आयुर्वेद अनुसार कस्तो खानपानले शरीर निरोगी हुन्छ ?

आहार, निन्द्रा वा ब्रम्हाचर्य । यो मानव जीवनको तीन आधार स्तम्भ हो । यसमा आहार एक महत्वपूर्ण स्तम्भ हो । आहार के हो ? यसको बयान गर्दै महर्षि चरकले भनेका छन्, ‘अन्न–नलीद्वारा जुन पदार्थ आमाशयमा पुग्छ । र, त्यो हाम्रो शरीरमा धातुको पोषण, रक्षण र क्षतिपूर्ति गरेर जीवन–प्रक्रियालाई संयमित राख्छ । त्यही आहार हो ।’ […]

सम्बन्धित सामग्री

हेटौंडाका ३ स्थानमा खुला व्यायामशाला

हेटौंडा । हेटौंडा–४ स्थित हुप्रचौरमा खुला व्यायामशाला निर्माण भएको छ । संघीय सरकारको स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयअन्तर्गत् आयुर्वेद तथा चिकित्सा वैकल्पिक महाशाखाले निर्माण गरेको खुला व्यायामशालाको शुक्रबार निर्माण सम्पन्न भएको छ । आयुर्वेद तथा चिकित्सा वैकल्पिक महाशाखाको ‘निरोगी नेपाल निर्माण अभियान’ अन्तर्गत् हेटौंडाको हुप्रचौरमा खुला व्यायामशाला निर्माण गरिएको हो । खुला व्यायामशालामा १५ प्रकारका जीम […]

सर्व रोग नाशक धन्वन्तरी को हुन् ?

स्वास्थ्य, स्वस्थ जीवनशैली प्रदाताको रुपमा ऋषि धन्वन्तरीलाई मान्ने गरिन्छ । उनले समस्त जगतलाई निरोगी बनाएर दीर्घायु प्रदान गरेको मान्यता छ । आयुर्वेद जगतका प्रणेता मानिन्छ धन्वन्तरीलाई । उनी देव चिकित्सक थिए । उनमा वैद्यिक शास्त्र -चिकित्सा विज्ञान)को विराट ज्ञान थियो । उनलाई आरोग्य, स्वास्थ्य र आयुको आराध्यदेव मानिन्छन् । सर्वभय र सर्वरोग नाशक देवचिकित्सक धन्वन्तरी […]

माघे सङ्क्रान्ति मनाइँदै

माघ महिनाको सुरु दिन बिहीबार घिउ, चाकु, उसिनेको तरुल र तीलको परिकार खाएर माघे सङ्क्रान्ति पर्व मनाइँदै छ । यसै दिन मासको दाल र चामल मिसाएर घिउ हालेर बनाइएको खिचडी पनि खाने चलन छ । बागमती अञ्चल आयुर्वेद औषधालयका प्रमुख डा. अञ्जु कार्कीका अनुसार जाडोयामको मध्यमा यस्तो खाद्य पदार्थले शरीरमा ऊर्जा दिन्छ । उनले भनिन्, ‘‘ताप सन्तुलनमा राख्छ र चिसोबाट जोगाउँछ । रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउँछ । शरीरलाई निरोगी राख्छ । चर्म रोग हुनबाट जोगाछ । ’’ कन्दमूलले पाचन शक्ति बलियो बनाउँछ । उहाँले सङ्क्रान्...

माघे सङ्क्रान्ति मनाइँदै

माघ महिनाको सुरु दिन बिहीबार घिउ, चाकु, उसिनेको तरुल र तीलको परिकार खाएर माघे सङ्क्रान्ति पर्व मनाइँदै छ । यसै दिन मासको दाल र चामल मिसाएर घिउ हालेर बनाइएको खिचडी पनि खाने चलन छ । बागमती अञ्चल आयुर्वेद औषधालयका प्रमुख डा. अञ्जु कार्कीका अनुसार जाडोयामको मध्यमा यस्तो खाद्य पदार्थले शरीरमा ऊर्जा दिन्छ । उहाँले भन्नुभयो, ‘‘ताप सन्तुलनमा राख्छ र चिसोबाट जोगाउँछ । रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति बढाउँछ । शरीरलाई निरोगी राख्छ । चर्म रोग हुनबाट जोगाउँछ । ’’ कन्दमूलले पाचन शक्ति बलियो बनाउँछ । उहाँले सङ्क्रान्तिका दिनबाहेक जाडोयामभरि नै यी पदार्थ नियमित भोेजन गर्नुपर्ने सल्लाह दिनुभयो । सूर्य धनु राशिबाट मकर राशिमा प्रवेश गरी सूर्य उत्तरायण हुने भएकाले यो दिनलाई मकर सङ्क्रान्तिसमेत भन्ने गरिन्छ । यही दिनदेखि दिन लामो र रात छोटो हुँदै जान्छ भन्ने मान्यता छ । भक्तपुरको तौमढीमा रहेको तिल माधवनारायणमा यो दिन मेला लाग्छ । रुरु क्षेत्र, काठमाडौँको गौरीघाट, देवघाटलगायतका त्रिवेणीमा स्नान गरेर पवित्र हुने र यी परिकार भोजन गरिन्छ ।

महामारीसँगै ‘निरोगी नेपाल’

‘समृद्ध नेपाल सुखी नेपाली’ को राष्ट्रिय आकाङ्क्षासहित अगाडि बढेको सरकारले कोरोना भाइरस सङ्क्रमणको महामारीसँगै ‘निरोगी नेपाल’ को थप रणनीति अगाडि सारेको छ । नागरिकमा रोग प्रतिरोधी क्षमता बढाउन आयुर्वेद लगायत वैकल्पिक उपचार पद्धतिमा सरकारले जोड दिएको छ ।