काठमाडौं । वर्षमा झन्डै १२ लाख पुगेको नेपालको पर्यटक आगमन कोभिड १९ पछि ओरालो लागे पनि पर्यटकको बसाइ अवधि लम्बिएको थियो । यसअघिका २ वर्ष पर्यटकको औसत बसाइ अवधि लम्बिएको देखिएको भए पनि अहिले घटेको छ ।
नेपालमा १ दशकको अवधिमा कुनै पनि वर्ष पर्यटकको औसत बसाइ अवधि १५ दिन पुगेको छैन । तर, कोभिड–१९ महामारी अवधिका २ वर्ष सन् २०२० र २०२१ मा भने नेपालमा पर्यटकको औसत बसाइ अवधि १५ दिन पुगेको थियो । अर्थ मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको आर्थिक सर्वेक्षण २०७९/८० अनुसार ती वर्षमा पर्यटकको बसाइ अवधि लम्बिएको छ । तर, महामारी कम भएको र पर्यटक आगमनमा क्रमिक सुधार देखिएको सन् २०२२ मा भने बसाइ अवधि घटेको छ । आर्थिक सर्वेक्षणअनुसार सन् २०२२ मा पर्यटकको औसत बसाइ १३ दशमलव १ दिनमा झरेको छ । सन् २०२० र २०२१ मा क्रमश: औसत बसाइ अवधि १५ दशमलव १ र १५ दशमलव ५ दिन रहेको सर्वेक्षणमा उल्लेख छ ।
संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको ‘नेपाल पर्यटन तथ्यांक २०२१’ ले पनि पछिल्लो दशकमा ती वर्षहरूमै सबैभन्दा बढी अवधि पर्यटक नेपाल बसेको देखाउँछ । अन्य वर्षमा भने औसत बसाइ अवधि १२ देखि साढे १३ दिनसम्म देखिन्छ । ती वर्षमा कोभिड–१९ बाट बच्न र रोकथामका लागि सरकारले ल्याएका मापदण्डका कारण पर्यटकको बसाइ अवधि बढेको होटेल एशोसिएशन नेपाल (हान)का अध्यक्ष विनायक शाह बताउँछन् । उनका अनुसार कोरोना क्रमश: कम हुँदै गएपछि छिमेकी मुलुकहरूबाट पर्यटक बढी आए ।
उनीहरू काठमाडौं, पोखरा, चितवन जस्ता गन्तव्यमा धेरै जाँदा बसाइ अवधि घट्न गयो । आर्थिक सर्वेक्षणका अनुसार कुल पर्यटकमध्ये १० प्रतिशत साहसिक पदयात्रा/पर्वतारोहण गर्न आउँछन् । सबैभन्दा बढी मनोरञ्जन, बिदा, यात्राका लागि आउँछन् । त्यस्ता पर्यटकको कुल आगमनमा ६४ दशमलव ७ प्रतिशत अंश रहेको आर्थिक सर्वेक्षणमा उल्लेख छ ।
तीर्थयात्राका लागि आउनेको अंश भने १२ दशमलव ९ प्रतिशत छ । नेपालमा धार्मिक पर्यटनका लागि विभिन्न देशका नागरिक आए पनि सन् २०२२ मा भने लुम्बिनी आन्तरिक र बा≈य पर्यटकको प्रमुख रोजाइमा रहेको देखिएको छ ।
कोभिडको असर कम भएसँगै सन् २०२२ मा लुम्बिनी भ्रमण गर्ने आन्तरिक र बा≈य पर्यटकको कुल संख्या ९ लाख ४ हजार छ । यसमा नेपालीको संख्या ६ लाख ४९ हजार, भारतीय २ लाख ३१ हजार र अन्य मुलुकका २४ हजार छ । नेपालमा सन् २०१९ मा झन्डै १२ लाख पर्यटक आएका थिए । त्यसपछिका वर्षहरू सन् २०२० मा २ लाख ३० हजार र सन् २०२१ म १ लाख ५१ हजार आएका थिए ।
सन् २०२२ देखि भने पर्यटक आगमनमा सुधार देखिएको छ । सन् २०२२ मा ६ लाख १४ हजार ८६९ पर्यटक नेपाल आए । नेपाल पर्यटन बोर्डको तथ्यांकअनुसार सन् २०२३ को ५ महीनामा नेपालमा कुल ४ लाख ४ हजार २३१ पर्यटन आएका छन् ।