चितवनमा केराखेतीका लागि जग्गा अभाव

चितवन। चितवनमा केराखेतीमा किसानको आकर्षण बढ्दै गएको छ । उत्पादनसँगै केराखेतीले बजार पाएपछि किसान यसतर्फ आकर्षित भएका हुन् । तर पछिल्लो समय केराखेतीका लागि जग्गा अभाव हुन थालेको छ । केराको व्यावसायिक खेतीका लागि एकै ठाउँमा ठूलो क्षेत्रफलको जग्गा आवश्यक पर्छ । जिल्लाका व्यावसायिक किसानले ५ बिघादेखि ६० बिघा क्षेत्रफलसम्ममा केराखेती गर्दै आएका छन् । बाह्रमासे यसको उत्पादन र बजार पनि राम्रो भए पनि उत्पादन वृद्धिका लागि जग्गा अभाव भएको किसान बताउँछन् । भरतपुर महानगरपालिका वडा नं २३ मा २३ बिघा क्षेत्रफलमा केराखेती गर्दै आएका किसान घननाथ महतोले पछिल्ला वर्षहरूमा चितवनमा केराखेतीका लागि जग्गा अभाव हुँदै गएको बताए । ‘उत्पादन, बजार राम्रो भएर के गर्नु ? खेती बढाउन जग्गा पाउनै सकिँदैन,’ उनले भने, ‘पाइहाले पनि जग्गा भाडा महँगो छ, एकै ठाउँमा धेरै क्षेत्रफलको पनि पाइँदैन ।’ नेपाली केराको माग, खपत राम्रो भए तापनि जग्गा अभावका कारण थप उत्पादन गर्न नसकिएको उनको भनाइ छ । जग्गा प्रशस्त भएमा बाह्रैमास केरा उत्पादन गर्न सकिने उनले बताए । ‘सिजनमा स्वदेशी केराले जेनतेन थेग्न सक्छ, तर अफसिजनमा भारतकै भर पर्नुपर्छ,’ महतोले भने, ‘उत्पादन बढाउन सके आयात गर्नु पर्दैनथ्यो ।’ चितवन केरा उत्पादक संघका पूर्वअध्यक्ष समेत रहेका उनले अहिले नेपाली बजारमा ५० प्रतिशतभन्दा बढी भारतीय केरा खपत हुने गरेको बताए । चितवनमा तीन हजार हेक्टर क्षेत्रफलमा केराखेती गरिएको छ । चितवन केरा उत्पादक संघका अनुसार जिल्लामा वार्षिक २ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको केरा उत्पादन हुने गरेको छ । विज्ञहरूका अनुसार एउटै जातको केरा एकै ठाउँमा निरन्तर लगाउँदा रोग लाग्ने र उत्पादनमा ह्रास आउने गर्दछ । फरक जग्गामा माटो सुधार गरेर केरा लगाउँदा रोगको जोखिम कम र उत्पादनमा वृद्धि हुन्छ ।  जिल्लाका केरा किसान विष्णुहरि पन्तले चितवनमा केराको उत्पादन र बजार राम्रो भए पनि क्षेत्रफल बढाउन नपाएको गुनासो गरे । उनले विभिन्न ठाउँमा गरेर करीब ४० बिघा क्षेत्रफलमा केराखेती गर्दै आएका छन् । ‘उत्पादन राम्रो छ, बजारको पनि समस्या छैन,’ उनले भने, ‘तर जग्गा अभावले उत्पादन बढाउन सकिएन ।’ चितवनमा अधिकांश जग्गा खण्डीकरण, घरघडेरीमा रूपान्तरण हुँदै गएको र तरकारीखेतीमा समेत बढी प्रयोग भएकाले केराखेती विस्तार गर्न नसकिएको उनको भनाइ छ । प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजना, कार्यान्वयन इकाइ अन्तर्गत चितवनमा भरतपुर महानगरपालिका, रत्ननगर, खैरहनी र कालिका नगरपालिकाका वडाहरूमा केरा जोन विस्तार भएको छ । यससँगै केराखेतीमा किसानको आकर्षण बढ्दै गएको हो । ‘केराको जोन बढेका छन्, खेती विस्तार पनि भएको छ, तर किसानले चाहे जति जग्गा पाउन कठिन छ,’ परियोजनाका सूचना अधिकारी इन्द्र ढुंगानाले भने । चितवनमा जग्गा अभाव हुँदै गएपछि पुराना किसानले छिमेकी जिल्लामा जग्गा भाडामा लिएर खेती गर्न थालेका छन् । संघका अध्यक्ष माधव घिमिरेले उत्पादन र विक्री राम्रै भए पनि जग्गा अभावका कारण केराखेतीको क्षेत्रफल विस्तार गर्न नसकिएको बताए । ‘अहिले कतिपय किसानले छिमेकी जिल्ला र पहाडी भेगमा समेत केराखेती विस्तार गर्न थालेका छन्,’ घिमिरेले भने, ‘तर पहाडी भेगमा तराईमा जस्तो राम्रो उत्पादन हुँदैन ।’ हाल चितवनमा जीनाइन, मालभोग र अष्ट्रेलियन जातको केरा लगाइँदै आएको छ । चितवनमा तीन हजार हेक्टर क्षेत्रफलमा केराखेती गरिएको छ । संघका अनुसार जिल्लामा वार्षिक २ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढीको केरा उत्पादन हुने गरेको छ । जिल्लाका ७०० भन्दा बढी किसानले केराको व्यावसायिक खेती गर्दै आएका छन् ।’

सम्बन्धित सामग्री

‘धाम’ को जग्गा व्यक्तिको नाममा

केही वर्षदेखि बिक्री हुन सुरु भएको दाङ गढवा गाउँपालिका वडा नम्बर ४ मा रहेको जंगलकुटि बाबा धामको जग्गा अहिले जग्गा ‘कारोबारी’ देखि व्यक्तिको हातमा पुगेको छ।...

जग्गा सम्याउने नाममा जनप्रतिनिधिले नै सार्वजनिक जग्गा मिचेको आरोप

जग्गा सम्याउने बहानामा गोदावरी नगरपालिकाका जनप्रतिनिधिले वन, राजकुलो, सरकारी जग्गा मिचेको आरोप लागेको छ । नगरपालिकाका सबैजसो वडामा भइरहेको जग्गा प्लटिङमा मेयर, उपमेयर, वडाअध्यक्षलगायत जनप्रतिनिधि सार्वजनिक वन, राजकुलो, सरकारी जग्गा मिच्न...

तुलसीपुर उपमहानगरको जग्गा अतिक्रमणको चपेटामा

दाङको तुलसीपुर उपमहानगरपालिकाको नाममा १० विघा भन्दा बढि जग्गा छ। तर, उपमहानगरपालिकाले भोगचलन भने सीमित जग्गा मात्रै गर्दै आएको छ। अन्य सबै जग्गा अतिक्रमणमा परेको छ। उपमहानगरपालिका कार्यालय रहेको १०...

उपमहानगरकै जग्गा अतिक्रमणमा

काठमाडौं, मंसिर २७ । । दाङ तुलसीपुर उपमहानगरपालिकाको नाममा १० बिघाभन्दा बढी जग्गा छ । तर उपमहानगरपालिकाले भोगचलन भने सीमित जग्गामात्रै गर्दै आएको छ । अन्य जग्गा अतिक्रमणमा परेको छ । उपमहानगरपालिका कार्यालय रहेको १० कठ्ठा जग्गा र बसपार्क क्षेत्रको केही जग्गामात्रै प्रयोग गरेको छ । उपमहानगरपालिकाको कार्यालय रहेको उत्तर–पूर्वतर्फको पनि केही जग्गा अतिक्रमणमा परेको […]

तुलसीपुर उपमहानगरपालिकाको जग्गा अतिक्रमणमा

२७ मङ्सिर,  तुलसीपुर । दाङ तुलसीपुर उपमहानगरपालिकाको नाममा १० बिघाभन्दा बढी जग्गा छ । तर उपमहानगरपालिकाले भोगचलन भने सीमित जग्गामात्रै गर्दै आएको छ । अन्य जग्गा अतिक्रमणमा परेको छ । उपमहानगरपालिका कार्यालय रहेको १० कठ्ठा जग्गा र बसपार्क क्षेत्रको केही जग्गामात्रै प्रयोग गरेको छ । उपमहानगरपालिकाको कार्यालय रहेको उत्तर–पूर्वतर्फको पनि केही जग्गा अतिक्रमणमा परेको छ […]

उपमहानगरकै जग्गा अतिक्रमणमा

तुलसीपुर– दाङ तुलसीपुर उपमहानगरपालिकाको नाममा १० बिघाभन्दा बढी जग्गा छ । तर उपमहानगरपालिकाले भोगचलन भने सीमित जग्गामात्रै गर्दै आएको छ । अन्य जग्गा अतिक्रमणमा परेको छ । उपमहानगरपालिका कार्यालय रहेको १० कठ्ठा जग्गा र बसपार्क क्षेत्रको केही जग्गामात्रै प्रयोग गरेको छ ।  उपमहानगरपालिकाको कार्यालय रहेको उत्तर-पूर्वतर्फको पनि केही जग्गा अतिक्रमणमा परेको छ । जहाँ तीन […]

जग्गा रोक्काले आतंक

आइतबारको प्रदेशसभा वैठकमा विशेष समय लिएर बाेल्दै कोइरालाले कतै जग्गा रोक्का नगरेर कतै जग्गा रोक्का गरेर जनतालाई आतंकित पारिएको बताए।...

आफ्नै जग्गा फिर्ता गर्न नयाँ जनप्रतिनिधिको पर्खाइ

गुल्मी -गुल्मीका स्थानीय आफ्नै जग्गा फिर्ताको लागि नयाँ जनप्रतिनिधिको पर्खाइमा रहेका छन् ।जिल्लाको मालिका गाउँपालिका–५ का स्थानीय आफ्नै निजी जग्गा गाउँपालिकाले हडेपछि फिर्ताका लागि नयाँ जनप्रतिनिधिको पर्खाइमा रहेका हुन् । आफ्नो जग्गा फिर्ताका लागि सयौं पटक गाउँपालिका र जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा जाँदासमेत जग्गा फिर्ता नभएको जग्गाधनी मदन गिरिले बताए । “जग्गा फिर्ता गर्न पटकपटक निवेदसहित […]

अतिक्रमित जग्गा फर्काउन हस्ताक्षर

सरकारी, सार्वजनिक एवं गुठी जग्गा संरक्षण समितिले अतिक्रमित जग्गा तुरुन्त सरकारकै नाममा कायम गर्न हस्ताक्षर संकलन थालेको छ। सरकारी, सार्वजनिक, गुठी जग्गा व्यक्तिका नाममा पार्न भूमिका देखिएका तत्कालीन प्रधानमन्त्रीसम्मलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउन पनि  समितिले माग गरेको छ। समितिका महासचिव युवराज कोइरालाले फिर्ता गर्नुपर्ने ललिता निवासको जग्गा नक्सा पास गरेर धमाधम घर बनिरहेको बताए। ‘बालुवाटारको जग्गा भूमाफियाको नाममा छ। सरकारले रोक्का गरेको जग्गा धमाधम नगरपालिकाले नक्सा पास गरेर घर बनिरहेको छ’, महासचिव को...

सरकारी जग्गा संरक्षण गर्न माग

सरकारी, सार्वजनिक एवं गुठी जग्गा संरक्षण समितिले सरकारी जग्गा संरक्षण गर्न माग गरेको छ । समितिले आज शान्ति वाटिकामा एक कार्यक्रमको आयोजना गरी सरकारले सरकारी, सार्वजनिक एवं गुठी जग्गा आफू मातहत ल्याएर संरक्षण गर्न माग गरेको हो ।     समितिका महासचिव युवराज कोइरालाले सरकारको नाममा रहेको जग्गा जमीन सरकारले आफ्नै मातहतमा ल्याएर भोगचलन गर्नुपर्ने माग गर्दै हस्ताक्षर अभियान सञ्चालन गरिएको जानकारी दिए । समितिले २३ गतेदेखि हस्ताक्षर अभियान सञ्चालन गरेको उाको भनाइ थियो ।