एउटै वडामा १० करोडको आलु उत्पादन, प्लटिङका कारण ३०० हेक्टरमा झर्‍यो खेती हुने क्षेत्रफल

पोखरा । हेम्जाको चिनारीमध्ये आलु पनि एक हो । त्यहाँ बर्सेनि ‘आलु महोत्सव’ मनाइन्छ । यसपटक हेम्जावासीले ११औँ संस्करणको ‘राष्ट्रिय हेम्जा आलु महोत्सव’मा २८ लाख रुपैयाँ बराबरको आलु विक्री गरे ।  पोखरा महानगरपालिका–२५ हेम्जा अहिले ‘आलु गाउँले’समेत चिनिन्छ । त्यहाँका पाँच सय बढी किसान व्यावसायिक आलु खेती गर्छन् । महानगरको कृषि शाखाका अनुसार हेम्जामा झण्डै ३०० हेक्टरमा आलु खेती हुन्छ । वार्षिक उत्पादन ४५ सय मेट्रिक टनभन्दा माथि छ । यहाँका किसानले वर्षमा झण्डै १० करोड रुपैयाँको आलु विक्री गर्ने महाशाखा प्रमुख मनोहर कडरियाले बताए । “आलु खेतीका लागि हेम्जा उर्वर ठाउँ हो”, उनले भने, “यहाँको आलु देशमै ब्राण्ड बनिसकेको छ ।” उनले घरघडेरीले हेम्जाको उब्जाउ जग्गा नासिँदै गएकोमा भने चिन्ता व्यक्त गरे । महानगरको आँकडा अनुसार केही वर्षअघिसम्म हेम्जामा ४५० हेक्टरमा आलु खेती हुन्थ्यो । अहिले त्यो खुम्चेर ३०० हेक्टरमा सीमित भएको छ ।  राजमार्ग विस्तार, ठूला पूर्वाधार र तीव्र बजारीकरणका कारण कृषियोग्य जग्गा घट्दै गएको छ । “हेम्जाको आलु बजारमा आउँदा पोखरामा अन्यत्रबाट हुने आयात झण्डै ५० प्रतिशत जति घट्छ”, महाशाखा प्रमुख कडरियाले भने, “हेम्मालगायतका ठाउँमा आलु खेती बढाउन सके पोखरालाई आवश्यक आलु यहीँ फलाउन सकिन्छ ।” हेम्जामा ‘एमएस.–४२’, खुमल लक्ष्मी, जनकदेवलगायत जातका आलुबाली लगाउने गरिएको किसान चित्रनाथ पौडेलले बताए । कात्तिक/मङ्सिरमा लगाएको आलु चैतसम्ममा भित्र्याइन्छ । हेम्जामा हिउँदे आलुको मात्रै खेती हुने गरेको छ । त्यहाँ फल्ने आलु राजमार्गको पहुँचका कारण सहजै बजार पुग्छ ।  पछिल्लो समय ‘आलु महोत्सव’ हुन थालेपछि आलुको बजारीकरणमा सहजता थपिएको किसान बताउँछन् । आलु भण्डारणका लागि महानगरको आर्थिक सहयोगका चिस्यान केन्द्र पनि निर्माण गरिएको छ । गुणस्तरीय बीउ, मलको अभाव, हावापानीमा आउने परिवर्तनआदिले आलु खेतीमा चुनौती थप्ने गरेको किसानको भनाइ छ । व्यावसायिक कृषिको प्रवर्द्धनका साथै हेम्जालाई कृषि–पर्यटनको ‘हब’का रुपमा चिनाउने उद्देश्यले महोत्सव गर्ने गरिएको स्थानीय विष्णु पादुका क्लबका अध्यक्ष सुविन श्रेष्ठले बताए ।  क्लबको आयोजनामा गत चैत २६ देखि वैशाख ३ गतेसम्म चलेको आलु महोत्सवमा आलुलगायत ताजा तरकारीको वहृत् प्रदर्शनी, आलुका परिकारको प्रदर्शनी एवं विक्री, आलुको पहाड निर्माण, कृषि झाँकी प्रस्तुत गरिएको थियो ।  किसानलाई लक्षित गरी माटो, बोटबिरुवा परीक्षण तथा रोगको निदान, कृषि उपज, बिउबीजन, कृषियन्त्र, उपकरण आदिको प्रदर्शनी, कृषिसम्बन्धी सांस्कृतिक प्रस्तुति, किसान सम्मानलगायतका कार्यक्रम पनि राखिएको थियो । कोभिड–१९ महामारीका कारण तीन वर्ष रोकिएको महोत्सवले यस वर्षदेखि पुनः निरन्तरता पाएको हो । रासस

सम्बन्धित सामग्री

आलुखेती हुने क्षेत्रफल र उत्पादन बढ्दो

काठमाडौं। नेपालमा आलु उत्पादन हुने क्षेत्रफल र उत्पादन दुवै बढेको तथ्यांकले देखाएको छ । कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार पछिल्लो ४ वर्षमा आलुखेती हुने क्षेत्रफल र उत्पादन दुवै बढेको पाइएको हो । यसबीचमा आलुखेती हुने क्षेत्रफल ४ हजार २ सय हेक्टरले र उत्पादन करीब ३ लाख मेट्रिक टनले बढेको देखिएको छ । मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार आर्थिक वर्ष (आव) २०७५/७६ मा नेपालमा कुल १ लाख ९३ हजार ९ सय ९७ हेक्टर जमिनमा ३१ लाख १२ हजार ९ सय ४७ मेट्रिक टन आलु उत्पादन भएको थियो ।  आव २०७६/७७ मा १ लाख ८८ हजार ९८ हेक्टरमा गरिएको खेतीबाट ३१ लाख ३१ हजार ८ सय ३० मेट्रिक टन आलु उत्पादन भएको देखिन्छ । त्यसपछिका वर्षमा पनि उत्पादन बढ्दै गएको देखिन्छ । आव २०७७/७८ मा १ लाख ९८ हजार ७ सय ८८ हेक्टर जमीनमा ३३ लाख २५ हजार २ सय ३१ मेट्रिक टन आलु उत्पादन भएको छ । त्यसैगरी आव २०७८/७९ मा कुल १ लाख ९८ हजार २ सय ५६ हेक्टर जमीनमा आलुखेती गरिएको थियो । त्यसबाट ३४ लाख १० हजार ८ सय २९ टन उत्पादन भएको तथ्यांक छ ।  राष्ट्रिय आलु तरकारी तथा मसला बाली विकास केन्द्रका सूचना अधिकारी तोयानाथ जोशीका अनुसार पछिल्लो समय नेपालका विभिन्न स्थानमा सरकारले आलु सुपरजोनहरू छुट्ट्याएर काम गरिरहेको छ । साथै अधिकांश किसानले रैथाने बिउभन्दा पनी उन्नत जातको आलुखेती गरिरहेकाले उत्पादन बढेको हो । आलुलाई लामो समय भण्डारण गरेर राख्न सकिने भएकाले तत्काल बजार नपाए पनि समस्या नहुने हुँदा आलुखेतीमा किसानको आकर्षण बढेको उनले बताए । पछिल्लो समय आलु उत्पादन बढेको देखिए पनि भारतबाट हुने आयातमा भने कमी नभएको बताइन्छ । नेपालमा वर्षेनि करीब ६ करोड रुपैयाँभन्दा बढीको आलु विदेशबाट आयात हुने गरेको सरकारी तथ्यांकले देखाएको छ ।

म्याग्दीमा जौ र आलु विकास कार्यक्रमका लागि २४ लाख बजेट विनियोजन

फागुन ४, म्याग्दी । म्याग्दीका दुई स्थानीय तहमा यस वर्षदेखि जौ र आलुको व्यावसायिक उत्पादन केन्द्र कार्यक्रम शुरु गरिएको छ । प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाअन्तर्गत रघुगंगा गाउँपालिका–५ झिँ र ६ नं वडा पाखापानीमा जौ तथा मालिका गाउँपालिका–६ को दिच्याम र ७ नं वडाको बिममा आलु ब्लक शुरु गरिएको हो । कृषि ज्ञान केन्द्रका कृषि प्रसार अधिकृत गोविन्द पाण्डेले जौ र आलुको व्यावसायिक खेती विस्तार, गुणस्तर सुधार, उत्पादन वृद्धि र बजारीकरणमा सघाउने उद्देश्यले ब्लक कार्यक्रम शुरु गरिएको बताए ।  ‘पालिका र जिल्लास्तरमा सरोकारवालाको सिफारिसपछि थपिएको आलु र जौ जोन कार्यक्रम कृषकको सञ्चालक समिति गठन र सम्झौता गरी कार्यान्वयन थालिएको छ’, उनले भने, ‘नयाँ ब्लक कार्यक्रमका लागि चालू आर्थिक वर्षमा रू. २४ लाख बजेट विनियोजन गरिएको छ ।’ केन्द्रमार्फत यसअघि रघुगंगा–८ कुइनेमङ्गले, अन्नपूर्ण–८ राम्चे र मङ्गलाको ३, ४ तथा ५ नम्बर वडामा आलु, बेनी नगरपालिका–४ र मङ्गला–३, मालिकाको ४, ५, ६ र ७ वडामा सुन्तला तथा धवलागिरि–७ ताकममा रैथाने धानबालीको ब्लक कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको थियो ।  ६ ब्लक कार्यक्रमको निरन्तरताका लागि रू. १३ लाख ११ हजारका दरले बजेट विनियोजन गरिएको कृषि ज्ञान केन्द्रका प्रमुख किरन सिग्देलले बताए । जौको ब्लक ५० हेक्टर र आलु ब्लक ३० हेक्टर क्षेत्रफल समेटिएको छ ।  कार्यक्रममार्फत कृषकलाई निःशुल्क तालिम र प्राविधिक सहयोगका साथै सिँचाइमा ८५ र कृषि औजार, बीउ र विषादीमा ५० प्रतिशत अनुदान उपलब्ध गराइने केन्द्रका प्रमुख सिग्देलले बताए ।  पोषिलो खाद्यबाली जौको खेती घट्दो क्रममा रहेको अवस्थामा शुरु गरिएको कार्यक्रमले संरक्षण र व्यावसायिक उत्पादन तथा बजारीकरणमा सहयोग पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ ।  जिल्लाभर ३०० हेक्टरमा जौखेती हुने र वार्षिक ४०० मेट्रिकटन उत्पादन हुने कृषि ज्ञान केन्द्रले जानकारी दिएको छ । एक हजार ६०० हेक्टरभन्दा बढीमा खेती हुने आलु यहाँबाट निकासी हुने मुख्य कृषिउपज हो । जिल्लामा वार्षिक १६ हजार ४५० मेट्रिकटन आलु उत्पादन हुन्छ ।  संघीय सरकारअन्तर्गतको प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना कार्यान्वयन एकाइले जोन, प्रदेश सरकारको कृषि ज्ञान केन्द्रले ब्लक र स्थानीय तहका कृषि शाखाले पकेट क्षेत्रका कार्यक्रम कार्यान्वयन गरेका छन् । रासस

विगतको तुलनामा आलु र प्याजको उत्पादन बढ्ने अनुमान

काठमाडौं । सरकारले यस वर्ष आलु र प्याजको उत्पादन बढ्ने अनुमान गरेको छ । देशभरिबाट आलु र प्याज उत्पादनको तथ्यांक संकलन कार्य अन्तिम चरणमा पुगेको र विगतका वर्षमा भन्दा उत्पादन बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ । पछिल्लो समय कृषिमा भित्रिएको आधुनिक प्रविधिसँगै कृषि पेशा अँगाल्ने र व्यावसायिक खेती गर्ने क्रम बढेकाले उत्पादन बढेको अनुमान गरिएको हो । गत आवको तुलनामा यस वर्ष आलु र प्याज खेती गरिएको क्षेत्रफल, उत्पादकत्व र उत्पादन बढेको पाइएको छ । राष्ट्रिय आलु तरकारी तथा मसलाबाली विकास केन्द्रले उपलब्ध गराएको तथ्यांकअनुसार चालू आर्थिक वर्षमा गत आवको भन्दा २ लाख ८१ हजार २ सय ८९ मेट्रिकटन आलु धेरै फल्ने अनुमान गरिएको छ । गत आवमा १ लाख ९३ हजार ९ सय ९६ हेक्टर जमीनमा आलुखेती गरिएकोमा ३१ लाख १२ हजार ९ सय ४६ मेट्रिकटन आलु उत्पादन भएको थियो । चालू आवमा २ लाख ९९ हजार ४१ हेक्टर जमीनमा आलुखेती गरिएकोमा ३३ लाख ९४ हजार २ सय ३६ मेट्रिकटन उत्पादन हुने अनुमान गरिएको केन्द्रले बताएको छ । त्यसैगरी उत्पादकत्व समेत बढेर प्रतिहेक्टर १६ दशमलव ०५ बाट १६ दशमलव १७ पुगेको छ । केन्द्रका बागवानी विकास अधिकृत सन्दीप सुवेदीका अनुसार देशभरिबाट आलु र प्याज उत्पादनको तथ्यांक संकलन भइसकेको र कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयले त्यसको त्यसको अन्तिम ड्राप्mट तयार गर्ने काम गरिरहेको छ । अहिले उपलब्ध गराइएको तथ्यांक अनुमानित भए पनि धेरै तलमाथि नहुने उनले बताए । केन्द्रको तथ्यांकअनुसार गत आवको भन्दा चालू आवमा ३ हजार ८ सय ६४ मेट्रिकटन प्याज उत्पादन धेरै हुने देखिएको छ । गत आवमा कुल २० हजार ९ सय ८ हेक्टर जमीनमा प्याज खेती गरिएकोमा २ लाख ९१ हजार ५ सय ३८ मेट्रिकटन उत्पादन भएको थियो । चालू आवमा २० हजार ४ सय २४ हेक्टर जमीनमा खेती गरिएकोमा २ लाख ९५ हजार ४ सय २ मेट्रिकटन उत्पादन भएको छ । उत्पादकत्व पनि बढेर १३ दशमलव ९४ बाट १४ दशमलव ४६ पुग्ने बताइएको छ । नेपालमा आफ्नै आन्तरिक उत्पादनले आलु र प्याज अपुग हुने गरेको छ । वार्षिक रूपमा साढे ११ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको आलु र प्याज भारतलगायत देशबाट आयात हुने गर्दछ । नेपालमा कुल मागको ५० प्रतिशत आलु बाह्य मुलुकबाट आयात हुन्छ । करीब ९५ प्रतिशत प्याज बह्य मुलुकबाट आयात हुने गरेको बताइएको छ ।