निषेधाज्ञा हट्नुको अर्थ

विश्वव्यापी कोरोना महामारीका कारण शिथिल बनेको अर्थतन्त्र र सामाजिक जनजीवन कोरोना विपद्कै बीच पनि लयमा फर्कन थालेको छ । खुकुलो बनाइएको निषेधाज्ञा जारी रहे पनि अर्थतन्त्रका सबैजसो अवयव सञ्चालनमा रहेका छन् र अर्थतन्त्र भी आकारमा सुधार आउन सक्ने देखिएको छ । सरकारले चैत मसान्तसम्ममा सबै नागरिकलाई खोप लगाइसक्ने लक्ष्यका साथ काम गरिरहेको छ । त्यसैले कोरोनाकै कारण अब अर्थतन्त्र सुस्त बन्नुपर्ने अवस्था छैन । कोरोना महामारीका कारण विश्वका ठूला अर्थतन्त्रहरू नराम्ररी प्रभावित भए पनि अहिले ती सबै देशमा अर्थतन्त्रले गति लिन थालिसकेको छ । छिमेकी मुलुक भारतको नै अर्थतन्त्र चालू आवको पहिलो त्रैमासमा २० दशमलव १ प्रतिशतले बढेको छ । अघिल्लो वर्षभन्दा कोरोनाबाट अत्यधिक जनता संक्रमित भए पनि तथा मृत्युदर पनि उच्च रहेकै अवस्थामा यसरी अर्थतन्त्र भी आकारमा उठ्ने संकेत भारतमा देखिनु नेपालका लागि पनि सकारात्मक हो । कोरोना महामारीकै बीच त्यहा“को सरकारले लिएको सहयोगी नीतिकै कारण अर्थतन्त्र यसरी उठ्न सकेको हो । भारतको अवस्था नेपालको भन्दा पनि खराब थियो । तर, त्यहा“को अर्थतन्त्रले छिटै लय समात्यो । नेपालमा पनि सरकारले त्यसैगरी सहजीकरण र सहयोग गरिदिने हो भने भी आकारमै अर्थतन्त्र माथि उठ्न सक्छ । मानिसहरूले विगतमा जस्तो कोरोनासँग डराएर बस्न छाडेका छन् । उचित सकर्तकता अपनाएर आफ्नै दैनिकी र व्यवसायलाई निरन्तरता दिने आत्मविश्वास पैदा भइसकेको छ । कोरोनाको के हो भन्ने स्पष्ट नहुँदाको भय अहिले छैन । त्यसमाथि पनि नेपालको १५ प्रतिशतले पूर्ण खोप लगाइसकेको अवस्था छ भने १ करोडभन्दा बढी डोज खोप लगाइसकिएको छ । अर्थतन्त्रमा सक्रिय रहने उमेर समूह र पाका उमेरका नागरिकमध्ये धेरैले खोप लगाइसकेको अवस्था छ । सरकारले चैत मसान्तसम्ममा सबै नागरिकलाई खोप लगाइसक्ने लक्ष्यका साथ काम गरिरहेको छ । त्यसैले कोरोनाकै कारण अब अर्थतन्त्र सुस्त बन्नुपर्ने अवस्था छैन । सरकारले अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउन केही सहयोग पनि गरेको छ । निजीक्षेत्रको मागअनुसार त्यो अपर्याप्त रहे पनि अर्थतन्त्रलाई गति दिन सहयोगी हुने देखिन्छ । निजीक्षेत्र लगानीका लागि तयार भएर बसेको छ । यसबीच सरकारले लगानीका लागि केही सहज व्यवस्था पनि गरेको छ । मुख्य कुरा अहिले व्यवसाय गर्न बैंकिङ क्षेत्रले सस्तो ब्याजदरमा कर्जा उपलब्ध गराइरहेका छन् । ब्याजदर सस्तो हुनेबित्तिकै उद्योग व्यवसायमा लगानी बढ्छ, जसले रोजगारी सृजना गर्छ र अर्थतन्त्रलाई गति दिन्छ । अहिले निजीक्षेत्र पर्ख र हेरको अवस्थामा छ । अर्थात् उनीहरू लगानीका क्षेत्रको आकलन गरेर उपयुक्त समयको पर्खाइमा छन् । अर्थतन्त्रलाई पुनर्जीवन दिने काम निजीक्षेत्रकै हो । उसले जति बढी लगानी गर्छ, त्यति नै अर्थतन्त्र उकालो लाग्न थाल्छ । अहिले भारतमा भएको अर्थतन्त्रको वृद्धिको कारण यही हो । नेपालमा पनि निजीक्षेत्रलाई त्यही स्तरको सहजीकरण र सहयोग आवश्यक छ । अर्थतन्त्रको पुनरुत्थानको काममा सरकारले भाँजो हाल्नु भएन, सहयोग बढाउनुपर्‍यो । कोरोनाबाट सबैभन्दा थलिएको र पुनरुत्थानका लागि केही वर्ष नै कुर्नुपर्ने अवस्थामा पुगेको पर्यटन क्षेत्रमा पनि आशाका किरण देखापर्न थालेको छ । कोरोनाकै बीच पनि पर्यटकको संख्या बढाउन सकिन्छ । भ्याक्सिन लगाएकालाई सीधा आगमन खुला गर्नासाथ पर्यटकको आगमन बढ्छ । तर, पर्यटन व्यवसायलाई सरकारले आर्थिक सहयोग नै गर्नुपर्छ भने पनि तयार भने रहनुपर्छ । वास्तवमा सरकार जति उदार भएर निजीक्षेत्रलाई सहयोग गर्छ र उनीहरूलाई काम गर्न दिन्छ त्यति नै अर्थतन्त्रको पुनरुत्थान छिटो हुन्छ । सरकारी सहयोगको निजीक्षेत्रले दुरुपयोग गर्ला कि भनेर डराउनु पर्दैन । दुरुपयोग भए कारबाही गर्ने ठाउँ छँदै छ । अहिले नाममात्रको निषेधाज्ञा लगाइएको छ । मानिसहरू फुक्काफाल भएर लापर्बाह नगरून् भन्ने उद्देश्यले यसो गरिएको हुन सक्छ । तर, अर्थतन्त्रको उत्थानका लागि भने यो नीति उपयुक्त छ र चाँडै नेपालमा पनि आर्थिक वृद्धिदरले गति लिन सक्छ ।