काठमाडौं । सरकारको पछिल्लो तथ्यांकले मुलुकमा आफ्नै स्वामित्वको आवास/घरमा बसोवास गर्ने जनसंख्याको प्रतिशत घटेको देखाएको छ । राष्ट्रिय जनगणना २०७८ अनुसार नेपालका ८६ प्रतिशत परिवार आफ्नै स्वामित्वको घर/आवासमा बसोवास गर्छन् । यो प्रतिशत ३० वर्षअघिको भन्दा कम हो ।
राष्ट्रिय तथ्यांक कार्यालयले केही दिनअघि सार्वजनिक गरेको राष्ट्रिय जनगणना २०७८ का प्रतिवेदनहरूमध्येको हाउजिङ एन्ड हाउसहोल्ड डाइनामिक्स इन नेपाल नामको प्रतिवेदनले यो अवस्था देखाएको हो । कार्यालयका अनुसार आफ्नै स्वामित्वमा घर/आवास भएका परिवारको संख्या २०४८ मा ९२ दशमलव ६ प्रतिशत थियो । २०७८ मा आइपुग्दा यो घटेर ८६ प्रतिशत कायम भएको छ ।
भाडामा बसोवास गर्ने परिवारको संख्यामा भने बढोत्तरी देखिएको छ । यो ३० वर्षमा भाडामा बसोवास गर्ने परिवारको संख्या भने बढेको छ । २०४८ मा भाडामा बसोवास गर्ने परिवारको संख्या ४ दशमलव ७ प्रतिशत रहेकोमा २०७८ सम्ममा यस्तो परिवारको संख्या १२ दशमलव ८ पुगेको छ । यो संख्या १ दशकमा भने स्थिर देखिएको छ । २०६८ मा पनि भाडामा बस्ने परिवारको संख्या १२ दशमलव ८ प्रतिशत नै थियो ।
कार्यालयका अनुसार नगरपालिकामा भाडामा बसोवास गर्ने परिवारको संख्या भने १८ प्रतिशत छ । यस्तै नगरपालिकाका ८१ प्रतिशत परिवार आफ्नै स्वामित्वको घर/आवासमा बसोवास गर्दै आएको तथ्यांकले देखाएको छ । नगरपालिकाको यस्तो तथ्यांकबीच गाउँपालिकामा बसोवास गर्ने परिवारमध्ये अधिकांशको आफ्नै स्वामित्वमा घर/आवास छ । गाउँपालिकामा बसोवास गर्नेमध्ये ९७ प्रतिशत परिवारको आफ्नै स्वामित्वको घर छ ।
कार्यालयले प्रदेशगत भाडामा बसोबास गर्ने परिवारको संख्या पनि निकालेको छ । यसअनुसार बागमती प्रदेशमा सबैभन्दा बढी परिवार भाडामा बसेको देखिएको छ । संघीय राजधानी काठमाडौं केन्द्रित बढ्दो सेवासुविधाका साथै उच्च शिक्षादेखि स्वास्थ्यसम्मका अवसर हुँदा उपत्यकामा बढी मानिस बसोवास गरेको देखिएको छ । यसले गर्दा अन्य प्रदेशमा भाडामा बसोवास गर्ने परिवारको संख्या कम छ । जिल्लागत रूपमा काठमाडौंमा आफ्नै स्वामित्वका घरमा बसोवास गर्नेको संख्या ४३ प्रतिशत छ । बागमती प्रदेशमा भाडामा बस्ने परिवारको संख्या उच्च देखिँदा मधेश प्रदेशमा भने सबैभन्दा कम देखिएको छ । कार्यालयका अनुसार मधेश प्रदेशमा भाडामा बसोवास गर्ने परिवारको संख्या २ दशमलव ३ प्रतिशत छ ।
पछिल्लो समय पक्की घरमा बसोवास गर्नेको संख्या पनि बढेको छ । २०५८ देखि २०७८ सम्मको तथ्यांक तुलना गर्दा यस्तो देखिएको हो । कार्यालयका अनुसार २०५८ मा पक्की आवासीय घर हुने परिवारको संख्या ३६ दशमलव ६ प्रतिशत थियो । २०७८ सम्ममा यो बढेर ७६ दशमलव ५ प्रतिशत पुगेको छ । कच्ची आवासीय घर बनाउनेको संख्या भने घट्दो क्रममा देखिएको छ । २०५८ मा कच्ची आवासीय घर हुने परिवारको संख्या ३३ दशमलव ५ प्रतिशत रहेकोमा २०७८ मा ७ दशमलव ८ प्रतिशतमा झरेको छ ।
