विद्युत् उत्पादन र व्यापारलाई केन्द्रित गरी शुरू गरिएको दुईदिने ऊर्जा समिट सकिएको छ । स्वतन्त्र ऊर्जा उत्पादकहरूको संस्था इप्पानले आयोजना गरेको यो सम्मेलनमा ऊर्जा विकासका विविध आयामबारे छलफल मात्र भएन, ऊर्जा व्यापारका लागि महत्त्वपूर्ण कामसमेत भएको छ । यसअघि नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले बिजुली निर्यात गर्दै आएकामा अहिले निजीक्षेत्रले पनि विद्युत् निर्यातका लागि भारतको मणिकरण पावरसँग सम्झौता गरेको छ । नेपालको जलविद्युत् उत्पादनमा मात्र होइन, निर्यातमा समेत निजीक्षेत्रको भूमिका बढ्दै जाने ढोका यसले खोलेको छ ।
अहिले ऊर्जाको विकासका लागि अनेक कुरा भइरहेका छन् । वास्तवमा नेपालमा जलविद्युत्को सम्भावना पनि व्यापक छ । अहिले वर्षायाममा बढी भएको बिजुली निर्यात हुन थालेको छ भने केही वर्षभित्रै वर्षायाममै पनि बिजुली निर्यात गर्न सकिने सम्भावना बढेको छ । यसमा निजीक्षेत्र निकै अघि बढेको छ । सरकारले निजीक्षेत्रलाई प्रोत्साहित गर्न जरुरी छ । जलविद्युत् निर्यातमा पनि निर्यात अनुदान दिन सकिन्छ । अझै पनि विद्युत् प्राधिकरण प्रवर्द्धकहरूसँग विद्युत् खरीद सम्झौता गर्न अनकनाइ रहेको छ । यसो हुनु हुँदैन । बिजुलीको बजार नभएको होइन तर त्यसको संयोजन राम्ररी हुन सकेको छैन । यसमा सरकारले स्पष्ट नीति बनाउनु आवश्यक छ ।
विद्युत् उत्पादन र निर्यातको यो सकारात्मक पक्ष हुँदाहुँदै पनि अहिले वीरगञ्जलगायत देशभरका उद्योग विद्युत् कटौतीको मारमा परेको कुरा पनि आइरहेको छ । नेपालको जलविद्युत् आयोजनाहरू नदी प्रवाहमा आधारित भएकाले हिउँदमा पानीको बहाव कम भएसँगै उत्पादन घट्दा यो समस्या आएको हो । यो समस्या समाधान गर्न ऊर्जा सम्मिश्रणको नीति लिइएको छ । अब जलाशययुक्त आयोजनामा पनि निजीक्षेत्रको लगानी हुनुपर्छ । यद्यपि जलाशययुक्त आयोजना केही महँगो हुन्छ ।
यस्ता सम्मेलनमा जलविद्युत् क्षेत्रको समस्यालाई सम्बोधन गर्नेखालका उपायबारे छलफल हुनु जरुरी छ । यसपटकको छलफलले पक्कै पनि केही महत्त्वपूर्ण निष्कर्ष निकालेको देखिनुपर्छ । त्यति मात्र नभई यस्ता सम्मेलनले ऊर्जा क्षेत्रका देखिएका विभिन्न समस्यालाई समाधान गर्न पनि ध्यान दिनुपर्छ । केवल सम्मेलनका लागि सम्मेलन हुनु हुँदैन । कुनै न कुनै निष्कर्षमा पुगेर समस्याको समाधान गर्न सके यस्ता सम्मेलनको महत्त्व बढेर जान्छ ।
.jpg)
