चैत्र १, काठमाडौं । लामो समयसम्म सुस्ताएको घरजग्गा कारोबार फागुनको तथ्याङ्कमा भने बढेको छ ।
तर मालपोत कार्यालयको तथ्याङ्कमा कारोबार बढेपनि फिल्डमा भने अहिले पनि सुनसाना नै रहेको घरजग्गा व्यवसायीहरूले बताएका छन् ।
‘प्यानिक सेल’ बढ्दा केही संख्यामा कारोबार बढेको देखिए पनि घरजग्गा क्षेत्रको अवस्था राम्रो छैन । ‘बरू अहिले घरजग्गाको मूल्य घटाएर बेच्ने प्रतिस्पर्धा नै चलेको देखिन्छ’, एक ब्रोकरले भने ।
बुढानिलकण्ठमा प्रतिआना ४५ लाख रुपैयाँ दिने मान्छे आउँदा पनि विक्री नगरेको जग्गा अहिले कसैले प्रतिआना ४० लाख दिएपनि बेच्ने मनस्थितिमा जग्गा धनी पुगेका छन् । त्यस्तै अवस्थामा भेटिएका छन् गोंगवुका जग्गा धनी । प्रति आना ८० लाख रुपैयाँ भनेर बसेको जग्गा अहिले भने प्रतिआना ७० नै पाए पनि बेच्न चाहन्छन् ।
काठमाडौंमा महँगो जग्गाको किनबेच ठप्प जस्तै भएकाले व्यवसायीहरू समस्यामा छन् । तर सस्तो जग्गाहरू (प्रतिआना १० देखि १५ लाख मूल्य भएका) को किनबेच भने चलिरहेको घरजग्गा व्यवसायी एमके राउतले बताए ।
‘पहिले - पहिले महिनामा कम्तिमा ८/१० ओटा घर/घडेरी मेरै कम्पनीबाट किनबेच हुन्थे ।’ चुकेले भने, ‘फागुनमा त एउटा घडेरी पनि विक्री हुन सकेन ।’
यी प्रतिनिधि उदाहरण मात्रै हुन् । अहिले देशैभर घरजग्गाको मूल्य घटाएरै बेच्ने प्रतिस्पर्धा चलेको छ । हेटौडामा जग्गा प्लटिङ गरेका एक व्यवसायीले प्रति धुर ५० हजार देखि एक लाख रुपैयाँ घटाएर ७ दिने अफरमा जग्गा विक्रीमा राखेका छन् ।
त्यस्तै अफर काठमाडौं उपत्यका भित्र पनि दिइएको छ । जग्गा किन्न चाहने व्यक्तिलाई व्यवसायीले घरबाटै पिकअप गरेर अपडाउनको सुविधा सहित जग्गा देखाउन लगिरहेका छन् ।
एक पटक जग्गाको वारेमा बुझ्न फोन गरेपछि व्यवसायीले दिनमै १० पटक फोन गर्ने गरेको एक दरीदकर्ताको गुनासो छ ।
कहाँ कहाँ बढ्यो कारोबार ?
माघमा ५९ हजार ५०० घरजग्गा मात्रै किनबेच हुँदा तीन अर्ब ३० करोड रुपैयाँ रजिष्ट्रेशन शुल्क संकलन भएको थियो । फागुनमा भने कारोबार संख्या ७४ हजार पुग्दा रजिष्ट्रेशन शुल्क ३ अराब ७८ करोड रुपैयाँ संकलन भएको छ । माघको तुलनामा कारोबार संख्यामा १४ हजार ५०० र रजिष्ट्रेशन शुल्क ४८ करोड रुपैयाँ बढी हो ।
सर्वाधिक कारोबार गर्ने कार्यालयहरूमा सुनसरी, मोरङ, झापा, जनकपुर र नेपालगञ्जमा २ हजार ५०० देखि ३ हजार ५०० सम्म घरजग्गा किनबेच भएका छन् ।
समग्र राजस्व संकलन भने फागुनमा ६ अर्ब २६ करोड रुपैयाँ संकलन भएको छ । माघमा सबैखाले राजस्व गरी ५ अर्ब ५० करोड रुपैयाँ संकलन भएको थियो । माघको तुलनामा फागुनमा ७६ करोड रुपैयाँ बढी राजस्व संकलन भएको छ ।
सर्वाधिक कारोबार गर्ने कार्यालयहरूमा सुनसरी, मोरङ, झापा, जनकपुर र नेपालगञ्जमा २ हजार ५०० देखि ३ हजार ५०० सम्म घरजग्गा किनबेच भएका छन् ।
त्यस्तै ललितपुर, भक्तपुर, काभ्रेपलाञ्चोक, कलंकी र चितवनमा २ हजार हाराहारी घरजग्गा किनबेच भएका छन् ।
सर्वाधिक राजस्व संकलन गर्ने कार्यालयमा भने लगनखेल, डिल्ली बजार, चाबहिल, भक्तपुर र कलंकीले २५ देखि ३८ करोड रुपैयाँ सम्म राजस्व संकलन गरेका छन् । चितवन, काभ्रे, पोखरा, शाँखु र मनमैजु कार्यालयले १० करोड रुपैयाँ हारहारी राजस्व संकलन गरेका छन् ।
व्यवसायी भन्छन्- फागुनमा एउटा पनि जग्गा किनबेच भएन
चितवनका घरजग्गा व्यवसायी दिनेशलाल चुकेले मालपोतको तथ्याङ्क बढेको देखिएपनि फिल्डमा भने झनै बिजोग अवस्था रहेको बताए ।
‘पहिले पहिले महिनामा कम्तिमा ८/१० ओटा घर/घडेरी मेरै कम्पनीबाट किनबेच हुन्थे ।’ चुकेले भने, ‘फागुनमा त एउटा घडेरी पनि विक्री हुन सकेन ।’
नेपाल जग्गा तथा आवास विकास संघका उपाध्यक्ष विधुर धमला अर्थतन्त्रका सबै सूचक खराब भएको बेला घरजग्गा क्षेत्र चलायमान हुन नसक्ने बताउँछन् ।
देशको अर्थतन्त्रको अवस्था झन झन विग्रीदै गएका कारण तत्काल यो क्षेत्रमा सुधारको अपेक्षा पनि नगरेको उनले बताए ।
नियमित कारोबार मात्रै हो, चलायमान हुने आधार छैनन्
नेपाल जग्गा तथा आवास विकास संघका उपाध्यक्ष विधुर धमला अर्थतन्त्रका सबै सूचक खराब भएको बेला घरजग्गा क्षेत्र चलायमान हुन नसक्ने बताउँछन् ।
‘शेयर बजारमा बजार घटेपनि, बढेपनि किनबेच हुन्छ । घरजग्गा क्षेत्र पनि त्यस्तै हो । नियमित कारोबार भइ नै रहन्छ ।’ धमलाले अभियानलाई भने, ‘अहिले साना तिना टुक्रा जग्गा किनबेच भए भन्दैमा कारोबारमा सुधार भएको भन्न मिल्दैन । ठूला प्लटहरूको किनबेच हुनै सकेको छैन ।’
घरजग्गा व्यवसायी एमके राउत अहिलेको अवस्थामा पनि ९० प्रतिशत खरीदकर्ताले घर बनाउने उदेश्यले नभइ लगानी गर्ने उदेश्यले नै जग्गा किन्न खोजीरहेको बताउँछन् ।
राष्ट्र बैंकले घरजग्गा क्षेत्रलाई थप कडाइ गरेको र बैंकले पनि घरजग्गामा गरिएको लगानी फिर्ता ल्याउन जोडबल गरिरहेकाले यतिबेला प्यानिक सेल भएको हुन सक्ने यस क्षेत्रका जानकाहरू बताउँछन् ।
९० प्रतिशत खरीदकर्ता लगानी गर्ने उदेश्यले नै आउँछन्
घरजग्गा व्यवसायी एमके राउत अहिलेको अवस्थामा पनि ९० प्रतिशत खरीदकर्ता घर बनाउने उदेश्यले नभइ लगानी गर्ने उदेश्यले नै जग्गा किन्न खोजीरहेको बताउँछन् ।
घरजग्गा क्षेत्रमा आएको मन्दी र कोरोनाको तेस्रो लहरका कारण लामो समयदेखि रोकिएका घरजग्गाहरू फागुनमा किनबेच भएको हुन सक्ने राउतको भनाई छ ।
‘३/४ आना जग्गा किन्नेहरूले अहिले पनि किनबेच गरिरहेकै छन् । ठूलो प्लट होल्ड गर्नेहरूलाई मात्रै समस्या छ ।’ उनले आर्थिक अभियानलाई भने, ‘अहिलेको अवस्थामा पनि ९० प्रतिशत खरीदकर्ताहरू घर बनाउन नभइ लगानी गर्ने उदेश्यले नै खरीद गरिरहेका छन् ।’
तर फागुनमा २/४ हजार बढी घरजग्गा किनबेच हुँदैमा यो क्षेत्र चलायमान भइहाल्यो भन्ने अवस्था नरहेको उनको भनाइ छ ।
