काठमाडौं। कुनै समय धितोपत्रको दोस्रो बजारमा आकर्षक मानिने वाणिज्य बैंकको शेयरमा केही वर्षयता लगानीकर्ताको रुचि घटिरहेको पाइएको छ । नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) ले प्रकाशित गरेको ३ आर्थिक वर्ष (आव) को तथ्यांकले यस्तो देखाएको हो । बजार पूँजीकरणको हिसाबले बलिया भए पनि पछिल्लो समय वाणिज्य बैंकको शेयर धितोपत्रको दोस्रो बजारमा सबैभन्दा सस्तामा दरिएका छन् ।
अनलाइन कारोबार आउनेबित्तिकै लगानीकर्ता वाणिज्य बैंकको शेयर त शेयर नै होइन भनेझैं छोटो समयमा धेरै प्रतिफल पाउने अन्य क्षेत्रतिर आकर्षित हुँदा वाणिज्य बैंकमा आकर्षण घटेको लगानीकर्ता नवराज दाहाल बताउँछन् ।
यसमा शेयर धितो कर्जा सीमाको प्रभाव पनि परेको उनको भनाइ छ । शेयर कर्जाको सीमाप्रति लगानीकर्ताको धारणा सकारात्मक छैन । उनीहरूमा शेयर धितोमा कर्जा लिँदा जुनसुकै बेला दबाबमा परेर बेच्नुपर्छ त्यसैले किनेर काम छैन भन्ने बुझाइ छ । ‘हामीले वाणिज्य बैंकको शेयर खरीद गर्ने भनेको कर्जा लिन हो । त्यसबाट कर्जा बढी पाइन्छ, बैंकले विश्वास गर्छ भनेर होे । तर, राष्ट्र बैंकले केही नीतिगत परिवर्तन गरिदियो भने दबाबमा परेर विक्री गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसैले त्योभन्दा सुरक्षित क्षेत्र रोजेका हुन्,’ दाहालले भने, ‘अर्को कारण वाणिज्य बैंकको घट्दो लाभांश पनि हो । पहिला उनीहरूले राम्रो लाभांश दिन्थे । अचेल मर्जरपछि बढेको पूँजीअनुसार व्यवसाय वृद्धि नहुँदा त्यसो गर्न सकिरहेका छैनन् । हिजो वाणिज्य बैंकले दिने प्रतिफल अहिले साना कम्पनीले नै दिन्छन् ।’
अर्का लगानीकर्ता मञ्जु पराजुली अन्य क्षेत्रका कम्पनीको शेयर संख्याको तुलनामा वाणिज्य बैंकको धेरै भएकाले लगानीकर्ताको आकर्षण कम देखिएको बताउँछिन् । उनका अनुसार वाणिज्य बैंकको शेयर धेरै जनाको हातमा भएकाले यसलाई अन्य क्षेत्रको शेयर जस्तो चलखेल गरेर ठूलो पूँजीगत लाभ लिन सक्ने अवस्था छैन । पछिल्लो त्रैमासिक वित्तीय विवरणहरूले वाणिज्य बैंकहरुको खराब कर्जा निकै बढेको देखाएका छन् । यसकारण पनि लगानीकर्ताको रोजाइमा तिनको शेयर नपरेको हो ।
नेप्सेको पछिल्लो ३ आवको तथ्यांक हेर्दा वाणिज्य बैंकको शेयर कारोबार अंश निकै घटेको देखिन्छ । आर्थिक वर्ष (आव) २०७७/७८ मा कुल कारोबारमा वाणिज्य बैंकको अंश २५ दशमलव ९९ प्रतिशत रहेकोमा आव २०७९/८० मा आइपुग्दा १४ दशमलव ३१ प्रतिशतमा झरेको छ ।
शेयर धितो कर्जामा सीमा, घट्दो लाभांश दर, ठूलो सेयर संख्या र बढ्दो खराब कर्जा मुख्य कारण
आव २०७७/७८ मा वाणिज्य बैंकको कुल ३ खर्ब ७८ अर्ब रुपैयाँ बराबरको ९५ करोड १ लाख कित्ता शेयर कारोबार भएकोमा गत आवमा आउँदा ६६ अर्ब ८५ करोड बराबरको २१ करोड ७२ लाख ४० हजार कित्ता मात्र कारोबार भएको देखिन्छ ।
जलविद्युत् समूहको शेयर कारोबार भने बढ्दो छ । आव २०७७/७८ मा कुल कारोबारमा यो समूहको अंश १५ दशमलव २७ प्रतिशत रहेकोमा गत आवमा बढेर २७ दशमलव ८८ प्रतिशत पुगेको छ । पछिल्लो समय सूचीकृत जलविद्युत् कम्पनीको संख्या बढेसँगै शेयर कारोबार बढेको हो । यस समूहका कम्पनीको शेयर संख्या कम भएकाले चलखेल गरेर मूल्य घटबढ गराउन सक्ने स्थिति पनि छ । यसकारण पनि यस्ता कम्पनीका शेयर बढी किनबेच भएको ठान्छन् लगानीकर्ता ।
होटेल तथा पर्यटन समूहको शेयर कारोबार पनि पछिल्लो समय बढिरहेको छ । आव २०७७/७८ मा कुल कारोबारको शून्य दशमलव ८१ प्रतिशत अंश होटेल समूहले ओगटेकोमा गत आवमा बढेर ३ प्रतिशत पुगेको छ ।
कोरोना महामारीले थला परेको होटेल तथा पर्यटन क्षेत्र अहिले उल्लेख्य रूपमा अगाडि बढेको छ । गत आव २०७९/८० को शुरूमा पर्यटन क्षेत्र सुस्ताएको हुँदा होटेल व्यवसाय खस्किएको थियो । वर्षको अन्त्यतिर आइपुग्दा होटेल क्षेत्रले ठूलो फड्को मारेको देखिन्छ । गत वैशाख, जेठ र असारमा विदेशी पर्यटक आगमनमा सुधार आई पर्यटकीय गतिविधि बढेकाले होटेल क्षेत्रको कारोबार उल्लेख्य बढ्दा यी कम्पनीको नाफा पनि बढेको छ । यसले पनि यी कम्पनीको शेयरमा लगानीकर्ताको आकर्षण बढाएको मानिएको छ । केही महीनायता यस समूहका कम्पनीको शेयर मूल्य दोब्बर भएको छ ।
