नेप्से– ३० इन्डेक्स ‘निफ्टी– ५०’ वा ‘एस एन्ड पी ५००’ जस्तै इन्डेक्स हो, जसले उत्कृष्ट ३० कम्पनीका सेयर घटबढ हेर्ने मात्रै होइन, भविष्यमा यही इन्डेक्सकै कारोबार पनि गर्न सकिनेछ ।
गतवर्ष साउन ९ गते नेप्सेले नेप्से ३० इन्डेक्सको आन्तरिक परीक्षण गरेको थियो । परीक्षण गरिसकेपछि भने यो विषय सञ्चालक समितिको प्राथमिकता नै परेको छैन । नेप्से ३० लागू गर्ने प्रस्ताव सञ्चालक समितिमा छलफलको लागि पेश भएको नै छैन ।
काठमाडौं। धितोपत्रको दोस्रो बजार सञ्चालक नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से) ले शेयर कारोबारका लागि नयाँ सूचकांक ‘नेप्से ३० इन्डेक्स’ असोजमै सञ्चालनमा ल्याउने तयारी गरे पनि अझैसम्म कागजमै सीमित छ । दशैंअगाडि नै सञ्चालनमा आउने भनिएको नेप्से ३० इन्डेक्समा ढिलाइ हुँदा लगानीकर्ताले प्रश्न उठाउन थालेका छन् । नेप्सेका प्रवक्ता मुराहरि पराजुलीले सञ्चालक समिति बैठक बस्न नसक्दा नेप्से ३० इन्डेक्स सञ्चालनमा ढिलाइ भएको बताए । यो इन्डेक्स सञ्चालनको लागि आवश्यक प्राविधिक तथा नीतिगत सबै काम पूरा भइसकेको छ । अब सञ्चालक समिति बैठकले नेप्से ३० कार्यान्वयनमा लैजाने मिति तोकेपछि काम हुने उनी बताउँछन् ।
अन्तरराष्ट्रिय पूँजी बजारविज्ञ मुक्ति अर्याल यस्तो सानो सब–इन्डेक्स सञ्चालन गर्न सञ्चालक समितिको बैठक नै बस्नु नपर्ने बताउँछन् । भन्छन्, ‘यस्ता प्रोडक्ट सही किसिमले सही तरीकाबाट छिटो आउनुुपर्छ । सबै प्रक्रिया पूरा भइसकेपछि कार्यान्वयनमा लैजान ढिलो गर्नु हुँदैन ।’
यसमा दोस्रो बजारमा सूचीकृत भई कारोबारमा रहेकामध्येबाट ५ ओटा मापदण्डका आधारमा छानिएका प्रमुख ३० कम्पनी राखेर इन्डेक्स बास्केट तयार पारिनेछ ।
के हो नेप्से ३० इन्डेक्स ?
नेप्से–३० अहिलेको जस्तै एउटा इन्डेक्स हो । यसले अन्य इन्डेक्सले जस्तै बजारको उतारचढाव देखाउँछ । स्टक एक्सचेन्जले नेप्से ३० इन्डेक्समा पर्ने कम्पनी छानेर आन्तरिक परीक्षण पनि गरिसकेकोे छ ।
निश्चित मापदण्डसहितका कम्तीमा ३० कम्पनीको मात्रै कारोबार प्रतिबिम्बित हुने गरी यस्तो सूचक तयार गरिएको हो । नेप्से ३० सूचकांकबाट दोस्रो बजार कारोबारमा नयाँ आयाम थपिने र लगानीकर्तालाई भविष्यमा थप कारोबारयोग्य उपकरण प्राप्त हुने नेप्सेको भनाइ छ ।
नेप्से ३० इन्डेक्समा कारोबार गर्न बैंकिङ समूहका ८, जलविद्युत् समूहका ५ कम्पनी छन् । त्यस्तै बीमा समूहका ५, उत्पादन तथा प्रशोधन समूहका २, लघुवित्त समूहका ७ र अन्य समूहका ३ कम्पनी छानेर परीक्षण शुरू गरिएको नेप्सेले जनाएको छ ।
नेप्से ३० इन्डेक्सका लागि दोस्रो बजारमा सूचीकृत भई कारोबारमा रहेकामध्येबाट ५ ओटा मापदण्डका आधारमा छानिएका प्रमुख ३० कम्पनी राखेर नेप्सेले इन्डेक्स बास्केट तयार पार्नेछ ।
प्रतिशेयर चुक्ता मूल्यभन्दा प्रतिशेयर किताबी मूल्य बढी हुनुका साथै विगत ५ आर्थिक वर्षमध्ये पछिल्लो आर्थिक वर्षसहित कम्तीमा ३ वर्ष खुद नाफामा रहेको हुनुपर्नेछ । त्यस्तै अघिल्लो आर्थिक वर्षमा प्रतिशेयर आम्दानी चुक्ता मूल्यको न्यूनतम १० प्रतिशत रहेको र त्यही वर्षको मूल्य वृद्धिदरभन्दा बढी भएको कम्पनीहरूलाई यो इन्डेक्स गणनामा समावेश गरिनेछ ।
कम्पनीको कम्तीमा २५ प्रतिशत शेयर सर्वसाधारणमा जारी भएको वा कुल फ्री फ्लोट बजार पूँजीकरणमा सम्बद्ध कम्पनीको फ्री फ्लोट बजार पूँजीकरण १ प्रतिशतभन्दा बढी रहेको हुनुपर्नेछ ।
शेयरधनीको संख्या कम्तीमा २० हजार रहेको र पछिल्लो ६ महीनामा दैनिक औसत २५ लाख रुपैयाँ वा त्योभन्दा बढी रकमको कारोबार भई दैनिक औसत ५ हजार वा त्योभन्दा बढी कित्ताको कारोबार भएको हुनुपर्नेछ । दैनिक औसत ४० वा त्योभन्दा बढीपटक कारोबार भएको र पछिल्लो ६ महीनामा उपलब्ध कारोबार दिनमध्ये न्यूनतम ७५ प्रतिशत दिनमा कारोबार भएको हुनुपर्नेछ ।
नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से)ले नयाँ सूचकांक ‘नेप्से ३०’ (इन्डेक्स) विकास सञ्चालन तथा व्यवस्थापनसम्बन्धी आन्तरिक कार्यविधि, २०८० पारित गरेको छ । सोमबार बसेको नेप्सेको सञ्चालक समितिले उक्त कार्यविधि पारित गरेको हो । कार्यविधि...
सञ्चालक समितिबाट कार्यविधि पारित हुन बाँकी
नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से)को सेयर कारोबारको नयाँ सूचकांक ‘नेप्से ३०’ सञ्चालनमा ल्याउने तयारी अन्तिम चरणमा पुगेको छ । यसका लागि आवश्यक प्राविधिक तथा नीतिगत तयारी पूरा...
इन्डेक्स निर्माणका दुई प्रमुख कारण लगानीयोग्य र पारदर्शिता हुन्। त्रुटिपूर्ण इन्डेक्स लगानीयोग्य हुँदैन। विस्तृत कार्यविधि नभएको इन्डेक्स पारदर्शी हुँदैन। पारदर्शी नभए विश्वासयोग्य हुँदैन, जसले गर्दा लगानी आउँदैन। यी दुई महत्वपूर्ण मापदण्ड पूरा नगर्ने इन्डेक्सको कुनै अर्थ हुँदैन।
काठमाडौं । नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से)ले साउनभित्रै नेप्से–३० इन्डेक्स सञ्चालन गर्ने तयारी गरेको छ ।
नेप्सेका प्रवक्ता मुराहरी पराजुलीका अनुसार नेप्से–३० सञ्चालनसम्बन्धी कार्यविधि नेप्से सञ्चालक समितिले अनुमोदन गरी त्यसबारे परामर्श लिन नेपाल धितोपत्र बोर्ड (सेबोन)मा पठाइसकेकाे छ । त्यसमा कैफियत नदेखिएमा साउन मसान्तभित्रै नेप्से-३० इन्डेक्स सञ्चालनमा आउने उनले बताए ।
नेप्सेको असार २० गते बसेको सञ्चालक समिति बैठकले ’नेप्से ३० इन्डेक्स’ को आन्तरिक परीक्षणको लागि स्वीकृति दिएको थियो । सोहीबमोजिम अहिले आन्तरिक परीक्षण भइरहेको छ ।
नेप्सेले यो इन्डेक्समा कारोबार गर्न मिल्ने ३० ओटा कम्पनी छनोट गरेर आन्तरिक परीक्षण चलिरहेको बताएको छ । नेप्सेले कार्यविधि अनुसार एउटा सेक्टरबाट बढी ८ ओटा कम्पनी नेप्से–३० इन्डेक्सका लागि छनोट गरेको छ ।
काठमाडौं । नेपाल स्टक एक्सचेन्ज (नेप्से)ले 'नेप्से ३० इन्डेक्स'को परीक्षणका लागि स्वीकृति दिएको छ । बुधवार बसेको संचालक समिति बैठकले 'नेप्से ३० इन्डेक्स' को आन्तरिक परीक्षणको लागि स्वीकृति दिएको नेप्सेका प्रवक्ता मुराहरी पराजुलीले जानकारी दिए ।
परीक्षण सकिएपछि नियमित कारोबारका लागि सञ्चालक समितिले अनुमति दिनुपर्नेछ । सञ्चालक समितिले उक्त अनुमति दिएपछि उक्त इन्डेक्स लगानीकर्ताले हेर्न पाउने नेप्सेले जनाएको छ ।
के हो नेप्से ३० ?
नेप्से इन्डेक्स ३० नेपाल स्टक एक्सचेन्जले तयार गर्न लागेको नयाँ परिसूचक हो । निश्चित मापदण्ड सहितका कम्तीमा ३० कम्पनीहरूको कारोबार मात्रै प्रतिबिम्बित हुने गरी यस्तो सूचक तयार गरिन लागिएको हो ।
नेप्से ३० सूचकांकबाट दोस्रो बजार कारोबारमा नयाँ आयाम थपिने र लगानीकर्तालाई भविष्यमा थप कारोबार योग्य उपकरण प्राप्त हुने बताइएको छ ।
नेप्से ३० सञ्चालनमा आएपछि नेप्सेको सूचकांकले बजार कारोबार तथा उतारचढावलाई प्रतिबिम्बित गर्ने र भविष्यमा नेप्सेलाई नै डेरिभेटिभ प्रकृतिको निश्चित अवधिको शेयर कारोबार उपकरण सञ्चालनका लागि समेत बाटो खुलाउने छ ।
नेप्से ३० सञ्चालन कार्यविधिले तय गरेको प्रणालीमा पोर्टफोलियो व्यवस्थापन, एक्सचेन्ज ट्रेडेड फन्ड (इपीएफ) सञ्चालन गर्नका लागि मद्दत गर्ने छ ।
प्रस्तावित इन्डेक्समा समावेशका लागि कम्पनी छनोटका आधारहरू
१. प्रतिशेयर चुक्ता मूल्यभन्दा प्रतिशेयर कितावी मूल्य बढी हुनुका साथै विगत ५ आर्थिक वर्षमध्ये पछिल्लो आर्थिक वर्षसहित कम्तीमा ३ वर्ष खुद नाफामा रहेको ।
२. अघिल्लो आर्थिक वर्षमा प्रतिशेयर आम्दानी चुक्ता मूल्यको न्यूनतम १० प्रतिशत रही सोही वर्षको वार्षिक मुन्द्रास्फीति दरभन्दा बढी रहेको ।
३. कम्पनीको कम्तीमा २५ प्रतिशत शेयर सर्वसाधारणमा जारी भएको वा कुल फ्रि-फ्लोट बजार पूँजीकरणमा सम्बन्धित कम्पनीको फ्रि-फ्लोट बजार पूँजीकरण एक प्रतिशतभन्दा बढी रहेको ।
४. शेयरधनीको संख्या कम्तीमा २० हजार रहेको ।
५. पछिल्लो ६ महिनामा दैनिक औसत २५ लाख रुपैयाँ वा सोभन्दा बढी रकमको कारोबार भई दैनिक औसत ५ हजार कित्ता वा सोभन्दा बढी कित्ताको कारोबार भएको र दैनिक औसत ४० वा सोभन्दा बढी पटक कारोबार भएको ।
६. पछिल्लो ६ महीनामा उपलब्ध कारोबार दिनहरूमध्ये न्यूनतम ७५ प्रतिशत दिनहरूमा कारोबार भएको ।
प्रस्तावित इन्डेक्सको गणना विधि
१. उपरोक्त मापदण्डहरूबाट छनोट भएर आएका कम्पनीहरूको प्रारम्भिक सूची तयार गर्ने ।
२. प्रारम्भिक सूचीमा समावेश भएका सबै सूचीकृत संगठित संस्थाको फ्रि-फ्लोट बजार पूँजीकरण, पछिल्लो वर्षको प्रतिशेयर आम्दानी, कारोबार रकम, कारोबार संख्या तथा कारोबार कित्ताका आधारमा प्रत्येकलाई दिएको उदाहरण अनुसार भार प्रदान गरी कुल भार गणना गर्ने ।
३. सूचीकृत संगठित संस्थाहरूलाई बैंक तथा वित्तीय संस्था, लघुवित्त, बीमा, जलविद्युत, उत्पादनमुलक, व्यापार तथा सेवा गरी ६ ओटा क्षेत्रगत समूहमा वर्गीकरण गरी बुँदा नं २ मा उल्लेख गरिएको विधिअनुसार प्रत्येक समूहभित्र छुट्टाछुट्टै कम्पनीको आ–आफ्नै समूहमा कुल भार गणना गर्ने र उच्चतम भार प्राप्त गर्ने संगठित संस्थाहरूबाट ८ ओटा कम्पनी छनोट गर्ने । कुनै समूहमा ८ संगठित संस्थाभन्दा कम छनोट भएमा उपलब्ध सबै संगठित संस्था छनोट गर्ने ।
४. बुँदा नं. ३ अनुसार छनोट भएका संगठित संस्थाहरूको संख्या ३० भन्दा बढी भएमा बुँदा नं. २ अनुसार गणना गरिएको कुल भारमा कम भार भएका कम्पनीहरूलाई हटाई ३० कम्पनी कायम गर्ने र यसरी कम्पनी हटाउँदा प्रत्येक समूहबाट कम्तीमा एक संगठित संस्था कायम गर्ने ।
५. बुँदा नं ३ अनुसार छनोट भएका संगठित संस्थाहरूको संस्था ३० भन्दा कम भएमा प्रत्येक समूहबाट ८ भन्दा बढी कम्पनी छनोट नहुने गरी बुँदा नं २ अनुसार विधिबाट सूचीकृत सबै कम्पनीको कुल भार गणना गर्ने र उच्चतम भार प्राप्त गर्ने कम्पनी थप गरी कम्पनीको संख्या ३० पुर्याउने ।
साताको दोस्रो दिनको कारोबारमा पनि नेप्से परिसूचकमा गिरावट आएको छ। आइतबार ४१.४३ अंकले घटेको नेप्से आज ३०.४३ अंकले घटेर २ हजार ५४१.८३ विन्दुमा झरेको छ। सेन्सेटिभ इण्डेक्स पनि ५.३० अंकले...
काठमाडौं, २५ फागुन । साताको कारोबारको चौथो दिन आज नेप्सेमा ३० अंकको गिरावट आएको छ । नेप्से आज ३० दशमलव २९ अंकले घटेर २५ सय १४ दशमलव ६५ विन्दु कायम भएको हो । त्यस्तै, शेयर बजार मापक सेन्सेटिभ इन्डेक्स पनि आज ५ दशमलव ४६ अंकले घटेर ४८७ दशमलव ७ विन्दुमा रोकिएको छ । आज नेप्से […]
काठमाडौँ – सातामा तीन दिनको कारोबारमा निरन्तर उकालो लागिरहेको नेप्सेमा बुधबार ३०।५१ अंक घटेर २८०३.६२ विन्दुमा झरेको छ। त्यस्तै, सेन्सेटिभ इन्डेक्स ७.०४ अंक, फ्लोट इन्डेक्स १.८६ अंक र सेन्सेटिभ फ्लोट इन्डेक्स २.१७ अंक घटेको छ। बुधबार कारोबारमा आएका २२९ कम्पनीको १ करोड ६१ लाख ४७ हजार कित्ता सेयर ८ अर्ब ३ करोड ३२ लाख १२ […]
