आकर्षणको कसीमा गढी पर्यटन

पर्यटनका विभिन्न क्षेत्र छन्, अनेक आयाम उद्घाटित भइरहेका पनि छन् र यस दिशामा बिर्सनै नहुने एक अविस्मरणीय पाटो हो– गढी पर्यटन । गढी पर्यटन आन्तरिक पर्यटकका लागि मात्रै होइन, बाह्य पर्यटकका लागि पनि उत्तिकै महŒवपूर्ण छ । प्रकृतिमा रम्न चाहनेका लागि हिमाल, ताल, जैविक विविधता आदिको प्राचुर्य रहेझैँ ऐतिहासिक, पुराताŒिवक, सामरिक सम्पदा तथा प्राचीन मूल्य–मान्यता र कलाकौशलमा रम्न चाहने वा तिनको अध्ययन, अनुसन्धान गर्न मरिमेट्नेका निम्ति यहाँ अनुपम गढी रहेका छन् । सुरक्षाका निम्ति बनाइएका गढीलाई गढ, किल्ला, दुर्ग, कोट, क्वाथ (नेवारीमा) आदि पनि भनिन्छ । नेपालका प्रायः सबै जिल्लामा गढी रहेका छन् । कतिपय जिल्लामा अनेक गढी छन् । मुलुकभरि ठूला र साना गरी १५ सयभन्दा अधिक गढी रहेको आँकलन छ । सिन्धुलीगढी, हरिहरपुरगढी, पौवागढी, बारागढी, पर्सागढी, अमरसिंहगढी, कोडकटेनीगढी, हलेसीगढी, तोलोवागढी, बुडनामगढी, च्यानामगढी, भोल्टेकोटगढी, छान्नागढी, जोरायलगढी÷चिलगढी, बयलकाँढागढी, चैनपुरगढी, शिवगढी, शिवपुरगढी, समदागढी, सिलगढी, गमगढी, विजयपुरगढी, पलाञ्चोकगढी, जितगढी, रसुवागढी, मकवानपुरगढी, चिसापानीगढी, लिगलिगकोटगढी, काभे्रगढी, दुगुनागढी, उपरदाङगढी, अमरगढी, चौदण्डीगढी, हतुवागढी, उदयपुरगढी, कपनगढी, दैलेखगढी÷कोतगढी, दुल्लुगढीलगायत विभिन्न गढी रहेका छन् । यसैगरी सिमरौन गढ, नारायणगढ, धैबुङकोट, धादिङकोट, रामकोट, फिर्केपकोट, सल्यानकोट, राम्जाकोट, भैरमकोट, बेलकोट, मालकोट, धुवाकोट, नुवाकोट, (स्याङ्जा र अर्घाखाँचीमा पनि नुवाकोट छन्) सिमीकोट, अजमेरकोट, गोर्खाको उपल्लोकोट, पाल्पाको पुरानोकोट, अर्घाकोट, खाँचीकोट, चरीकोट, चौक्वाथ (चारपाटे किल्ला), नगरकोट, कास्कीकोट, ब्युहुँकोट, कुल्लेकोट, कालिकोट, तिब्रीकोट आदिले गढी सम्पदाको व्यापकता दर्शाएका छन् ।