‘विदेशी मुद्रा आर्जन गर्ने भरपर्दो माध्यम पर्यटन’

प्रविधिको विकासबाट विदेशी मुद्रा आर्जन गर्न सकिन्छ : सञ्चारमन्त्री शर्मा

सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्री रेखा शर्माले सूचना प्रविधिको विकासलाई विदेशी मुद्रा आर्जनको माध्यम बनाउन सकिने बताउनुभएको छ।

गोरखापत्र मंसिर २०८०

हस्तकला नेपालको आर्थिक समृद्धिको माध्यम : राष्ट्रपति पौडेल

राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले हस्तकला नेपालको आर्थिक समृद्धिको माध्यमकारुपमा रहेकाले सरकारले हस्तकला उद्योगहरुलाई प्रोत्साहन गर्नुपर्ने बताएका छन् । उनले नेपाली हस्तकलाले अहिले पनि विदेशी मुद्रा आर्जन गरिरहेको भन्दै यसको प्रवर्द्धनका लागि हस्तकला उद्योग व्यवसायमैत्री आवश्यक नीति नियम र कानुन बनाउनुपर्ने बताए ।

कान्तिपुर कार्तिक २०८०

श्रीलङ्कामा पर्यटक बढे, ३ महिनामा झन्डै ५३ करोड अमेरिकी डलर आम्दानी

श्रीलङ्कामा सन् २०२३ को पहिलो तीन महिनामा पर्यटकको सङ्ख्या बढेको छ । श्रीलङ्काको केन्द्रीय बैंकको तथ्याङ्कअनुसार सन् २०२३ को पहिलो तीन महिनामा पर्यटकबाट झन्डै ५३ करोड अमेरिकी डलर प्राप्त भएको छ । अघिल्लो वर्षको यही अवधिमा ४८ करोड अमेरिकी डलर आम्दानी गरेको थियो । श्रीलङ्काले यस वर्ष २० लाख जना पर्यटक भित्रत्र्याउने लक्ष्य राखेको छ । श्रीलङ्कामा विदेशी मुद्रा आर्जनको मुख्य माध्यम पर्यटन व्यवसाय हो । पर्यटनबाट विदेशी मुद्रा आर्जन गर्ने विश्वका प्रमुख देशहरूमध्ये एक श्रीलङ्कामा कोरोना महामारीका कारण अर्थतन्त्र समस्यामा परेको...

उज्यालो अनलाइन फाल्गुन २०७९

राष्ट्रिय खुला चेस प्रतियोगिता सुरु

मोरङ- मोरङको पथरी शनिश्चरेमा आजदेखि शहीद रत्नकुमार बान्तवा दोस्रो राष्ट्रिय खुला फिडे रेटिङ बुद्धिचाल प्रतियोगिता सुरु भएको छ । प्रतियोगिता उद्घाटन गर्दै नेपाल बुद्धिचाल महासङ्घका केन्द्रीय महासचिव धर्म लामाले खेलकुदले देशलाई चिनाउन र विदेशी मुद्रा आर्जन गर्ने सबैभन्दा सजिलो माध्यम रहेको बताए। लामाले नगरपालिकाले स्थानीयस्तरमा चेस खेलको प्रवद्र्धन गर्न सहयोग गरेकोप्रति खुसी व्यक्त गर्नुभयो । […]

Khabarhub फाल्गुन २०७९

बाह्य क्षेत्रमा सुधार आएकै हो त ?

नेपाल राष्ट्र बैंकले आइतवार सार्वजनिक गरेको आर्थिक तथा वित्तीय स्थितिसम्बन्धी प्रतिवेदनले अर्थतन्त्रको बाह्य क्षेत्रमा सुधार आएको देखाएको छ । झन्डै १० महीनाका लागि वस्तु तथा सेवाको आयात धान्न सक्ने विदेशी विनिमय सञ्चिति पुगेको भन्दै सरकारले यसलाई सफलता मानेको छ । तर, अवस्था भने त्यस्तो देखिँदैन । चालू आर्थिक वर्ष (आव) को माघ मसान्तसम्ममा गत आवको यही अवधिका तुलनामा आयात १४ दशमलव ६ प्रतिशतले घटेको छ भने निर्यात १ दशमलव ४ प्रतिशतले घटेको छ । आयातमा कडाइ र विप्रेषण आप्रवाहमा भएको वृद्धिले मात्रै बाह्य क्षेत्रमा केही सुधार आएको हो । अहिले मागमा केही कमी आएका कारण आयात प्रतिबन्ध खुला गरिए पनि आयात बढेको देखिँदैन । निक्षेपको ब्याजदर उच्च रहेकाले धेरैले उपभोग्य वस्तुको खरीदमा कटौती गरेकाले यस्तो भएको देखिन्छ । त्यस्तै घरजग्गा र शेयरबजारको कारोबार घटेकाले पनि उपभोग्य वस्तुको माग घटेको देखिन्छ । ब्याजदरमा कमी आउनासाथ आयात वृद्धिदर उकालो लाग्ने र पुन: बाह्य क्षेत्रमा समस्या आउने सम्भावना रहेको छ । विदेशी मुद्राको प्रमुख स्रोत मानिएको वैदेशिक सहयोगको अवस्था पनि राम्रो छैन । विदेशी अनुदान लक्ष्यको ८ दशमलव ६६ प्रतिशत मात्र भित्रिएको देखिन्छ भने वैदेशिक ऋणको साँवाब्याज भुक्तानीमा त्यो भन्दा बढी विदेशी मुद्रा बाहिरिएको देखिन्छ । यसले बाह्य क्षेत्रमा सुधार आएको देखाउँदैन । अहिले बढेको विदेशी विनिमय सञ्चिति सरकारले लिएको नियन्त्रणात्मक पद्धतिको परिणाम हो जुन कुनै पनि बखत स्वाट्टै घट्न सक्छ । नेपालको विदेशी मुद्रा आर्जन गर्ने अर्को माध्यम पर्यटन हो । तर, यो क्षेत्रमा पनि जति विदेशी मुद्रा भित्रिएको छ त्यो भन्दा बढी रकम बाहिरिएको पाइन्छ । नेपालको शिक्षा क्षेत्रमा समसामयिक परिवर्तन नहुँदा विदेशमा अध्ययन गर्न जानेको संख्या निकै बढेको छ, जसका कारण विदेशी मुद्रा बाहिरिने क्रम बढिरहेको छ र यसलाई रोक्न कठिन छ । अत: बाह्य क्षेत्रमा देखिएको सुधार क्षणिक हो । अर्थतन्त्रको वास्तविक धरातल नसुधारी यस्तो क्षणिक सुधारलाई सफलता मान्न थालियो भने कुनै पनि बखत अर्थतन्त्रमा गम्भीर समस्या आउन सक्छ ।

Aarthik Abhiyan फाल्गुन २०७९

सन् २०२४ मा ३० लाख पर्यटक भित्र्याउने श्रीलङ्काको लक्ष्य

श्रीलङ्काले आउँदो वर्ष झण्डै १५ लाख विदेशी पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्य राखेको छ । यस्तै, सन् २०२४ मा ३० लाख पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्य लिएको पर्यटनमन्त्री हरिन फर्नान्डोलाई उद्धृत गर्दै समाचारसंस्था सिन्ह्वाले जनाएको छ । आर्थिक रुपमा धरासायी बनेको श्रीलङ्कामा पछिल्लो केही महिना पर्यटक आगमनमा सुधार आएको पर्यटनमन्त्री फर्नान्डोले बताउनुभएको छ । अहिले श्रीलङ्कामा महिनाको ३० देखि ६० हजार जनासम्म विदेशी पर्यटक पुगिरहेका छन् । पर्यटन श्रीलङ्काको विदेशी मुद्रा आर्जन गर्ने प्रमुख माध्यम मध्येको एक हो । तर कोरोना महामारी र देशमा चलिरहेको राजनीतिक ...

उज्यालो अनलाइन कार्तिक २०७९

आयात बराबरको विदेशी मुद्रा ल्याउन नसके नेपाल पनि श्रीलंकाकै अवस्थामा पुग्छ: गभर्नर

Bizpati जेष्ठ २०७९

शोधनान्तर घाटा १ महीनामै दोब्बर

काठमाडौं । पछिल्लो समय मुलुकको अर्थतन्त्र झन् बिग्रँदै गएको देखिएको छ । शोधनान्तर स्थिति, मुद्रास्फीति, विप्रेषण आप्रवाह, विदेशी मुद्रा सञ्चिति, व्यापारघाटालगायत सूचक हेर्दा अर्थतन्त्रमा झनै संकटतर्फ उन्मुख भएको देखिएको हो । चालू आर्थिक वर्षको शुरू अर्थात् साउनदेखि नै अर्थतन्त्रका विभिन्न सूचकमा नकारात्मक संकेत देखापरेका थिए । यसले कात्तिक मसान्तसम्म निरन्तरता पाएको छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले बिहीवार सार्वजनिक गरेको देशको वर्तमान आर्थिक तथा वित्तीय स्थिति विषय कात्तिक मसान्तसम्मको पछिल्लो समय आर्थिक अवस्था अझै बिग्रँदै गएको देखिएको छ । प्रतिवेदनअनुसार कात्तिकमा मूल्य वृद्धि ≈वात्तै बढेको छ । गत असोजमा ४ दशमलव २४ प्रतिशत रहेको मूल्य वृद्धि कात्तिकमा १ दशमलव ०८ प्रतिशत विन्दुले बढेर ५ दशमलव ३२ प्रतिशत पुगेको छ । गत आवको कात्तिक महीनामा मूल्य वृद्धि ४ दशमलव ०५ प्रतिशत मात्र थियो । चालू आवको समीक्षा महीनामा खाद्य तथा पेय पदार्थ समूहका मूल्य वृद्धि ४ दशमलव ७९ प्रतिशत र गैरखाद्य तथा सेवासमूहको मूल्य वृद्धि ५ दशमलव ७३ प्रतिशत पुगेको छ । समीक्षा अवधिमा शोधनान्तर घाटा पनि १ खर्ब ५० अर्ब ३८ करोड पुगेको छ । असोज मसान्तसम्म शोधनान्तर स्थिति रू. ७६ अर्ब १४ करोडले घाटामा थियो । पछिल्लो १ महीनामा नै यस्तो घाटा दोब्बर भएको राष्ट्र बैंकको प्रतिवेदनले देखाएको छ । गत आवको सोही अवधिमा भने शोधनान्तर स्थिति रू. १ खर्ब १० अर्ब ६५ करोडले नाफामा थियो । पछिल्लो समय विदेशी मुद्रा आर्जन व्यापक मात्रामा हुन सकेको छैन । तर, विदेशी मुद्रा जाने माध्यम अर्थात् आयात भने उच्च मात्रामा बढेको छ । विप्रेषण र निर्यातबाट आउने विदेशी मुद्राले आयातलाई थेग्न नसकेको अवस्था छ । फलस्वरूप शोधनान्तर घाटा बढ्न गएको हो । त्यसैको असरले विदेशी मुद्रा सञ्चिति पनि घट्दो क्रममा रहेको देखिएको हो । कात्तिक मसान्तसम्म आउँदा विदेशी मुद्रा सञ्चिति १२ खर्ब ४४ अर्ब ८ करोड रुपैयाँमा कायम भएको छ । गत असोज मसान्तसम्म यस्तो सञ्चिति रू. १३ खर्ब १९ अर्ब ३२ करोड बराबर थियो । समीक्षा अवधिमा गत आवमा रू. १५ खर्ब ०६ अर्ब ६ करोड बराबरको विदेशी मुद्रा सञ्चिति थियो । कात्तिक महीनासम्मको विदेशी मुद्रा सञ्चितिले ७ दशमलव २ महीनाको वस्तु तथा सेवा आयात धान्न पुग्ने राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता देवकुमार ढकाल बताउँछन् । राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिमार्फत न्यूनतम ७ महीनाका लागि वस्तु तथा सेवा आयात धान्न पुग्नेगरी विदेशी मुद्रा सञ्चित गर्ने लक्ष्य लिएको थियो । त्यसैले यस विषयमा आत्तिनुपर्ने अवस्था नभएको उनले बताए । ‘अब मौद्रिक नीतिको लक्ष्यअनुसार विदेशी मुद्रा सञ्चिति गर्न भने चुनौतीपुर्ण हुनेछ,’ उनले भने, ‘अब आयातलाई निरुत्साहित गर्ने र निर्यात प्रोत्साहन गर्नेगरी नीति ल्याउनुपर्छ । यसमा राष्ट्र बैंक पनि सकारात्मक छ ।’ अनावश्यक वस्तु तथा सेवाको आयातलाई तत्काल कडाइ गर्नुपर्ने उनको भनाइ छ । यसमा राष्ट्र बैंकले पनि आफ्नो ठाउँबाट सक्दो नीतिगत व्यवस्था गर्ने उनले बताए । कात्तिक मसान्तसम्म चालू खाता घाटा बढ्ने क्रमले पनि निरन्तरता पाएको छ । गत असोजमा १ खर्ब ५१ अर्ब ७० करोड रहेको चालू खाता घाटामा कात्तिक मसान्तसम्म आइपुग्दा २ खर्ब २३ अर्ब १९ करोड पुगेको छ । गत आवको सोही अवधिमा भने यस्तो खाता रू. १९ अर्ब १ करोडले बचतमा रहेको थियो । यसरी समीक्षा अवधिमा शोधनान्तर घाटा र चालू खाता घाटा ह्वात्तै बढेको छ । समीक्षा अवधिमा विप्रेषण आप्रवाह घट्ने क्रमले पनि निरन्तरता पाएको छ । दशैं र तिहारको कारण असोज र कात्तिकमा अघिपछि भन्दा बढी विप्रेषण आउने गर्छ । तर, चालू आवको कात्तिकमा विप्रेषण आम्दानी घटेको छ । यस अवधिमा विप्रेषण आप्रवाह ७ दशमलव ५ प्रतिशतले घटेर ३ खर्ब १२ अर्ब ४२ करोडमा सीमित भएको छ । गत आवको सोही अवधिमा विप्रेषण आप्रवाह ११ दशमलव २ प्रतिशतले बढेर रू. ३ खर्ब ३७ अर्ब ७२ करोड पुगेको थियो । तर, अहिले भने विप्रेषण आप्रवाह घटेको छ । विदेशबाट अनौपचारिक माध्यमबाट पनि पैसा आउन थालेपछि विप्रेषण आप्रवाह घटेको हुन सक्ने राष्ट्र बैंकको अनुमान छ । गत आवमा कोरोना नियन्त्रण गर्न लगाइएको बन्दाबन्दी कारण अनौपचारिक रूपमा आउने पैसा पनि औपचारिक रूपमा आउने गरेको थियो । तर, अहिले पुनः हुन्डीजस्ता अनौपचारिक कारोबार हुन थालेको राष्ट्र बैंकको अनुमान छ । वृद्धिदर घटे पनि रकमका आधारमा विप्रेषण आप्रवाह सन्तोषजनक नै भएको राष्ट्र बैंकका कार्यकारी निर्देशकसमेत रहेका ढकाल बताउँछन् । समीक्षा अवधिमा वैदेशिक व्यापारघाटा ५६ दशमलव ८ प्रतिशतले बढेर ५ खर्ब ६८ करोड रुपैयाँ पुगेको छ । गत आवको सोही अवधिमा भने यस्तो घाटा १२ दशमलव ५ प्रतिशतले घटेको थियो । समीक्षा अवधिमा आयात ६१ दशमलव ६ प्रतिशतले बढेर रू. ६ खर्ब ५० अर्ब २९ करोड पुगेको छ । निर्यात भने १०४ दशमल.३ प्रतिशतले बढेर ८२ अर्ब १२ करोड पुगेको छ । राष्ट्र बैंकका कार्यकारी निर्देशक ढकालले समीक्षा अवधिमा अर्थतन्त्रको अवस्था राम्रो नदेखिएको बताए । ‘अहिले हामी कोभिडपछिको पुनरुत्थानको चरणमा छौं, त्यसको असरले पनि यस्तो हुन सक्छ । किनकी, पुनरुत्थानका क्रममा आयातहरू बढेको छ,’ उनले भने, ‘आत्तिनुपर्ने अवस्था छैन । तर, सजक हुनुपर्ने बेला भने पक्कै आएको हो ।’ समीक्षा अवधिमा अर्थतन्त्रका अधिकांश सूचक नकारात्मक देखिए पनि भ्रमण आय र वैदेशिक लगानी भने बढेको छ । समीक्षा अवधिमा भ्रमण आय २२३ दशमलव ५ प्रतिशतले बढेर रू. ६ अर्ब ११ करोड पुगेको छ । गत आवको समीक्षा अवधिमा यस्तो आय रू.१ अर्ब ८९ करोड रहेको थियो । यस्तै, खुद प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी ७७ प्रतिशतले बढेर रू. ६ अर्ब ६३ करोड पुगेको छ । गत आवको सोही अवधिमा यस्तो लगानी रू. ३ अर्ब ७५ करोड रहेको थियो ।

Aarthik Abhiyan कार्तिक २०७८

अर्थतन्त्रमा तत्काल सुधारको खाँचो

बढ्दो आयात र घट्दो विप्रेषणका कारण विदेशी विनिमय सञ्चिति घटेको छ भने शोधानान्तर बचत पनि कम भएको छ । बाह्य क्षेत्रमा दबाब पर्नुका साथै समग्र अर्थतन्त्रमा नै नकारात्मक संकेत देखिएको छ । यिनमा तत्काल सुधार हुन सकेन भने मुलुक आर्थिक दुर्घटनातर्फ बढ्ने सम्भावना देखिएको छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले हालै जारी गरेको चालू आर्थिक वर्षको तीनमहिने प्रतिवेदनले समग्र आर्थिक स्थिति बिग्रिएको देखाउँछ । विदेशी मुद्रा सञ्चिति घटेको छ । अहिलेको सञ्चितिले साढे ७ महीनाको आायत धान्न मात्र पर्याप्त हुने देखिएको छ । तीव्र बढिरहेको आयातले निरन्रता पाए आगामी केही दिनमा नै विदेशी विनिमय सञ्चितिमा समस्या देखिनेछ । त्यसैले सरकारले पटुका बाँधेर विनियम सञ्चितिमा सुधार ल्याउन काम गर्नुपर्ने स्थिति देखिन्छ । राष्ट्र बैंकको प्रतिवेदनले अर्थतन्त्रका सूचकहरू नकारात्मक संकेत त गरेकै छन् । बैंकहरूको कर्जा र निक्षेप वृद्धिमा देखिएका स्थिरताले अर्को गम्भीर संकटलाई संकेत गरिरहेको छ । विनिमय सञ्चिति घट्न नदिन सरकारी काममा विदेशी मुद्रा खर्च गर्नमा कडाइ गर्नु अनिवार्य भइसकेको छ । अन्यन्त आवश्यकबाहेकका काममा रोक लगाउनुपर्ने देखिइसकेको छ । प्रधानमन्त्री कोपमा भाग लिन जाने तयारीमा हुनुहुन्छ तर भ्रमण नै रोक्नुपर्ने अवस्थासमेत देखिन्छ । विदेशी विनिमय सञ्चिति घटेपछि सरकारले अत्यावश्यक वस्तु आयातमा समेत प्रतिबन्ध लगाउन सक्छ, आपूर्ति प्रभावित बजारमा हाहाकार निम्त्याउँछ । यस्तो कडाइ गर्दा सरकारले औद्योगिक कच्चा पदार्थको आयातमा समेत कडाइ गर्न सक्छ । यसले अर्थतन्त्रलाई थप समस्यामा पार्न सक्छ । विदेशी मुद्रा आर्जन गर्ने प्रमुख माध्यम विप्रेषण हो जुन अघिल्लो ३ महीना घटेको छ । त्यस्तै विदेशी ऋण सहायता पनि जुटाउन सकिएको छैन । स्वीकृत सहायताका रकमको भुक्तानी पनि लिन सकिएको छैन । त्यसैले यस क्षेत्रमा तत्काल काम थाल्नुपर्ने देखिन्छ । विदेशी मुद्रा आर्जन गर्ने एउटा माध्यम पर्यटन पनि हो । तर यो क्षेत्र अझै केही समय चलायमान हुने सम्भावना देखिएको छैन । राष्ट्र बैंकको प्रतिवेदनले अर्थतन्त्रका सूचकहरू नकारात्मक संकेत त गरेकै छन् । बैंकहरूको कर्जा र निक्षेप वृद्धिमा देखिएका स्थिरताले अर्को गम्भीर संकटलाई संकेत गरिरहेको छ । निक्षेप असोजमा सकारात्मक देखिएकामा कात्तिकमा नकारात्मक देखिएको छ । तरलतामा चाप परेस“गै लगानी पनि प्रभावित भएको छ । कात्तिक पहिलो साता त लगानी ठप्प नै देखिएको थियो । अहिले पनि यसमा खासै सुधार आउन सकेको देखिँदैन । कर्जा प्रवाह रोकिएपछि अर्थतन्त्र अघि बढ्दैन । सरकार र बैंकिङ भनेका कानूनद्वारा निर्मित ठूला पोन्जी हुन् । यिनीहरूले जनताबाट संकलन गरेको स्रोत नै खेलाएर अर्थतन्त्र चलाउने, नाफा कमाउने र अन्य काम गर्ने हुन् । यस्तोमा निक्षेप नभए कर्जा दिन सकिँदैन, कर्जा प्रवाह नगरे अर्थतन्त्र अघि बढ्दैन । यस्तोमा रोजगारी सृजना हुँदैन सरकारलाई कर उठाउन पनि निकै समस्या हुन्छ । कर उठेन भने सरकारले खर्च गर्न सक्दैन र फेरि तरलतामा नै दबाब पर्छ । त्यसैले सरकारले निक्षेप र कर्जा बढी नै रहने गरी यस चक्रलाई माथितिर उचालिरहनुपर्छ । यी सबै कुराले नेपालको अर्थतन्त्रमा संकटको बादल मडारिन थालेको नै देखाउँछ । यस्तो संकट आउ“दा अन्य देशले परिमाणात्मक सहजता, ऋणात्मक ब्याजदर, नोट छाप्नेजस्ता अनेक रणनीति अपनाएर अर्थतन्त्रलाई ओरालो लाग्नबाट रोक्न खोज्छन् र सफलता पनि पाएका छन् । श्रीलंका र पाकिस्तानको अनुभव हेर्दा नेपाल त्यही बाटोमा जान थालेका विश्लेषण हुन थालेको छ । नेपालमा पनि आपत्कालीन कदम चाल्ने बेला भइसक्यो । समयमै उपयुक्त कदम चाले त्यस्तो अवस्था आउँदैन पनि । आजभोलि नै संकट नआए पनि यही कुराले निरन्तरता पाए १/२ महीनामा नै आउने सम्भावना देखिन्छ । त्यसैले अहिले ने कदम चाल्नुपर्ने देखिन्छ । तत्कालीन, मध्यमकालीन र दीर्घकालीन नीति लिएर अर्थतन्त्रमा सुधार ल्याउन कठोर कदम चाल्ने बेला भइसकेको छ ।

Aarthik Abhiyan आश्विन २०७८

चिया क्षेत्रको समस्या समाधान प्रयास

आन्तरिक खपत टार्दै विदेशी मुद्रा आर्जन गर्ने गतिलो माध्यम मानिएको चिया क्षेत्र अनेकौं समस्याले ग्रस्त छ । कृषकदेखि श्रमिक र उद्यामीलगायत सरोकारवाला सबै क्षेत्र समस्याग्रस्त भएको बताउँछन् । कृषकले हरियो चिया पत्तीको मूल्य नपाउने, श्रमिकले उचित पारिश्रमिक नपाउने, उद्यमीले बजार नपाउनेजस्ता चियामा सधैं सुनिने गुनासा हुन् ।

कान्तिपुर श्रावण २०७८

‘विदेशी मुद्रा आर्जन गर्ने भरपर्दो माध्यम पर्यटन’

सम्बन्धित सामग्री