काठमाडौं । बजारमा खानेतेलको मूल्य अहिलेसम्मकै बढी छ । तेल प्रशोधनका लागि आयात गर्ने कच्चापदार्थको मूल्यवृद्धिसँगै महशूल दर समेत बढेकाले प्रशोधित खानेतेलको मूल्य उच्च भएको नेपाल वनस्पति घ्यू÷तेल उत्पादक संघले बताएको छ । कोभिड–१९ र निषेधाज्ञाका कारण उद्योगहरूले करीब ४० प्रतिशत क्षमतामा मात्र उत्पादन गरिरहेको संघले जानकारी दिएको छ ।
बजारमा प्रशोधित खानेतेलको मूल्यवृद्धिबारे सरोकारवालाबाट धेरै टीकाटिप्पणी आउन थालेपछि संघले सोमवार प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दै महँगी बढ्नुको कारण बताएको हो । यसअघि प्रशोधित खानेतेलमा भएको मूल्यवृद्धिका विषयमा वाणिज्य, आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागबाट समेत पटक पटक सोधिएको थियो । संघले उद्योगहरूबाट कुनै प्रकारको कृत्रिम अभाव सृजना गरी मूल्यवृद्धि नभएको प्रस्ट्याउँदै हाल मूल्यवृद्धि हुनुमा अन्तरराष्ट्रिय बजारको मूल्यवृद्धिको समेत कारण रहेको बताएको छ ।
‘उद्योगहरूलाई चाहिने मुख्य कच्चापदार्थ क्रुड सोयाविन तेल, क्रुड सनफ्लावर तेल र तोरी ब्राजिल, अर्जेन्टिना, क्यानडा, अष्ट्रेलिया, युक्रेन लगायत देशबाट आयात गर्नुपर्दछ । यसरी मुख्य कच्चापदार्थका लागि आयातमै निर्भर हुनुपर्दा अन्तरराष्ट्रिय बजारको व्यापार अनुरूप नै नेपाली बजारको मूल्य निर्धारण हुने गर्दछ,’ संघद्वारा जारी गरिएको विज्ञप्तिमा भनिएको छ । साथै, नेपालका लागि जहाज आउने हल्दिया बन्दरगाह रहेको भारतको पश्चिम बंगाल राज्यमा भएको २ महीना लामो निर्वाचन, निषेधाज्ञा, पेट्रोलियम पदार्थमा भएको मूल्यवृद्धि लगायत कारण नेपाल भन्सारसम्मको ढुवानी असहज र महँगो भएको संघले बताएको छ । यससँगै सहायक कच्चापदार्थ र प्याकेजिङ सामग्रीमा प्रयोग हुने सामानको मूल्य समेत अन्तरराष्ट्रिय बजारमै बढेकाले त्यसको असर खानेतेलको मूल्यमा परेको संघको भनाइ छ ।
एकातिर अन्तरराष्ट्रिय बजारमा कोभिडको महामारीको प्रभावले महँगी बढेकोे र अर्कोतर्फ सरकारले खानेतेलको महशुल दर पनि दोब्बर बनाएकाले उपभोक्ता मूल्यमा दबाब परेको संघले बताएको छ । संघका अनुसार गतवर्ष खानेतेलको कच्चापदार्थको महशुल दर प्रतिलिटर २० रुपैयाँ रहेकोमा हाल ४० भन्दा बढी पुगिसकेको छ । हालसम्म पनि चलनचल्तीको अन्तरराष्ट्रिय मूल्य अनुसार नेपालको मूल्य परिमार्जन हुन नसकेको संघको भनाइ छ । संघमा आबद्ध २० ओटा उद्योगले नियमित रूपमा उत्पादन गरी स्थानीय बजारमा आपूति गर्दै आएको बताइएको छ ।
चालू आर्थिक वर्षमा घीउ तथा तेलको मूल्यमा थप दबाब परेको नेपाल राष्ट्र बैंकले समेत बताएको छ । गत आवको तुलनामा उक्त वस्तुको मूल्यवृद्धि नियन्त्रण हुन नसक्दा आम उपभोक्ताले महँगी खेप्नुपरिरहेको छ । राष्ट्र बैंकका अनुसार २०७६ चैतको तुलनामा २०७७ चैतमा घ्यू तथा तेलको मूल्य २१ दशमलव ३८ प्रतिशतले बढेको छ । यद्यपि, गत आवको तुलनामा चालू आवमा उपभोक्ता मुद्रास्फीति घटेको छ । गत आवको चैत महीनामा यस्तो मुद्रास्फीति ६ दशमलव ७४ प्रतिशत रहेकोमा चालू आवको यसै महीनामा ३ दशमलव १० प्रतिशत रहेको छ ।
