काठमाडौं । काठमाडौं उपत्यकाको चक्रपथमा १ सय ६० यात्रु क्षमताका करीब ७५ ओटा द्रुत गतिका विद्युतीय बस गुडाउने तयारी शुरू गरिएको छ । लगानी बोर्डले चक्रपथमा दु्रत गतिमा चल्ने विद्युतीय बस र्यापिड ट्रान्जिट (ईबीआरटी) सञ्चालनका लागि सम्भाव्यता अध्ययन गर्न भन्दै आइतवार प्रस्ताव आह्वान गरेको छ ।
बोर्डले सन् २०१९ मै यस आयोजनाका लागि पूर्वसम्भाव्यता अध्ययन गरिसकेको छ । त्यसपछि पनि बोर्डले अन्तिम सम्भाव्यता अध्ययन गर्न भन्दै गत मङ्सिर २६ सम्म प्रस्ताव पेश गर्न सकिने गरी अन्तरराष्ट्रिय रूपमा आह्वान गरेको थियो । तर, प्राविधिक समस्या भएको भन्दै उक्त प्रस्ताव आह्वानको सूचना स्थगित गरिएको थियो ।
काठमाडौं उपत्यकाको झन्झटिलो यातायात सेवालाई सुरक्षित, भरपर्दो र सहज बनाउन ईबीआरटी आवश्यक देखिएको लगानी बोर्डका सहप्रवक्ता रमेश अधिकारीले आर्थिक अभियान दैनिकलाई बताए । उनका अनुसार अहिले सम्भाव्यता अध्ययनका लागि प्रस्ताव मात्रै पेश गरिएको हो । प्राविधिक, सामाजिक र आर्थिक सबै पक्षबाट यो आयोजना सम्भव देखिएमा आयोजनाको थप काम अघि बढाइनेछ ।
यस परियोजनाअन्तर्गत चक्रपथमा दुईओटा डेडिकेटेड लेनको ईबीआरटी हुनेछ । यसका लागि साढे ७ देखि ८ मीटरको लेन छुट्ट्याइनेछ । ती लेनमा १ सय ६० सीट क्षमताका ७० देखि ७५ ओटा लामा आकारका द्रुत गतिमा चल्ने विद्युतीय बस गुड्नेछन् । यात्रुका लागि कम्तीमा २६ देखि ३० ओटासम्म चढ्ने र ओर्लने स्टेशन हुनुका साथै उनीहरूको सहजताका लागि हरेक स्टेशनमा बस छुट्ने र आउने समय तालिकासहित अन्य आवश्यक सूचना प्रवाहका लागि डिजिटल डिस्प्ले समेत राख्ने योजना रहेको छ । त्यसैगरी विद्युतीय सवारीसाधन चार्ज गर्न ३० स्थानमा आधुनिक चार्जिङ स्टेशन राख्ने योजना छ ।
शहरी यातायातलाई व्यवस्थित बनाउन मदत पुग्ने र वातावरणमैत्री पनि हुने भएकाले यो अवधारणालाई संसारका अधिकांश मुलुकले अवलम्बन गरेका छन् । कतिपय देशले सन् १९७४ देखि नै यस्तो अवधारणा लागू गरेको पाइन्छ । ब्राजिलले सबैभन्दा पहिला यस्तो अवधारणामा यातायात सेवा सञ्चालन गरेको थियो । हाल कोलम्बिया, मेक्सिको, चीन, इरान र ल्याटिन अमेरिकी मुलुकहरू यो अवधारणामा काम गरिरहेका छन् । बोर्डका अनुसार यो परियोजना पूरा गर्न करीब २० अर्ब नेपाली रुपैयाँ लाग्ने अनुमान छ ।
‘शहरी यातायातमा देखिएको अव्यस्थित यात्रालाई व्यवस्थित बनाउन विकसित देशमा पनि ईबीआरटी निकै प्रभावकारी देखिएकाले नेपालमा पनि यस्तो अवधारणअन्तर्गत काम गर्न आवश्यक ठानेर यसको सम्भाव्यता अध्ययनका लागि प्रस्ताव आह्वान गरिएको हो । स्वदेशी/विदेशी दुवै कम्पनीले प्रस्ताव पेश गर्न सक्नेछन्,’ अधिकारीले भने ।
निजी–सार्वजनिक साझेदारी (पीपीपी) मोडेलमा यो परियोजना निर्माण गर्ने लक्ष्य भए पनि यसबारे थप स्पष्ट हुन परियोजनाको सम्भाव्यता अध्ययनको अन्तिम प्रतिवेदनले नै यसको मोडेल तय गर्ने बताइएको छ ।
दैनिक २० घण्टा सञ्चालन गर्ने लक्ष्य राखिएको ईबीआरटी परियोजनाका लागि अलग्गै ट्रान्जिट वेको व्यवस्था गरिएको हुन्छ र त्यहाँ ठूलो यात्रु क्षमताका सवारी मात्रै गुड्ने गर्छन् । यसका लागि अलग लेन हुने भएकाले यसमा चल्ने कुनै पनि सवारीसाधनले ट्राफिक जामलगायत समस्या भोग्नुपर्ने अवस्था हुँदैन ।
