काठमाडौं । रुसले झन्डै एक वर्षदेखि भारत र चीनलाई भारी छूटमा कच्चा तेल (Crude Oil) बेचिरहेको छ । पाकिस्तानलाई पनि उसले भारी छूटमा कच्चा तेल बेच्ने भएको हो । रुसलाई पाकिस्तानले सस्तो तेल खरीदका लागि आफ्नो पहिलो अर्डर दिएको बताइएको छ । अन्तरराष्ट्रिय समाचार संस्था Reuters को एउटा अन्तरवार्तामा पाकिस्तानका पेट्रोलियम मन्त्री मुसादिक मलिकले यस्तो बताएका हुन् ।
अहिले चरम डलर अभावका कारण इन्धन आयातमा समस्या भोगिरहेको पाकिस्तानको लागि रुसी तेल ठूलो राहत हुनेछ । मलिक सन् २०२२ को डिसेम्बरमा एक प्रतिनिधि मन्डललाई लिएर रुस गएका थिए । यस क्रममा दुई पक्षबीच सस्तोमा तेल र ग्यास किन्नेबारे वार्ता पनि भएको थियो । रुसले पाकिस्तनलाई कूल मूल्य वा मुद्रामा कच्चा तेल दिन लागेको हो भन्ने कुरा मलिकले खुलाएका छैनन् ।
पहिलो ढुवानी भने मे महीनामा कराँची बन्दरगाहमा आउने बताइएको छ । रुससँग भएको यो सम्झौताबारे पाकिस्तानले अहिलेसम्म सार्वजनिकरूपमा केही बताएको छैन ।
सम्झौताअनुरूप पाकिस्तानले रुसबाट दैनिक १ लाख ब्यारेल कच्चा तेल ल्याउनेछ । यसअनुसार पाकिस्तानले वार्षिक ३ करोड ६० लाख ब्यारेल कच्चा तेल रुससँग सस्तो मूल्यमा किन्न सक्नेछ ।
पाकिस्तान अहिले चरम आर्थिक संकटमा छ । डलर सञ्चिति सुक्दै गएर ऊसँग कच्चा तेल किन्ने पैसा पनि छैन । पाकिस्तानको अधिकांश डलर इन्धन किन्नमै खर्च हुने गरेको छ । रुसले युक्रेनमाथि आक्रमण गरेयता विश्व बजारमा तेलको भाउ महँगो बनेपछि पाकिस्तान समेतका उच्च इन्धन आयात गर्नु पर्ने देश मारमा परेका छन् ।
विदेशी विनिमय सञ्चिति घट्दै गएका देशहरूले इन्धन आयात गर्न नसक्दा अन्य समस्याहरू पनि थपिएका छन् । यस्तोमा रुसले सस्तोमा दिने तेलले उसलाई निकै ठूलो राहत र आड भरोसा दिने छ । रुसमाथि अमेरिकासमेत कयौं यूरोपेली देशहरूले कठोर खालको प्रतिबन्ध लगाएका छन् ।
अहिलेसम्म भारत र चीनलाई रुसले कतिमा तेल बेचिरहेको छ भन्ने खुलासा भएको छैन । गएको डिसेम्बरमा अमेरिकाले रुसी कच्चा तेलको मूल्य प्रतिब्यारेल ६० डलर तोकेको थियो । रुस र भारतले अमेरिकाले रुसी कच्चा तेलमा लगाएको सीमालाई तोकेर तेल किनिरहेको आशंका गरिएको छ । रुससँग तेल किन्दा आफू अमेरिकाको प्रतिबन्धमा पर्ने हो कि पीर भने पाकिस्तानलाई छ ।
पाकिस्तान सरकारले The United States of America लाई विश्वासमा लिएको भने पनि प्रतिबन्धको खतरा भने छ भन्ने एकथरि विश्लेषकहरूले बताएका छन् । पकिस्तानलाई रुसका निजी तेल कम्पनीहरूले तेल निर्यात गर्ने बताइएको छ । तेल मार्चदेखि नै पाकिस्तान आउने भनिएको थियो ।
तर, केही वित्तीय चुनौतीका कारण यसमा ढिलाइ भएको बताइएको छ । पाकिस्तानले परम्परागत रूपमा साउदी अरब, कतार र संयुक्त अरब इमिरेट्स (यूएई)सँग तेल किन्दै आएको छ । रुसी तेल आयातले पाकिस्तानको तेलका लागि खाडी मुलुकमाथिको निर्भरता कम हुनेछ ।पाकिस्तानले रुसलाई तेलको भुक्तानी दिरहाम, रुबल वा चिनियाँ युआनमा दिने भनेको छ ।
तर, पाकिस्तानसँग यीमध्ये कुनै पनि मुद्रा पर्याप्त छैन । रुसले डलरमा भुक्तानी लिन बन्द गरेको छ । साथै पाकिस्तानसँग डलर सञ्चिति नगन्य छ । यस्तोमा भुक्तानी केमा हुन्छ भन्ने प्रश्न उब्जिएको छ । दुई देशबीच वस्तु विनिमय (Barter) हुने सम्भावना पनि छ ।
पाकिस्तानसामु कच्चा तेल प्रशाेधनमा पनि चुनौती भने छ । कच्चा तेल प्रशोधनका लागि ऊसँग पर्याप्त प्रविधि नभएको अनि यही कारण रुसबाट तेल ल्याउन ढिलाइ भएको अनुमान छ ।
मार्चमा रुसले दैनिक ६७ लाख ५० हजार ब्यारेल बराबरको कच्चा तेल बेचेको एउटा तथ्यांकले देखाएको छ । मार्चमा रुसले भारतलाई दैनिक १६ लाख ब्यारेल र चीनलाई दैनिक १६ लाख ५० हजार ब्यारेल कच्चा तेल बेचेको थियो । गएको महीना चीन भारतलाई उछिनेर सबैभन्दा ठूलो रुसी तेल आयातकर्ता भएको थियो ।
टर्कीको सरकारी समाचार संस्था एएका अनुसार रुसले बेच्ने कुल कच्चा तेलमध्ये ९१ प्रतिशत चीन र भारतलाई बेच्ने गरेको छ । तर, यो आकडा बजार अनुसन्धान संस्था रिफिनिटिभ आयल रिसर्चको अनुमानका आधारमा रोयटर्सले छापेको समाचारसँग मेल खाँदैन । एजेन्सी
