जेठ १९, काठमाडौं । भारतीय तेल प्रशोधनकर्ता कम्पनीहरुले रुसले सस्तो मूल्यमा बेचिरहेको कच्चा तेल धमाधम किनीरहेका छन् ।
मे महीनामा भारतको रुसी तेल आयात यस अघि कहिले नदेखिएको स्तरमा उक्लिएको छ । हालैका महीनामा देखिएको प्रवृत्ति हेर्ने हो भने जुनमा यसले पुनः अर्को उचाई छुनेछ ।
मेमा दैनिक रुपमा रुसबाट भारतले ८ लाख ४० हजार ६५४ ब्यारेल कच्चा तेल किनेको छ । यो अघिल्लो महीना र गत वर्षको सोही अवधिको तुलनामा निकै धेरै हो । अप्रिलमा आयातित कच्चा तेल दैनिक ३ लाख ८८ हजार ६६६ ब्यारेल थियो भने गत वर्षको सोही अवधिमा १ लाख ३६ हजार ७७४ ब्यारेल मात्रै थियो । जुनमा यो बढेर दैनिक १० लाख ५० हजार ब्यारेल पुग्ने अपेक्षा गरिएको छ ।
गत वर्ष भारतमा कुल आयातित तेलमध्ये २ प्रतिशत मात्रै रुसी तेल खपत भएको थियो । तर जुनमा यो बढेर एक चौथाईमा पुग्नेछ । भारी छूटमा रुसले बेचिरहेको कच्चा तेल किन्न पाउँदा भारतीय प्रशोधनकर्ताहरु खुसी छन् । अहिले रुसले ब्रेन्ट क्रुडको तुलनामा एक ब्यारेल तेल ४० डलरसम्म सस्तोमा बेचिरहेको छ ।
फेब्रअुरी २४ मा रुसले युक्रेनमाथि अतिक्रमण गरेपछि अमेरिका र पश्चिमी देशहरुले रुसमाथि विविध खालको प्रतिबन्धको घोषणा गरेका छन् । यूरोपेली संघ (ईयू) ले यही हप्ता मात्रै रुसबाट समुद्रमार्फत आयात हुने तेलको आयातमा रोक लगाउने घोषणा गरेका थिए । जर्मनी र पोल्यान्डले पाइपलाइनबाट हुने आयात अन्त्य गर्ने वाचा गरेका छन् ।
यसको अर्थ ईयूतर्फ आउने करीब ९० प्रतिशत रुसी तेलको आयात बन्द हुनेछ । रुसी तेल आयात गर्दै आएका जापान र दक्षिण कोरिया समेतका अन्य कयौं दशहरुले पनि आयात अन्त्य गर्ने वा कम गर्ने घोषणा गरेका छन् ।
तर विश्वको सबैभन्दा ठूलो र तेस्रो ठूलो कच्चा तेल आयातकर्ता चीन र भारतले चाँहि रुसी कच्चा तेल किनेर रुसी निर्यातकर्ताहरुलाई टेवा दिइरहेका छन् ।
यस्तोमा भारतको तेल निर्यात जोखिममा पर्ने देखिएको छ । भारतले रुसबाट ल्याएर प्रशोधन गरेको इन्धन किनिने सम्भावनाबाट बच्न रुसी तेलमाथि प्रतिबन्धको घोषण गरेका देशहरुले भारतबाट तेल किन्न नमान्ने र यसले भारतको निर्यात धरापमा पर्ने खतरा छ ।
भारतले कच्चा तेल प्रशोधन गरेर ठूलो परिमाणमा निर्यात पनि गर्दै आएको छ । अहिलेसम्म रुसमाथिको प्रतिबन्ध भारतलगायत तेस्रो देशले कच्चा तेल ल्याएर प्रशोधन गरेको इन्धनमा लागू छ कि छैन भन्ने स्पष्ट छैन ।
तर भविष्यमा ती देशहरुले तेस्रो देशका प्रशोधनकर्ताहरुबाट आउने रुसी इन्धनमा पनि प्रतिबन्ध विस्तार गरे भने भारत, चीन लगायत देशहरुलाई समस्या हुने देखिएको छ । यसबाहेक पनि रुसी बन्दरगाहमा गएर आउने जहाजमा प्रतिबन्ध लाग्ने, रुसी कच्चा तेल कार्गोको बीमामा बन्देज रुसी तेलबाट प्रशोधन गरे बनाइएका प्रडक्टको कार्गोमा पनि बन्देज लाग्यो भने रुससँग भौतिक रुपमा व्यापार गर्न झनै कठिन हुँदै जानेछ ।
इरानको तेल र प्रडक्ट निर्यातमा लगाइएको प्रतिबन्ध त हामी सबैले देखि सकेका छौं । रुसी तेललाई पनि त्यस्तै खालको व्यवहार गरिदैंन भन्न सकिन्न । नेपालमा आयात हुने सबै खनिज इन्धन भारतबाटै आउने गर्दछ ।
भारतले अन्य देशहरुसँग किनेर प्रशोधन गर्ने पेट्रोलियम पदार्थ नेपाल आयल निगमले इन्डियन आयल कर्पोरेशन (आईओसी) सँग किन्ने गरेको छ ।
पछिल्लो समय भारतले मूल्य बढाएर पठाएपछि एनओसीले पनि नेपाली बजारमा पेट्रोलियम पदार्थको भाउ बढाइरहेको छ । भारतले रुससँग सस्तोमा तेल किन्ने क्रम यही तवरले बढ्दै जाने हो र भारतीय बजारमा पेट्रोलियम पदार्थ सस्तिँदै गयो भने भविष्यमा नेपाली बजारमा भारतबाट आउने पेट्रोलियम पदार्थ सस्तो होला कि भन्ने आशा भने गर्न सकिन्छ । एजेन्सीको सहयोगमा
