नयाँ आर्थिक वर्षको पहिलो कारोबार दिनमै शेयरबजार झन्डै १०० अंकले बढेर २९८१ विन्दुनजिक पुगेको छ भने पछिल्लो १ महिनायताकै सर्वाधिक रकम ११ अर्ब ६३ करोड रुपैयाँ बराबरको कारोबार भएको छ । सरकार परिवर्तन र नयाँ आर्थिक वर्षको पहिलो दिनमै यसरी शेयरबजार उकालो लाग्दा शेयरबजार कतिको परिपक्व भएको छ भन्नेमा चर्चा चल्नु स्वाभाविक हो ।
नयाँ आर्थिक वर्षसँगै शेयरबजारमा केही परिवर्तन भएका छन् । अल्पकालीन कारोबारी र दीर्घकालीन लगानीकर्ताका लागि अलगअलग पूँजीगत लाभकर लागू भएको छ । त्यस्तै शेयर खरीद विक्रीमा केही पैसाको अन्तरमा समेत मोलमोलाई गर्न पाउने व्यवस्था लागू भएको छ । अन्य केही सुधार पनि भएका छन् । यी परिवर्तनले नेपालको शेयरबजारमा प्रविधिगत रूपमा र नीतिगत रूपमा परिपक्व बन्दै गएको देखिन्छ । यद्यपि बजार सुधारका लागि गर्नुपर्ने काम निकै बाँकी छन् । पूँजीगत लाभकर घटाउनेलगायत लगानीकर्ताका माग पूरा हुन बाँकी छ ।
हरेक लगानीकर्ताको आआफ्नो लगानी रणनीति हुनुपर्छ र यसबारे लगानीकर्तालाई जानकार बनाएमात्रै शेयरबजार परिपक्व हुँदै जानेछ ।
आइतबार शेयरबजार बढ्नुमा कुनै विशेष कारण भने देखिँदैन । आर्थिक वर्षको अन्त्यमा हिसाबकिताब मिलाउनुपर्दा बजारमा केही करेक्शन आएको थियो । बढ्दै गएर उच्च विन्दुमा पुगेको शेयरबजार केही घटेको थियो । घटेको बजार पनि कारोबार र बजार परिसूचक हेर्दा करीबकरीब स्थिर भएको थियो । नयाँ सरकारले विश्वासको मत पाउने देखिएपछि तथा अर्थमन्त्री जनार्दशन शर्माले पूँजी बजारप्रति सकारात्मक अभिव्यक्ति दिएका समाचार आएकाले पनि बजार उकालो लाग्न थालेको लगानी विश्लेषकहरूको छ । आज झन्डै सय अंकले बढेको शेयरबजार भोलिपर्सि पनि यसरी नै बढ्छ भन्न सकिँदैन । जसरी शेयरबजार उच्च अंकले बढ्छ भन्ने आधार थिएन त्यसैगरी घट्छ भन्ने आधार पनि खासै केही देखिँदैन ।
हो, प्राविधिक कारणले बजार केही तलमाथि हुन्छ । कुनै हल्लाले ह्वात्तै माथि बढ्ने पनि हुन सक्छ, घट्ने पनि हुन सक्छ । यस्तो हल्लाबाट बचेर कम्पनीहरूको विश्लेषण गरेर लगानीकर्ताले लगानी गर्नुपर्ने हुन्छ ।
शेयरबजार बढे पनि अर्थतन्त्रका आधारभूत पक्षहरू भने परिवर्तन भएका छैनन् । नेपाल राष्ट्र बैंकले हालै जारी गरेको आर्थिक प्रतिवेदनले नेपालको अर्थतन्त्र सकारात्मक रहेको देखाउँदैन । देशको शोधनान्तर स्थिति घाटामा गएको छ । कोरोनाका कारण आर्थिक गतिविधि सुस्त भएको छ । शेयरबजारमा सूचीकृत कम्पनीहरूको मुनाफा प्रभावित भएको छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूको बाहुल्य रहेको नेपालको शेयरबजारमा ती संस्थाको मुनाफा राष्ट्र बैंकको मौद्रिक नीतिका कारण उल्लेख्य मात्रामा बढ्न सकेको छैन ।
यस्तोमा लगानीकर्ता सचेत हुनुपर्ने देखिन्छ । शेयरबजारका अत्यधिक लगानीकर्ता सचेत देखिएका छन् र कम्पनीहरूको विश्लेषण गरी लगानी गरिरहेको देखिन्छ । तर, केही लगानीकर्ता भने अरूको लहैलहैमा लागेर शेयरबजारमा लगानी गरिरहेका पनि देखिन्छन् । तिनलाई पूँजी बजारबारे ज्ञान दिनु पनि जरुरी देखिन्छ ।
बजार घट्यो भने वा बढ्नुपर्ने कारण छैन भनेर कसैले प्रतिक्रिया दियो भने त्यसविरुद्ध खनिने केही लगानीकर्ता पनि बजारमा देखिएका छन् । धितोपत्र बोर्डले लगानी जोखिमयुक्त हुन सक्छ है भनी सचेत पारेर विज्ञप्ति निकाल्दा लगानीकर्ताले दिएको प्रतिक्रिया हेर्दा कतिपय लगानीकर्तामा शेयरबजार बढेको बढ्यै हुन्छ भन्ने सोच रहेको पनि देखिन्छ । वास्तवमा यो एकोहोरो बढेको बढ्यै र घटेको घट्यै हुन्छ भन्ने छैन । त्यसैले लगानीकर्ताले उपयुक्त कम्पनी र आफ्नो जोखिम वहन गर्न सक्ने क्षमताअनुसार लगानी गर्नु आवश्यक हुन्छ । हरेक लगानीकर्ताको आआफ्नो लगानी रणनीति हुनुपर्छ र यसबारे लगानीकर्तालाई जानकार बनाएमात्रै शेयरबजार परिपक्व हुँदै जानेछ ।
