कान्तिपुर

पौष २०७८

मिथिला राजनीति होइन, सभ्यता र संस्कृति हो

२०७८ साल माघ महिनाको पहिलो सोमबार, मिथिलानगरी जनकपुरको इतिहासमा स्वर्ण अक्षरले लेखिने छ । झन्डै साढे पाँच हजार वर्षपछि पुनः जनकपुरधाम राजधानी घोषित भयो । अनि चार वर्षदेखि थाती रहेको प्रदेश नामाकरणको विषय टुंगिएर प्रदेश २ ले आफ्नो नयाँ नाम जुरायो - मधेस प्रदेश ।

पूर्ण विवरण

सम्बन्धित सामग्री

राजनीति बिग्रिए चुनावबाट सुधार्न सकिन्छ, संस्कृति बिग्रियो भने पुस्तौं लाग्छ : केपी ओली

कान्तिपुर बैशाख २०८०

शपथमा भाषामोह कि भाषिक राजनीति ?

आफ्नै मातृभाषामा शपथ लिनेको उद्देश्य पवित्र हुँदाहुँदै पनि शपथ मात्रैले सम्बन्धित मातृभाषाको विकासमा कति योगदान गर्ला त ? यो सोच्नुपर्ने विषय हो ।

अनलाइनखबर मंसिर २०७९

शिरमा लगाएको जमरा कसैले देखेनन्, समाजको नजर छातीमा गयो-मोडेल आचार्य

यतिबेला दसैंको फोटोले समाजिक संजाल फेसबुक, ट्विटर भरिभराउ छ । दसैंको जमरा र टीकाले रङ्गिबिरङ्गी भएको समाजिक संजालमा अर्को एउटा तस्वीर भाइरल भएको छ । गायिका तथा मोडल लक्ष्मी आचार्यको दशैको जमरा लगाएको फोटो अहिले सामाजिक सञ्जालमा भाइरल भएको हो। उनले दशैको अबसरमा जमरा लगाएको फोटो सुट गराएकी थिईन् ।आचार्यले फोटो समाजिक सञ्जालमा पोष्ट गरेपछि समाजिक सञ्जालमा बिभिन्न नकरात्मक टिप्पणी भएका छन् । छातिमा टाँसेको जमराले धर्म संस्कृतिको जगेर्ना नभएर बिकृति मौलाउने संस्कृति संरक्षणकर्ताको भनाई छ। मोडेल आचार्यले फोटोमा छातीमा जमरा राखेर छेउको ट्याटु देखाउन खोजेकी छन् । सो तस्वीर सामाजिक संजालमा पोस्ट गरे लगत्तै विभिन्न टीका टिप्पणी आउन थालेको हो । दसैंका दिन सामाजिक सञ्जालमा निकै नराम्रा प्रतिकृया आएपछि गायिका तथा मोडल लक्ष्मी आचार्यले धर्म र संस्कृतिको नकरात्मक उदेश्यले तस्बिर नखिचेको बताएकी छन् ।‘मैले दशैमा जमरा पहिरिने बारे प्रबर्धन गर्ने उदेश्यले फोटो सेसन गरेकी हु’ उनले भनिन्–‘तर, समाजको नजर मैले शिरमा लगाएको जमरा भन्दा पनि छातिमा बढी फोकस भए । यो दोष मेरो होईन’ उनले भनिन्–‘यो समाजको हो ।’ समाजिक सञ्जालमा भएका नकरात्मक आलोचना प्रति आफ्नो साह्रै चित्त देखेको समेत उनले बताईन् ।गायिका तथा मोडल आचार्यले नकारात्मक टिप्पणीको फेसबुक मार्फत प्रतिक्रिया दिएकी छिन् । उनले लेखेकी छन् ।नमस्कार सम्पुर्ण प्रीयजननेपाल एउटा यस्तो देश हो जहाँ कला संस्कृति विभिन्न जातजाति भेषभुषा चालचलन , चार्डपर्व भौगोलिक हिसाबले पनि बिश्र्वकै उत्कृष्ट स्थान र रमणीय बाताबरणले भरिभराउ प्राकृतिक सम्पदाले सम्पन्न हिमाल जस्तो राष्ट्रको गौरव हाम्रै देशमा छ अनि संसारकै पहिलो नम्बरमा सगरमाथाले नेपाल लाई उच्च स्थानमा राखेको छ यस्तै भौगोलिक र प्राकृतिक सम्पदाले भरिएको हाम्रो देश नेपालमा हामी नेपाली आम मानिसले केही न केही पेसाहरू गरिरहेका छौं । यसै क्रममा केही ब्यबहारिक्तालाई बिर्सेर अनुहारीक उच्छृङ्खलपन प्रस्तुत देखाउन कसैले कसैको ब्व्यक्तिगत जीवन प्रति अलिबढी आलोचना र खेदो गर्न भने नछोड्ने केही तत्वहरु लाई मेरो तर्फबाट सम्मान छ ।प्रसंगमा जोड्दा २०७९ सालको दसैँ हाम्रो परिवारका लागि त्यति सहज थिएन तैपनि म एउटा कलाकार भएको नाताले मैले आफ्नो कलाकारिता बाट नेपाल र नेपाली समाजमा सकारात्मक संदेश क्रममा हाम्रो मौलिक चार्डपर्वलाई मध्यनजर गर्दै आफ्नो कला संस्कृति धर्म कर्मलाई आत्मसाथ गर्दै आम दर्शक स्रोता तथा ज्ञात अज्ञात चिरपरिचित प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष रुपमा जसले जसरी जस्तोसुकै तरिकाले दसैं मनाउनु भयो उहाँहरुलाई २०७९ सालको बिजय दसैंको शुभकामना सहितको एउटा संदेश दिने प्रयासमा दसैं विशेष गितहरुको सुटिङ थियो ।कलाकारिता एउटा यस्तो चिजको जहाँ बाट हरेक कुरामा उर्जा प्राप्त गर्न सकिन्छ । आफुमा जस्तोसुकै व्यस्तता अफ्ठ्यारो असहज जस्तोसुकै भएपनि एउटा कलाकारले आम जनमानसमा संदेश दिइरहनु पर्ने पेशा पनि हो आफ्नो दुख कष्टहरूलाई बिर्सी अरुलाई खुसी दिनुपर्ने हुन्छ । यस्तै विभिन्न कुराहरुले आफुमा केही कुरामा दुखी हुँदाहुँदै पनि सम्पुर्ण दर्शक तथा स्रोताहरुमा खुसी ल्याउँदै गर्दा मैले केवल सुटिङका लागि मात्रै “दसैंको झल्को मेटाउने गरी निधारमा टीका र जमरा” लगाउँदै गर्दा अनि उक्त जमरालाई त्यस्तै परिस्थितिका साथ मैले हृदय आत्मै देखि हरेक कला संस्कृति लाई जगेर्ना गर्दैगर्दा छातिमा जमरा सजाएर राखेँ । त्यही जमरालाई मैले घरपरिवार सबै एकसाथ बसेर दसैंको टिका जमरा र ठूलाबडा बाट आशीर्वाद थाप्न नसकेपनि मुटुमा आफ्नो हृदय आत्मा भित्र सजाए उक्त कुरा तस्वीरमा देखियो जुन जमरालाई छातिमा सजाए । यसैबीच मलाई केही साथीहरूले असन्तुष्टि देखाउनु भयो आलोचना गर्नुभयो कतिपय साथीहरूले नेपाली समाजमा आफ्नो घरपरिवार सबैले सुन्न बोल्न नसक्ने ब्यबहारिक्तामा नआउने जस्ता अमर्यादित उच्छृङ्खल शैलीमा अश्लील शब्दहरु चैन गरेर जुन किसिमले कमेन्ट मार्फत प्रहार गर्नुभयो अब उहाँलाई सम्मान गर्दै मेरा केही प्रश्नहरुको जवाफ पनि नैतिकपुर्वक दिनुहोला १) हाम्रै नेपाली केही त्यस्ता ब्यक्तिले राष्ट्रिय झन्डा जलाए उनिहरुको त्यो स्वतन्त्र अधिकार भित्र पर्दछ ?२) कतिपयले परिवार एकसाथमा बसेर हेर्न सुन्न नसक्ने जस्ता भिडियोहरु र शब्दहरु प्रयोग गरेर पनि एक किसिमको संदेश दिन्छन् त्यसमा मैले समाजमा पचाउनै गाह्रो हुने के गरेकी थिए ???? जसमा जमरालाई आफ्नो छातिमा सजाएको बारे असन्तुष्टि देखाउनु भयो ।३) कुन चिजलाई कसरी प्रस्तुत गर्ने त्यो कलाकार वा अन्य आ-आफ्नो पेसा गर्नेहरुलाई राम्रोसँग थाहा हुन्छ त्यसलाई नकारात्मक दृष्टिकोण बाट बुझ्नुपर्ने के बाध्यता छ ??४) राजनीति गर्नेहरुले कतिपय कुराहरुमा आफ्नो कुर्सी र आफू पावरमा रहनको लागि जनतालाई मर्का पर्नेगरी बिदेशी सँग राष्ट्रिय असर हुनेगरी सम्झौता गर्छन त्यसको बारेमा बोलेको खोइ ???५) मैले त्यस्तो नचाहिने नपच्ने के काम गरेकी छु ? जसमा अश्लील शब्दकोष चैन गरेर कमेन्ट गर्ने र अरुको खुसी प्रति जलन हुनुपर्ने ?६) जोकोही जुनसुकै समुदाय वा जातजातिले आफुलाई मन पर्ने कुराहरू चाहे त्यो उपहारस्वरुप होस या भाग्यले प्राप्त भएको जस्तो भएपनि अन्तरात्मा देखि नै हृदयमा मुटुमा छातिमा लगाउँछन टाँस्छछन् किन कि दुनियाँमा पवित्र सुन्दर भनेको मुटु हुनेगर्दछ । मैले जमरालाई छातिमा राखेँ त्यसमा तपाईंको जीवन प्रति के असर पर्यो ?७) आफुलाई मन परेको अनि धर्मलाई उच्च सम्मान गरेको केही तत्वहरूलाई मन परेन भन्दैमा मैले त्यस्ता तत्वहरुको लागि आफ्नो कला संस्कृति धर्म कर्म सबै बिर्सेर ” जुनसुकै कपडा भएपनि टाउको सिर देखि पैतला सम्म एउटा कुनै शरिरको भाग नदेखिने गरि ढाकेर हिँडिदिनु पर्ने हो ????८) मैले जमरालाई आफ्नो छातिमा राखेँ यसले केही त्यस्ता तत्वहरु र नेपाली समाजलाई के असर पुर्‍यायो ???९) एउटा नारीलाई सम्मान गर्न सक्दैनौ आदार्ता र ब्यवहारिकता भन्ने कुरामा बुझ्न सकिँदैन भने म आफैमा कत्तिको समज्दार बुद्धिजीवी छु भन्ने कुराको हेक्का राख्ने कि नराख्ने ??१०) हामी चेतनशील प्राणी सर्वश्रेष्ठ प्राणी हौँ तर नैतिकता , मानवता , ब्यवहारिकता , अस्तित्व , स्वाभिमान , लगनशीलता , आदार्ता जस्ता कुराहरुको कदर नै नगरी नबुझी अरुको प्रगति र खुसी प्रति यसरी बारुलाहरु खनिए झैँ किन गर्ने ? के अधिकार छ ?११) हरेक प्राणी एकले अर्कोलाई सम्मान गर्नुपर्छ इज्जत गर्नुपर्ने हुन्छ सकेसम्म अन्जानमा सकारात्मक बाटोमा हिँड्न हिँडाउन मदत गर्नुपर्छ तर त्यो पनि हेक्का नराखी केही नबुझी यसरी अरु माथी जाइलाग्दा आफुमा कत्तिको सभ्यता छ भन्ने थाहा पाउन जरुरी हुन्छ कि हुँदैन ?? नोट :यदि कसैले आफ्नो तवरबाट राम्रो प्रतिक्रिया दिइरहेको छ वा अपाच्य क्रियाकलाप गरेको छैन भने उक्त ब्याक्ती प्रति खेदो खनेर आफू हराउँदै गरेको कुनैपनि पेसाको मान्छे हिट हुनको लागी यस्ता क्रियाकलाप नगर्नुहोस् किन कि आफ्नो अग्रता आफ्नो क्षमतामा भरपर्छ । र कतिपय साथीहरुले जसको हातबाट चारो दानापानी चलेको छ उसैको गल्ती कमजोरीहरुलाई ढाकछोप गर्ने अनि जसको यो समाजमा राम्रो छवि छ उसैलाई गराउनको लागि विभिन्न लाञ्छना लगाउने जुन किसिमको होडबाजी चलाउँदै आएका छन यस्ता कामहरु गर्न मानवीयताले दिँदैन तर के गर्नु आफ्नै घरको आमा दिदीबहिनी प्रति इज्जत नराख्नेले बाहिर समाजमा पनि नारीत्व बारेमा कदर गर्दैन , कसैले कसैको ब्व्यक्तिगत जीवन र पेसा प्रति आलोचना गर्नु वा उसलाई गल्ती सावित गर्नु पुर्व उसको बारेमा अध्यन गर्न पृष्ठभुमि बुझ्न अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण हुने गर्दछ । त्यसैले तपाईंको घरको कुन संस्कारका कारण कस्तो असर पर्छ भन्ने कुरा तपाईंको ब्यबहारले बताउने गर्छ । कतिपय साथीहरू राज्यको चौथो अंग अनि संविधानले तेस्रो अंगका रुपमा अपनाउँदै सम्मान गरेको संस्थालाई अपमानित गर्दै पत्रकारको नाउँमा अर्थकार ब्यहोरा प्रस्तुत गरेको पनि प्रष्ट बुझिन्छ । व्यक्तिगत गाली गलौज गरेर तपाईंले जस्तो लेख्नु हुन्छ तपाईंको लेखाइबाट तपाईको इमेज बन्ने हो ! त्यहि कुरा तपाईलाई भविष्यमा भार हुन्छ र तपाई पछि पर्नु हुन्छ ! नबिर्सौ यो !

Bizpati भाद्र २०७९

मिथिला राजनीति होइन, सभ्यता र संस्कृति हो

२०७८ साल माघ महिनाको पहिलो सोमबार, मिथिलानगरी जनकपुरको इतिहासमा स्वर्ण अक्षरले लेखिने छ । झन्डै साढे पाँच हजार वर्षपछि पुनः जनकपुरधाम राजधानी घोषित भयो । अनि चार वर्षदेखि थाती रहेको प्रदेश नामाकरणको विषय टुंगिएर प्रदेश २ ले आफ्नो नयाँ नाम जुरायो - मधेस प्रदेश ।

कान्तिपुर पौष २०७८

विविध विषयमाथिको बौद्धिक चिन्तन

झण्डै चार दशक अघिदेखि सर्वोच्च अदालत अन्तर्गत विभिन्न दायित्वमा रही कानुन व्यवसायीको रूपमा आफ्नो सेवा अर्पण गर्दै आएका सुपरिचित व्यक्तित्व हुनुहुन्छ– वरिष्ठ अधिवक्ता जुक्तिजङ्ग लामिछाने । यसका अतिरिक्त अध्यापन, लेखन, राजनीति र सामाजिक अभियन्ता आदि विविध क्षेत्रमा पनि उहाँले आफ्नोतर्पmबाट सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्दै आउनुभएको छ । विशेष गरी अध्यात्म दर्शनप्रति बढी झुकाव राख्दै जीवन र जगत्का विविध विषयका सम्बन्धमा गहन विश्लेषण उहाँले गर्दै आउनुभएको छ । यसक्रममा जीवनलाई आत्मानन्द प्राप्त गर्ने मार्गमा कसरी अग्रसर गराउने भन्ने आफ्ना अनुभव र अनुभूतिहरू समावेश गरिएको उहाँको ‘उषाका लालिमा’ शीर्षकको कविता सङ्ग्रह हालै प्रकाशमा आएको छ । यसरी मूल रूपमा यो कविता सङ्ग्रह अध्यात्म विषयसम्बन्धी बौद्धिक चिन्तनको रूपमा देखापर्दछ भने स्वधर्मप्रतिको विशेष अनुराग, देशप्रेम, हाम्रो मौलिक संस्कृति, सभ्यता र यसको विशिष्टताप्रति विशेष आस्था, आफ्नो देशको गौरवशाली इतिहासप्रतिको गर्व र गौरव, प्रकृति चित्रण आदि पक्ष पनि कविताको मूलभूत विषय बनेर यसभित्र उपस्थित हुनपुगेको पाइन्छ ।

गोरखापत्र श्रावण २०७८

मौलिकता जोगाउँदै प्रविधिको प्रगतिबाट कसरी लाभ लिने ?

नेपालमा ‘मौलिक’ अथवा ‘मौलिकता’ शब्दको प्रयोग बढ्दै गएको छ । बढ्दै जाने निश्चित पनि थियो । मौलिकता हाम्रो आदर्श हुनुपर्छ, चाहे त्यो अर्थतन्त्र होस् चाहे शिक्षा वा राजनीति । फरक विशेषता बोकेको समाज र फरक विशेषता बोकेको समस्याको अध्ययन गरेर निकालिएको समाधानका उपाय पृथक विशेषता बोकेको समाजमा लाद्न खोज्दा समस्याको समाधान होइन, उल्टो बल्झिनसक्छ । राणा शासन जस्तो जहानियाँ शासन व्यवस्थाको अन्त्य भइसकेपछि नेपाली समाज, नेपाली सभ्यता, संस्कृति र माटो सुहाउँदो राजनीतिक, आर्थिक, शैक्षिक र विकासको क्षेत्रमा ज...

Lokaantar आषाढ २०७८

नीति तथा कार्यक्रमको झल्को दिनेगरि प्रधानमन्त्रीले गरेको सम्बोधनमा के-के छ ? हेर्नुहोस् (पूर्णपाठसहित)

Aarthik Abhiyan बैशाख २०७८