काठमाडौं - सर्वविदित छ, यतिखेर दक्षिण एसियाली देश पाकिस्तान आर्थिक संकटमा छ । पछिल्लाे केही समयदेखि पाकिस्तानको वित्तीय संकट यस्तो डरलाग्दो अवस्थामा पुगेको छ कि यसले विदेशी कर्पोरेसनबाट ठेक्का लिएका मुख्य पूर्वाधार परियोजनाहरूको ...
काठमाडौं । कर्जा संकटमा फसेको पाकिस्तान बहुपक्षीय कर्जादाता निकाय अन्तरराष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ)को चौथो ठूलो ऋणी बन्दैछ । आगामी ९ महीनामा पाकिस्तानले आईएमएफबाट ३ अर्ब डलर बराबरको ऋण पाउँदैछ । सो कर्जा पाएपछि पाकिस्तान कोषबाट सबैभन्दा धेरै ऋण लिने चौथो ऋणी हुनेछ ।
पाकिस्तानले सन् १९४७ मा बेलायती स्वतन्त्रतायताकै सबैभन्दा खराब आर्थिक संकट भोगिरहेको छ । मार्च ३१ सम्ममा आईएमएफको ऋणीहरूको सूचीमा पाकिस्तान पाँचौं स्थानमा छ । बिहीवार आईएमएफ र पाकिस्तानबीच नयाँ कर्जा सहमति भएको छ । सो सहमति अनुसार आगामी ९ महीनाभित्र पाकिस्तानले आईएमएफबाट अरु ३ अर्ब डलर पाउनेछ । यो सम्झौतालाई आईएमएफको सञ्चालक समितिले भने पारित गर्न बाँकी छ ।
४६ अर्ब डलरसहित अर्जेन्टिना कोषबाट ऋण लिनेहरूको सूचीमा शीर्ष स्थानमा छ । १८ अर्ब डलर ऋण लिएको इजिप्ट दोस्रो स्थानमा छ । १२ अर्ब २० करोड डलरसहित युक्रेन तेस्रो स्थानमा छ भने ८ अर्ब २० करोड डलर ऋण लिएको इक्वेडर चौंथो स्थानमा छ । अहिले पाँचौं स्थानमा रहेको पाकिस्तानले अहिलेसम्म आईएमएफबाट ७ अर्ब ४० करोड डलर ऋण लिएको छ । आगामी नौं महीनाभित्र पाकिस्तानको कर्जाको आकार बढेर १० अर्ब ४० करोड डलरमा पुग्नेछ ।
चरम नगद अभाव भोगिरहेको पाकिस्तान अहिले चरम भुक्तानी संकटमा फसेको छ । युक्रेनी युद्धको बाछिटा अनि घरेलु स्तरमा उत्पन्न चुनौतीका कारण उसको समस्या झन् झन् बढिरहेको छ । आईएमएफसँग कूल ९३ देशहरूले ऋण लिएका छन् । एशिया क्षेत्रमा आईएमएफसँग सबैभन्दा धेरै ऋण लिने देश पाकिस्तान हो । आईएमएफसँग श्रीलंका, नेपाल, उज्बेकिस्तान, मंगोलिया आदिले पनि ऋण लिएका छन् । तर, यी देशको ऋण पाकिस्तानको भन्दा निकै कम छ । एजेन्सी
दक्षिण एशियाली मुलुक श्रीलंकापछि पाकिस्तानको अर्थतन्त्र संकटमा परेको छ । त्यस्तै बंगलादेशमा पनि संकटका संकेत देखापर्न थालिसकेका छन् । अर्थतन्त्रका विद्यमान समस्यालाई सही ढंगले व्यवस्थापन भएन र राजनीतिक किचलोमा सरकारले समय बिताउनुपर्यो भने नेपाल पनि समस्यामा नपर्ला भन्न सकिँदैन ।
अहिले पाकिस्तानसँग १८ दिनको वस्तु आयातका लागि माग धान्न सक्ने विदेशी विनिमय सञ्चिति रहेको छ र ऊ विभिन्न अन्तरराष्ट्रिय सहयोगदाता निकायहरूसँग ऋणका लागि वार्ता गरिरहेको छ । विभिन्न देशको अर्थतन्त्रमा संकट बेलाबेला आइरहन्छ । भारतमा पी भी नवरसिंह राव प्रधानमन्त्री हुँदा भारतसँग १ हप्ताका लागि मात्रै वस्तु आयात धान्न सक्ने विदेशी विनिमय सञ्चिति थियो । तर, भारतले उचित व्यवस्थापन गर्न सकेकाले यति धेरै प्रगति गर्यो कि ऊ अहिले विश्वको पाँचौं अर्थतन्त्र बन्न सकेको छ । एशियाका थुप्रै देश आर्थिक संकटमा फस्ने देखिए पनि उसको अर्थतन्त्र बलियो देखापरेको छ । अहिले पाकिस्तानले सही रणनीति लियो भने ऊ पनि त्यसरी नै अर्थतन्त्र विस्तार गर्न सक्षम हुनेछ । श्रीलंका र पाकिस्तानमा जुन संकट देखापर्यो त्यो मूलतः शासन व्यवस्थाका विसंगति र व्यवस्थापन नजान्दाको परिणाम हुन् । भूराजनीतिका कारणले पनि पाकिस्तान समस्यामा परेको देखिन्छ । त्यसैले यस्तो बेला पाकिस्तानले हतोत्साही नभई गम्भीरतापूर्वक दाता र छिमेकी मुलुकलाई विश्वासमा लिएर अघि बढ्ने हो भने समस्याको समाधान गर्न सक्छ ।
नेपालजस्ता देशले पनि यसबाट पाठ सिक्न सक्छन् । नेपालमा अहिले नै आर्थिक संकट आइसकेको छैन । त्यसैले अर्थतन्त्रका मुद्दामा साझा सहमति गरेर अघि बढे नेपालमा सम्भावनाका क्षेत्र थुप्रै छन् । पाकिस्तान, बंगलादेशजस्ता मुलुकले पनि अहिलेको संकटबाट पार पाउन फरक रूपले काम गर्न आवश्यक देखिन्छ ।
पाकिस्तान आर्थिक विपत्तिउन्मुख अवस्थामा छ । सरकारलाई देशको अर्थतन्त्रलाई कसरी बचाउने भन्ने कुनै ठोस तरिका थाहा छैन् । पाकिस्तानमा कतिसम्म आर्थिक संकट छ भन्ने कुरा त्यहाँकै एक संघीय मन्त्रीको भनाईबाट पनि पुष्टि हुन्छ । किनकी देशको अर्थतन्त्र जोगाउन भन्दै एक जिम्मेवार मन्त्रीले चिया कटैती गर्न सर्वसाधारणलाई आह्वान गरेका छन् । एक पत्रकार सम्मेलनमा योजना, विकास […]
इन्टरनेशनल मनिटरी फन्ड (आइएमएफ)ले पाकिस्तान गम्भीर आर्थिक संकट उन्मुख रहेको बताउँदै उसलाई दुई वर्षमा आन्तरिक आवश्यकता पूरा गर्न ५१.६ अर्ब अमेरिकी डलर बाह्य आवश्यक रहेको जनाएको छ। द न्युज इन्टरनेशनलले...
