्य हिस्साले भाइरस विरुद्ध लड्ने उनको भनाइ छ । यसो गर्दा सुरक्षाको तहहरु थपिन्छ भने सुईमार्फत खोप किन दिने भने प्रश्न पनि उनले गरेका छन् । कम्पनीले यही धारणा प्रयोग गरेर क्षयरोग विरोधी सुँघ्ने खोप पनि बनाएको छ । खोपको क्यानडामा भएको परीक्षणमा सुँघिने खोपको प्रयोगपछि सुरक्षा दिनु पर्ने आवश्यकता सुईमार्फत लगाइने खोपभन्दा निकै कम पाइएको छ । एजेन्सी

Aarthik Abhiyan चैत्र २०७७

कोरोना खोपको प्रभावकारिता कम भएको चीनद्वारा स्वीकार

चीनले आफ्नो देशमा उत्पादन भएका कोरोनाविरूद्धका खोपको प्रभावकारिता कम भएको स्वीकार गरेको छ । चाइना सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोल एन्ड प्रिभेन्सनका निर्देशक गाओ फूले खोपको प्रभावकारिता कम भएकाले प्रभावकारिता बढाउन अरू खोपसँग ...

नेपाल आज फाल्गुन २०७७

कोरोनाविरुद्ध रुसले तयार पारेको खोपको प्रभावकारिताबारे अध्ययन गरिने

एजेन्सी– रुसले आफ्नो देशमा निर्माण गरेको खोपको प्रभावकारिता र सुरक्षाका विषयमा अध्ययन सुरु गर्ने भएको छ। ‘स्पुतनिक ५’ नाम दिइएको खोपलाई आगामी सातादेखि हजारौं स्वयंसेवकमा...

स्वास्थ्य साप्ताहिक श्रावण २०७७