काठमाडौं। धितोपत्र बजारको नियामक निकाय नेपाल धितोपत्र बोर्ड (सेबोन) बलियो रहेको कुरा आफूहरूले देखाएको अध्यक्ष रमेशकुमार हमालले दाबी गरेका छन् । आइतवार धितोपत्र ब्रोकर एशोसिएशन नेपालले काठमाडौंमा आयोजना गरेको विश्व लगानीकर्ता सप्ताह, २०२३ को समापन कार्यक्रममा बोल्दै अध्यक्ष हमालले पूँजी बजारको विकास र विस्तारका लागि बोर्डले गरेको काम उल्लेख गर्दै नियामक निकाय बलियो रहेको दाबी गरेका हुन् ।
सरकारको आग्रहमा बोर्डको अध्यक्ष पद ग्रहण गरेको उल्लेख गर्दै बोर्डले अहिले सिस्टममा आधारित भएर काम गरिरहेको उनले बताए । आफूले अध्यक्ष नियुक्त हुनुअघि सूचीकृत कम्पनीको संख्या २०० बाट ४०० पुर्याउने कार्ययोजना सरकारसमक्ष प्रस्तुत गरेकोे जानकारी दिँदै बोर्डले कसैको तजबिजी वा मान्छेको टाउको हेरेर नभई कागजी प्रक्रिया पूरा गरेका कम्पनीलाई सार्वजनिक निष्कासनमा स्वीकृति दिने प्रणाली विकास गरेको हमालले बताए ।
सार्वजनिक निष्कासनमा बुक बिल्डिङ प्रणालीलाई शुरूका दिनदेखि नै प्राथमिकतामा राखेको उल्लेख गर्दै अध्यक्ष हमालले सो प्रक्रियाले समेत निरन्तरता पाइरहेको बताए । बुक विल्डिङ राम्रो र विश्वमा मान्यताप्राप्त प्रणाली भए पनि त्यसले सबै समस्याको समाधान नहुने उनको भनाइ छ ।
नेपालमा बुक विल्डिङ विधिका लागि क्रश होल्डिङ मुख्य समस्याको रुपमा रहेको उनले बताए । नेपालमा क्रश होल्डिङ देखिँदैन तर हुन्छ । आगामी दिनमा यो विधिको कार्यान्वयनमा क्रश होल्डिङलाई समस्या बनाएर बोर्डलाई नै आरोप आउने सम्भावना पनि हमालले औंल्याए । यद्यपि बुक विल्डिङको प्रक्रिया धेरै चाँडो अघि बढ्ने उनले जानकारी दिए ।
पूँजी बजारका लागि शेयर धितो कर्जाको सीमा परिवर्तनदेखि प्राइभेट इक्विटी र भेन्चर क्यापिटलमा बैंकहरूले लगानी गर्न पाउने व्यवस्था लागू गर्न बोर्डले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको उनले दाबी गरे ।
बोर्डले प्रारम्भिक सार्वजनिक निष्कासन (आईपीओ) का लागि कम नेटवर्थ भएका कम्पनीलाई समेत स्वीकृति दिएको गुनासोप्रति अध्यक्ष हमालले सबै कम्पनीको आईपीओ खरीद गर्न बाध्यकारी अवस्था नभएको बताए । लगानीकर्ताले आईपीओ खरीद गर्दा होस् या दोस्रो बजारमा शेयर खरीद गर्दा अध्ययन गर्नुपर्ने उनको सुझाव छ । ‘आवश्यक मापदण्ड पूरा गरेका कम्पनीलाई सार्वजनिक निष्कासनका लागि अनुमति दिनु बोर्डको जिम्मेवारी हो,’ अध्यक्ष हमालले भने, ‘लगानीकर्ताको जिम्मेवारी अध्ययन गरेर मात्र लगानी गर्नु हो ।’
बोर्डको इतिहासमा ३० वर्षमा नभएको कारबाही पछिल्लो समय २० महीनामा भएको उनले दाबी गरे । हिजोका दिनभन्दा आजका दिनमा पूँजीबजारसँग सम्बन्धित निकायहरू बलियो हुँदै जानुपर्ने पक्षमा बोर्ड रहेको उनले बताए ।
असोज १५ गतेदेखि आयोजना गरिएको विश्व लगानीकर्ता सप्ताहको औपचारिक समापन कार्यक्रममा धितोपत्र ब्रोकर एशोसिएशनका अध्यक्ष सागर ढकालले पूँजी बजारका सबै पक्षले एकअर्काको कठिनाइ बुझेर अघि बढ्ने हो भने पूँजी बजारको विकास हुने बताए । नेपाल राष्ट्र बैंकले पछिल्लो समय शेयर धितो कर्जाको सीमामा गरेको परिवर्तनप्रति ढकालले असन्तुष्टि व्यक्त गरे । उनले संस्थागत लगानीकर्ताको हकमा शेयर धितो कर्जाको सीमा तोक्न नहुने बताए । संस्थागत लगानीकर्ता बजार विकासका महत्त्वपूर्ण आधार रहेको उल्लेख गर्दै उनले यस्ता लगानीकर्तालाई लगानीमा बाधा पर्ने गरी सीमा निर्धारण गर्न नहुने बताए ।
