वर्तमान पुस्ताले बुझ्नै पर्छ के हो ‘खुवालुङ’, किरात समुदायको सभ्यताको ‘चिनो ढुङ्गा’ को कथा

काठमाडौं : दूधकोसी, अरुण र तमोर नदीबिचको संगमस्थल त्रिवेणीमा एक ठूलो ढुङ्गा छ। तीन ठूला नदीहरुको त्रिवेणीबिचको ठूलो ढुङगा नै खुवालुङ हो। सो क्षेत्र धनकुटा, भोजपुर र उदयपुर जिल्लाबिचको सिमाना पनि हो। खुवालुङ अर्थात पानी ढुङ्गा। त्यो एक सामान्य ढुङ्गा मात्रै होइन, किराती समुदायको सभ्यता र संस्कृतिको प्रतीक हो। खुवालुङ…

सम्बन्धित सामग्री

सबै समुदायबीच भाइचारा बढाउँदै उधौली साकेला

टक्सार– किरात समुदायको दोस्रो ठूलो चाड ‘साकेला उधौली’ पर्वअन्तर्गत भोजपुर सदरमुकामको स्थानीय टुँडिखेलमा आज साकेला सिलीसहित शुभकामना आदानप्रदान गरिएको छ । गत मंगलबारदेखि सुरु भएको यस चाडमा किरात समुदायले मङ्सिरे पूर्णिमादेखि १५ दिनसम्म उधौली र वैशाखे पूर्णिमादेखि एक महिनासम्म साकेला उभौली मनाउने प्रचलन छ । पन्ध्र दिनसम्म मनाइने उधौली साकेलाको अवसरमा भोजपुरमा पनि किरात समुदाय […]

उद्यौलीमा रमाउँदै पूर्वका किरात समुदाय

किरात समुदायले हरेक वर्ष मनाउँदै आएको उद्यौली पर्व विभिन्न कार्यक्रम गरी यस वर्ष पनि भव्य रूपले मनाउन जुटेका छन् । किरातजन्य सामाजिक सङ्घसंस्थाले अघिल्ला वर्षझैँ यसवर्ष पनि विशेष उत्सवका साथ उद्यौली पर्व मनाउने तयारीमा जुटेका हुन् ।

उधौलीको उमंग : टुँडिखेलमा यस्तो देखियो साकेलाको रौनक

काठमाडौं : किराँत समूदायको ‘साकेला उधौली’ पर्व मनाउने क्रम जारी छ। बिहीवारबाट शुरु भएको साकेला उभौलीको तेस्रो दिन किरात समुदाय आज टुँडिखेलमा जम्म भए। छितको गुन्यु, मखमलको चोली, पहेँलो पटुकीमा सजिएका किराती युवती र दौरासुरुवाल, ढाका टोपीमा सजिएका किराती युवाले साकेला सिलीमा कम्मरसमेत मर्काए। प्रकृति पूजक भनेर चिनिने किराँत समुदायको…

उपत्यकामा किरात समुदाय यसरी रमाए उधौलीमा [तस्बिरहरु]

प्रकृति पूजक भनेर चिनिने किरात समुदायको दोस्रो ठूलो चाड ‘साकेला उधौली’ बिहीबारदेखि सुरु भएको छ । किरात समुदायमा मंसिरे पूर्णिमादेखि १५ दिनसम्म उधौली र वैशाखे पूर्णिमादेखि महिना दिनसम्म साकेला उभौली चाड मनाउने चलन छ । वर्षको दुईपटक मनाइने साकेला चाडको उधौलीमा अन्नबालीको सह बसोस्, अनिकाल नलागोस् भन्ने कामनाका साथ प्रकृतिको पूजा गर्ने चलन छ ।

उपत्यकामा किरात समुदाय यसरी रमाए उधौलीमा [तस्बिरहरु]

प्रकृति पूजक भनेर चिनिने किरात समुदायको दोस्रो ठूलो चाड ‘साकेला उधौली’ बिहीबारदेखि सुरु भएको छ । किरात समुदायमा मंसिरे पूर्णिमादेखि १५ दिनसम्म उधौली र वैशाखे पूर्णिमादेखि महिना दिनसम्म साकेला उभौली चाड मनाउने चलन छ । वर्षको दुईपटक मनाइने साकेला चाडको उधौलीमा अन्नबालीको सह बसोस्, अनिकाल नलागोस् भन्ने कामनाका साथ प्रकृतिको पूजा गर्ने चलन छ ।

कठघरामा कैरत–किरात

इमानसिं चेम्जोङले लेखेका छन्– ‘किरात समुदाय मध्यपूर्वबाट दक्षिण एसियामा आए । प्राचीनकालमा मध्यपूर्वमा चलनचल्तीमा रहेको ‘किर्यत’ वा ‘किर्जथ’ शब्दबाट अपभ्रंस भई किरात शब्द बनेको हो ।’ तर, किरातीहरु मध्यपूर्वबाट दक्षिण एसियामा आएको र ‘किर्यत’ वा ‘किर्जथ’ अपभ्रंस भई ‘किरात’ शब्द बनेको तथ्य पुष्टि हुँदैन । लेखक कमल मादेनको खेजीमेली छ– ‘किरात समुदाय उत्तर र पूर्वबाट नेपाल आएका हुन् । प्राचीन मंगोलियामा ‘कैराती’ शब्द प्रचलनमा थियो । र, ‘कैराती’ अपभ्रंस भई ‘किरात’ शब्द प्रचलनमा आएको हो ।’

टुँडिखेलमा साकेला नाच (फोटो फिचर)

१७ पुस, काठमाडौं । उधौली पर्व अन्तर्गत काठमाडौंका किरात समुदायले शनिबार टुँडिखेलमा साकेला नाच प्रदर्शन गरेका छन् ।  मार्ग शुक्ल पूर्णिमाको दिनदेखि एक महिनासम्म साकेला नाच प्रदर्शन गर्ने प्रचलन छ । पुस ४ गते मार्ग शुक्ल पूर्णिमाको दिन ललितपुरको सानो हात्तीवन किराँतकालदेखिको ऐतिहासिक धार्मिक तीर्थस्थलमा किरात समुदाय भेला भएर साकेला नाच प्रदर्शन गरेका थिए । […]

साम्यवादी दर्शन बोकेको साकेला नाच

किरात समुदाय प्रकृतिपूजामा विश्वास राख्छन् । यसै मान्यताअनूसार वर्षमा दुईचोटि साकेला नाचसहितको सांस्कृतिक पर्व मनाउँछन् । एउटा उधौली, अर्को उभौली । यी दुवै पर्वले ऋतु परिवर्तनको संकेत गर्दछन् । उधौली भन्नाले सारा चराचुरुङ्गी, माछाहरू जाडोले गर्दा उँधो (तलतिर) लाग्ने अनि उभौली भनेको चराहरू, माछाहरू माथि लाग्ने समय भन्ने पनि बुझिन्छ । पूर्खाले ऋतु परिवर्तनको लागि […]

किरात समुदायको समाधि स्थल मेचीनगरले भत्कायो

झापा : किरात समुदायको समाधि स्थलमा मेचीनगर नगरपालिकाले डोजर चलाएपछि त्यहाँका किरात समुदाय आक्रोशित बनेका छन्। उक्त बिहीबार दिउँसो मेचीनगर नगरपालिकाको कार्यालय घेराउ गर्दै ज्ञापनपत्र बुझाएका छन्।नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघ नगर समन्वय परिषद्, किरात याक्थुङ चुम्लुङ र किरात राई यायोक्खा मेचीनगरले संयुक्त रुपमा ज्ञापनपत्र नगरप्रमुख विमल आचार्य र उपप्रमुख मीना पोखरेल उप्रेतीलाई बुझाएका हुन्। उनीहरूले ज्ञापनपत्रको बोधार्थ मेचीनगर नगरपालिका वडा नम्बर ६ वडा कार्यालय, नेकपा एमाले मेचीनगर कमिटी, नेपाली कां

‘खुवालुङ’ फुटाउने प्रधानमन्त्रीको घोषणा : किरात समुदाय असन्तुष्ट

गत ८ फागुनमा प्रधानमन्त्री केपी ओली आमसभालाई सम्बोधन गर्न विराटनगर पुगे । यता, देश सर्वोच्च अदालतले