सडकको अवस्था र बढ्दो सवारी दुर्घटनाले निम्त्याएको त्रास

गत असोज २४ गते सिन्धुपाल्चोकको इन्द्रावती गाउँपालिकाको भोटसिपामा बस दुर्घटना हुँदा १२ जना यात्रीको निधन भयो । ८० जनाभन्दा बढी घाइते भए । कात्तिक १५ गते पनि सिन्धुपाल्चोकबाट काठमाडौंका लागि छुटेको बस जर्सिङपौवामा दुर्घटना हुँदा ४ जनाको मृत्यु भयो । कात्तिक १७ गते सिन्धुपाल्चोककै सुकुटेमा भएको बस दुर्घटनामा १७ जनाको मृत्यु भयो भने ५२ जना घाइते भए । सोही दिन म्याग्दी र कैलालीमा भएको बस दुर्घटनामा ६ जनाको ज्यान गयो ।

सम्बन्धित सामग्री

न्युबिज समिट एण्ड अवार्ड्समा प्यानल डिस्कसन : कसले के भने ?

काठमाडौं । न्यू बिजनेश एजले शुक्रवार (आज) आयोजना गरेको न्यूबिज समिट एण्ड अवार्ड्सअन्तर्गत प्यानल डिस्कसन सकिएको छ ।  ‘टुवार्ड्स स्टार्टअप नेशन’ थिममा भएको प्यानल डिस्कसनमा उद्योग विभागका महानिर्देशक बाबुराम गौतम, आर एण्ड डी इन्नोभेटिभ सोलुसन प्रालिकी फाउन्डर सुनिता न्हेमाफुकी, उपायका को–फाउन्डर राहुल मल्ल ठकुरी वक्ताका रूपमा सहभागी भए । यसको सहजीकरण भिकासा टेकका को–फाउन्डर एवं हेड अफ अपरेशन अस्मोद कार्कीले गरे ।  प्यानल डिस्कसन अघि सस्तो डिलका प्रबन्ध निर्देशक अमन थापाले स्टार्टअप बिजनेश गर्दा आफूले भोगेका केही अनुभव सुनाए । ‘आत्मविश्वासका साथ उद्यममा लाग्नुपर्छ, अनेक समस्या आए पनि,’ उनले भने । त्यसपछि सहजकर्ता कार्कीले सुनितालाई प्रश्न गरे– स्टार्टअप युनिकर्न हुनका लागि लगानी, कोषको कुरा कसरी हुन्छ ? कृषिको घट्दो छ, सेवाको बढ्दो छ, यसमा कृषि क्षेत्रमा कसरी ल्याउन सकिन्छ ? सुनिताले जवाफ दिइन्– कृषिमा लाग्ने गरीब हुन्छन्, लगानी हुँदैन, उद्यम पनि हुँदैन भन्ने भाष्य अहिले पनि समाजमा छ । विश्वमा कृषिपछि उद्योग र सेवा छ । तर, नेपालमा कृषिबाट एकैपटक ५ नम्बरमा अर्गानिक उत्पादन पर्छ । अर्गानिकका लागि नेपाल प्रमुख पर्छ । कृषिका उत्पादनलाई उद्योगसँग जोड्नुपर्छ । कृषिलाई उद्योगसँग जोड्नका लागि कृषिमा लागेको हो । उद्योगसँग जोड्नका लागि कसैले पैरबी गर्नुपर्छ भन्ने हो । खाद्य उद्योगको महत्त्व बढेको छ । कृषिमा लाग्नेहरूलाई सहयोग गर्न हामी छौं । उद्यमी जन्माउनका लागि काम गरिरहेका छौं ।  कार्कीले राहुललाई सोधे– नेपालजस्तो ठाउँमा सडकको अवस्था, प्रविधिमा कसरी काम गरेको छ ?  उनले जवाफ दिए– ४ वर्ष भयो शुरु भएको । सन् २०१८ को अन्तिमतिर प्रविधिको उपयोग, स्मार्टफोन, इन्टरनेटको प्रयोग बढ्दो थियो । नेपालमा लजिष्टिकबाहेक अन्यमा प्रविधिको उपयोग राम्रो थियो । ई–कमर्शबाट फुड अन्य सर्भिस थियो । शुरु गर्नुभन्दा पहिला निकै अनुसन्धान तथा अध्ययन गरिएको थियो । ढुवानी गाडीहरूलाई बुक गरेर शुरु गरिएको व्यवसाय हो ।  कार्कीले गौतमलाई प्रश्न गरे– व्यापार तथा निर्यात प्रवर्द्धन गर्न सरकारी निकायसमेत छ, मान्छे पठाउने भएको छ, सरकारले मान्छे मात्रै पठाउने हो ?  गौतमले जवाफ दिए– २/३ ओटा प्याक्टर हुनुपर्छ । इकोसिस्टमको प्रमुख तत्व सरकार हो । अर्काे माइन्डसेट पनि हो । सक्षम जनशक्तिलाई निर्यात गर्ने नीतिमा ग्याप छ । स्टार्टअप नीतिमा काम भइरहेको छ । स्टार्टअप उद्यम कर्जाको काम विभागले पाएको छ । बीउ पुँजीको रूपमा सघाउने गरी कर्जा दिने भनिएको छ । त्यसअनुसार काम भइरहेको छ । बिजनेश एकातिर, आइडिया अर्काेतिर छ । स्टार्टअप इकोसिस्टममा सरकारले काम गरिरहेको छ ।  कार्कीले फेरि गौतमलाई प्रश्न गरे– स्टार्टअप फन्ड बनाउने गरेर २०१६ मा आयो । भारतमा युनिकर्न बन्न साढे सात वर्ष लाग्ने रहेछ, हाम्रो नीति बल्ल कार्यान्वयनमा आयो । यो कार्यविधि किन महत्त्वपूर्ण छ ?  गौतमले भने– परिभाषा सरकारले तयार गरेको छ । सरकारले कर्जा दिने प्रयोजनको कार्यविधि हो । ५० लाख रुपैयाँको कारोबार, स्थिर पुँजी २ करोड रुपैयाँ, इनोभेसनलगायतका प्रावधान तोकिएका थिए । प्रडक्ट तथा सर्भिसले समाजले भोगेका समस्याको समाधान गर्ने पनि हुने । मुल्यांकनको पाटो पनि छन् । १० वर्षदेखि सुनिँदै आएको हो । अर्थ मन्त्रालय, योजना आयोगमा ७०० निवेदन अहिले पनि पेन्डिङ छन् ।  कार्कीले सुनितालाई प्रश्न गरे– कृषिलाई प्रविधिसँग जोड्नु भएको छ ?  सुनिताले भनिन् – काममा लाग्दा अध्ययन पनि शुरु गरौं । अध्ययन नगरेर बजारसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सकिन्न । बंगलादेश र भारतबाट प्रभावित भएकी हुँ । भारतमा कसरी कृषिमा प्रविधिको विकास भएको छ भन्ने विषयमा । बैंकलाई खोला भएको जग्गा हुँदै हुँदैन । तर, कृषिलाई खोला भएको जग्गा नै चाहिन्छ । कम आम्दानी भएकालाई कृषि पहिलो उद्यम हो । कृषि मासिकबाट काम गरें । किसानलाई पेपरबाट सूचना पुर्याए । कोभिडको बेलामा प्रविधिको प्रयोग छिटो छिटो विस्तार भयो । किसान क्रेडिट कार्ड, क्युआर कोड लागू भयो । एउटा वडामा एक जना उद्यमी जन्माइयो भने किसान क्रेडिट कार्ड लागू गर्न सकियो । बैंकसँग सहकार्य गरे । सफ्टवेयरमा भएका कम्पनीलाई पार्टनर बनाइयो र अहिले सरकारले पनि मान्यता दिँदैछ । कृषिमा आउनका लागि अफ्रिका र भारत भ्रमण गरौं ।  कार्कीले राहुललाई प्रश्न गरे– फण्ड पाउन कत्तिको सजिलो छ ? राहुलले उत्तर दिए– बन्दाबन्दीअघि बिजनेश रन गरेको १ वर्ष भइसकेको थियो । फण्ड जुटाउनका लागि विभिन्न संस्थाहरूसँग सहकार्य गरिएको थियो । डोल्मासँग सञ्चालनका लागि सहयोग भयो । डोल्मासँग सेक्टर मिल्दा लगानीमा समस्या भएन । लगानी गर्दा कहाँ गर्ने, कसरी गर्ने, फन्ड उठाउँदा उनीहरूको इच्छा कता छ भन्ने कुरा पनि ख्याल गरौं । समूह पनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण हुने र विश्वास गर्ने टिम पनि जरुरी हुन्छ । अन्तरराष्ट्रिय लगानीकर्ताहरूले पनि जोखिम हेरेका हुन्छन्, यसमा पनि गृहकार्य गर्दा लगानी उठाउन अप्ठ्यारो हुँदैन ।  कार्कीले प्रश्न गरे– धेरैजसो युवाहरू बाहिर छन् । एफडीआई ५ करोडबाट घटेर २ करोडमा आयो । एफडीआईको सीमा घटाउने हो ? गौतमले भने– फण्ड स्टार्टअपमा मात्रै नभई अन्यमा पनि छ । लगानी त्यत्तिकै पाइँदैन । सबै स्टोरी सक्सेस हुँदैन । सरकारले नीति बनाउँदा निजी क्षेत्रलाई सोधेर र संयुक्तरूपमा बनाइन्छ । एफडीआई घटाउने/बढाउने भनिएको छ, स्टार्टअप र आईडीया भएमा ३०.५० लाख ल्याउने भन्नेमा छलफल छ । २ करोड भनिए पनि रेस्टुरेन्टमा लगानी देखिएको छ ।  कार्यक्रममा सहभागीहरूले पनि प्यानल स्पिकरलाई प्रश्न गरेका थिए । सहभागी सन्तोष देवकोटाले  गौतमलाई प्रश्न गरे– नेपाली लगानीको संस्कार कस्तो छ भने बनिबनाउ विषयमा लगानी गर्ने हाबी छन् । नेपाली समाज सुहाउँदो आइडियामा काम भएको छैन, सोच नै छैन । दुर्भाग्य हो । शुरुवाती बिजनेश उद्यम गर्नेलाई सरकारले कसरी सघाएको छ ?  गौतमले जवाफ दिए– सबै स्टार्टअपलाई इकोस्टम संस्कारको आवश्यक छ । यो घरबाट नै शुरु हुनुपर्छ । इकोसिस्टमको ७८ ओटा तत्व छन् । धेरै राम्रा स्टार्टअप पनि छन् । स्टार्टअप भनेर केन्द्रित नभए पनि बिजनेशका लागि नेपालमा नीतिनियम छन् । अब आउने नीति तथा कार्यक्रमले सम्बोधन गर्ने गरी नै नीति मस्यौदा भएको छ । अर्का सहभागी कुवेर पाठकले सुनितासमक्ष जिज्ञासा राखे– यो पुस्ताले कुन समयमा कुन खेती गर्ने भन्ने बिर्सिए । ७ वर्षमा धेरै जमिन बाँझो बन्दैछ, अहिलेका युवालाई कृषिमा आकर्षित गर्न सकिँदैन ?  सुनिताले जवाफ दिइन्– इजरायलमा ३ प्रतिशत कृषक छन्, उनीहरूले निर्यात गर्छन् । इन्जिनियर लगायतका पेशामा भएका पनि कृषि संलग्न छन् । कृषिमा दुःख हुन्छ भनेर कृषिमा नलागेको सोच छ यहाँ । यसलाई उद्योगसँग जोड्न आवश्यक छ ।   अर्का सहभागी गोविन्द चापागाईंले गौतमलाई प्रश्न गरे– लगानी छैन भन्ने कुरा आएन । तर, समन्वय भएन भन्ने कुरा हो । माइक्रोफाइनान्सको ४ खर्ब लगानी कृषिमा छ । पैसा दियो तर, परियोजना दिएन भन्ने कुरा अहिले आएको छ, छरिएको पैसालाई कसरी उपयोग गर्ने भन्ने सरकारले के कसरी सघाउँछ ?  गौतमले जवाफ दिए– साना, महिला, लघु उद्यमको २२ अर्ब रुपैयाँ सोधभर्ना भएको छ । निजी क्षेत्रले नै गर्नुपर्छ, सरकारले सघाउँछ ।

राप्ती लोकमार्ग जीर्ण

दाङ हुँदै पश्चिमरुकुम जोड्ने राप्ती लोकमार्ग स्तरोन्नति हुन सकेको छैन। तुलसीपुर–सल्यान हुँदै रुकुमसम्म पुग्ने यस सडकको पूरै सडक खण्ड जीर्ण भएको छ। अधिकांश सडकमा लगाइएकोे ओटासिल उप्किएको छ। सडकमा ठूलाठूला खाल्डा परेका छन्। मुख्य सडकसँगै प्रदेश राजधानी जोड्ने र सदरमुकाम जोड्ने सहायक सडकको अवस्था पनि उस्तै खराब छ। सडकको अवस्था जीर्ण बन्दै गएपछि सडक दुर्घटनाको जोखिम पनि बढ्दो छ।

जीर्ण बन्दै सल्यानका सडक, जोखिमपूर्ण यात्रा गर्दै यात्रु

सल्यान : सल्यानका सडक दिनप्रति दिन जीर्ण बन्दै गएका छन्। तुलसीपुरदेखि रुकुमसम्मको राप्ती राजमार्ग पूरै जीर्ण छ। अधिकांश सडकमा भएको ओटासिल उप्किएको छ। सडकमा ठूलठूला खाल्डा परेका छन्। मुख्य सडकसँगै प्रदेश राजधानी जोड्ने र सदरमुकाम जोड्ने सडकको अवस्था पनि दयनीय छ। सडकको अवस्था जीर्ण बन्दै गएपछि सडक दुर्घटनाको जोखिम पनि बढ्दो छ।पहाडी भूभाग र साँघुरो सडक सास्ती भोग्दै आएका स्थानीयले भएको सडक पनि जीर्ण बन्दै जाँदा थप सास्ती भोग्दै आइरहेका छन्। कच्ची सडक र आजभोलि वर्षातका कारण ठाउँ ठाउँमा पहिरो जा

पार्किङ समस्या गम्भीर

सूचना र प्रविधिको विकाससँगै विकसित मुलुकमा २०–२५ वर्षपछि चालकरहित  सवारी साधन चल्ने सम्भावना देखिएको छ । जसले गर्दा ती मुलुकमा पार्किङको समस्या व्यवस्थापन हुँदैछ । नेपालमा भने त्यस्तो अवस्था आउन त्यो भन्दा निकै बढी लाग्छ । खासगरी नेपालका सडकको अवस्था तथा सूचना र प्रविधिको त्यति विकास हुन नसकेका कारण विकसित मुलुकमा दाँजोमा पुग्न निकै वर्ष पर्खनुपर्छ । त्यतिखेरसम्मका लागि सवारी साधन पार्किङमा गतिलो व्यवस्थापनको आवश्यकता देखिएको छ । काठमाडौंमा सार्वजनिक स्थल र पार्कहरु कम छन् । त्यसैले सकेसम्म यस्ता सार्वजनिक स्थल र पार्कहरु जोगाउन कम जग्गा भए पुग्ने बहुतले भर्टिकल पार्किङ बनाइनुपर्छ । मध्यम वर्गको उदयसँगै चार पांग्रे सवारी साधनको संख्या बढ्दो छ । राजधानी उपत्यका तीव्र शहरीकरणको प्रक्रियामा छ तर यो अत्यन्त अव्यवस्थित छ । त्यसो हुँदा ट्राफिक समस्या निकै गम्भीर बन्दै छ । यस्तोमा सडक विस्तार ट्राफिक समस्या कम गर्न सहयोगी हुने अपेक्षा गरिए पनि विस्तारित सडक पार्किङ क्षेत्र जस्तै बन्न थालेको छ । उपत्यकाका व्यस्त क्षेत्रहरु न्यूरोड, इन्द्रचोक, असन, ठमेल, त्रिपुरेश्वर पुतलीसडक लगायतका क्षेत्रमा पार्किङको समस्या हुने गरेको थियो । तर, सवारी साधनको संख्या वृद्धि भएसँगै यो समस्या चक्रपथबाहिरसमेत देखिन थालेको छ । सडक किनारामा जथाभावी पार्किङ गरेर आवागमनमै समस्या पार्ने गरिएको छ । ट्राफिक प्रहरीले नियमित रुपमा अनुगमन र कारबाही नगर्दा यस्तो प्रवृत्ति बढ्दो छ । बढ्दो बसाइँसराइका कारण काठमाडौं उपत्यका साँघुरो बन्दै गएको छ । उपत्यकामा सवारी साधनको संख्या  १३ लाख नाघेको अनुमान छ भने अन्य प्रदेशमा दर्ता भई यहाँ सञ्चालनमा आउने सवारी साधनको संख्या पनि धेरै नै छ । कुल सवारीसाधनमध्ये ३६ प्रतिशत बाग्मतीमै दर्ता भएका छन् । यहाँ दैनिक १० लाखभन्दा बढी गाडी गुड्ने अनुमान गरिएको छ । यो संख्या वर्षेनि बढ्दो क्रममा रहेको छ । तर, सवारी साधन पार्किङ गर्ने ठाउँको अभाव छ । भएका सार्वजनिक स्थल पनि अतिक्रमणमा परेका छन् । सरकारले सवारी साधन पार्किङका लागि ध्यान दिएको छैन भन्दा हुन्छ । सरकारले पार्किङकै लागि भनेर कुनै संरचना बनाएका छैन । बरु निजी क्षेत्रले यसमा केही काम गरेको छ । मल, होटल आदि ठूला भवनमा भूमिगत पार्किङ स्थल बनाइएका छन् । भाटभटेनीले त बहुतले भर्टिकल पार्किङ बनाएको छ । सरकारले पनि यस्तै पार्किङ स्थल बनाउने बताएको थियो तर अझसम्म प्रक्रियासमेत थालनी भएको छैन । निजी क्षेत्रले ६ महिनामा यस्तो पार्किङ बनाइसक्दा सरकारी काम भने घोषणामात्रै सीमित देखिएको छ । अन्य देशमा पार्किङको समस्या समाधान  गर्न स्थानीय सरकारले बहुतले पार्किङ बनाउने गरेको पाइन्छ । यहाँ पनि नगर विकास कोषले  त्यस्तै पार्किङ बनाउन प्रस्ताव आह्वान गरेको थियो तर यसमा एउटा मात्रै कम्पनी सामेल भयो । जग्गा आफै व्यवस्थापन गर्नुपर्ने अव्यावहारिक शर्तका कारण यस्तो भएको हुन सक्छ । काठमाडौं उपत्यकामा जग्गाको भाउ निकै बढेको छ । त्यसैले पार्किङ बनाउन कम्पनीहरुले चासो नदिएका हुन सक्छन् । त्यसैले सरकारले आफै जग्गाको व्यवस्थापन गरिदिनुपर्छ । पार्किङको व्यवस्था सहज नहुँदा सडक किनारमा गाडी पार्किङ गर्नुपर्ने बाध्यता एकातिर छ भने अर्कातिर यसले ट्राफिक व्यवस्थापनमा पनि समस्या थपिदिएको छ । काठमाडौंमा ट्राफिक जामको अवस्था भयावह बन्दै छ । कुनै काममा निक्लिएको यात्रु निर्धारित समयमा पुग्न नसक्ने अवस्था छ । यसले  मानिसहरुको समय खेर गएको छ । इन्धनको  व्यर्थ खर्च पनि यसले बढाएको छ । त्यसैले काठमाडौंमा बहुतले पार्किङ अत्यावश्यक भइसकेको छ । पार्किङ अभावले अर्थतन्त्रमा समेत असर पारेको देखिन्छ । समय र पैसा बढी खर्च हुने हुँदा त्यसलाई कम गर्न प्रमुख स्थलहरुमा बहुतले पार्किङ अनिवार्य भइसकेको छ । निजी क्षेत्रले यस्तो पार्किङ बनाउन नसक्नुमा जग्गाको अभाव हो । सरकारले जग्गाको उपलब्धता हेरेर पार्किङ बनाउन सक्छ ।   जग्गा किनेर बहुतले पार्किङ बनाउनु व्यावसायिक हिसाबले फलदायी नहुन सक्छ । काठमाडौंमा सार्वजनिक स्थल र पार्कहरु कम छन् । त्यसैले सकेसम्म यस्ता सार्वजनिक स्थल र पार्कहरु जोगाउन कम जग्गा भए पुग्ने बहुतले भर्टिकल पार्किङ बनाइनुपर्छ ।

सवारी साधनको चाप बढेसँगै वाग्मती प्रदेशमा वर्षेनी दुर्घटना पनि बढ्दो

हेटौँडा : संघीय राजधानीसमेत रहेको वाग्मती प्रदेशमा सवारी दुर्घटना दिन प्रतिदिन बढ्दै गइरहेको छ। गत आर्थिक वर्ष २०७७/०७८ मा अघिल्लो आव भन्दा बढी सवारी दुर्घटना भएको छ। दैनिक रुपमा सवारी साधनहरु पनि बढेका छन् भने दुर्घटना पनि त्यही अनुपातमा बृद्धि भएको छ। सडकको अवस्था भने नाजुक बन्दै गएको छ। वाग्मती…

सडकको दुरवस्था र राज्यको भूमिका

नेपालको भूबनोट र खर्चका हिसाबले पनि सडक यातायात नै सबैभन्दा उपयोगी र भरपर्दो भए पनि सडक गतिलो नहुँदा सडक दुर्घटना बढ्दो छ भने सडकको अवस्था पनि नाजुक देखिन्छ । बर्सेनि सडकको स्तरोन्नति तथा नयाँ सडक निर्माणका लागि अर्बौं रकम राज्यले खर्चंदै आएको छ ।