प्रायःजसो महिनावारी शुरु हुने उमेर १४ वर्षदेखि महिनावारी सुक्ने ४४ वर्षसम्मका महिलामा हुन्छ । लुपस नेपालमा मात्रै नभई अमेरिकामा समेत १.५ मिलियनमा देखिएको छ ।
शरीरमा रोगसँग लड्ने क्षमता ((एन्टिबडिज) ले शरीरको प्रतिरक्षा गर्नु पर्नेमा उल्टै घातक बन्ने अवस्था लुपस रोग हो । किशोरीहरूमा महिनावारी सुरु हुने बेला यदि इन्सटरोजन हर्मोन बढी मात्रामा उत्पादन भए पनि लुपस हुनसक्छ । तर अझै यसको कुनै ठोस प्रमाण भने फेला परेको छैन ।
लुपस विभिन्न प्रकारका छन्
1) स्यस्टेमेटिक लुपस
2) एरिओमाटिसस लुपस
3) कुटानियस लुपस
4) डिले लुपस
5) निओनेटल लुपस
यसका लक्षणहरू :
गालाको दुबैतर्फ पुतली आकारको दाग देखिनु ।
छाला फुस्रो, सुख्खा हुनु ।
चिलाउनु, दाग, चाया पोते देखिनु ।
मुखमा घाउ खटिरा आउनु ।
जिउ, खुट्टा दुख्नु ।
जोर्नीहरू दुख्नु, हात खुट्टा सुन्निनु ।
फोक्सो, छाती दुख्नु ।
टाउको भारी हुनु, दुख्नु ।
मिर्गाैलामा संक्रमण हुनु ।
विफल हुनु, चाडै थाक्नु, मुटुमा समस्या देखिनु ।
स्मरण शक्ति कम हुने ।
रक्ताअल्पत्ता, रगत जम्ने, निमोनिया, हृदयघातको जोखिम ।
दिमागमा असर पर्ने, थाइरोइड समस्या, आँखा सुख्खा हुने, कमजोर हुने, दुब्लाउदै जाने ।
घामको एलर्जी हुने, रिङटा लाग्ने, पिसाब गाढा हुने ।
लुपस लाग्ने कारण
१) धुलोधुँवा, एलर्जी, चिन्ता, किटनासक औषधिको सम्पर्क, विषादी, दुषित बातावरण तथा महिलामा हर्मोनको गडबडी ।
२) पारिवारिक इतिहासले पनि लुपस हुनसक्छ । एक अनुसन्धानले ५० प्रतिशत लुपस वंशानुगत कारण हुने जनाएको छ ।
३) शरीरमा हर्मोन असमामान्य थपघटका कारण पनि लुपस हुनसक्छ । जस्तै: इसटोजेन हर्मोन कम बढी भएमा ।
४) खानामा आत्यधिक नुन, चिल्लो पदार्थको प्रयोगले पनि लुपस हुन सक्छ । आदी।
लुपसबाट बच्ने उपयोगी आहार
खान नहुने
१). रातो मासु, खसी राङाको, मासु, मैदाबाट बनेका खानेकुरा, चाउचाउ, मम, पिज्जा, पाकेटको खानेकुरा, आइस्क्रिम, धेरै पटक प्रयोग गरेकोे तेलको आदि ।
२).धेरै समयसम्म फ्रिजमा राखेको खाने कुरा ।
३).विषादी प्रयोग गरेकोे खानेकुरा, बासी खाना आदिको प्रयोग ।
खान हुने खानेकुरा
१).कुखुराको छाला निकालेको मासु, माछा, टुना, सालमोन माछा, सामुन्द्रिक माछा ।
२).क्याल्सियमयुक्त खानेकुरा ।
३).चिज, तोफु, गेडागुडी, सोयाबिन, पालुङ्गो, कर्कलो, फर्सीको मुन्टा, ब्रोकाउली, गाढा रङको तरकारी, साग आदि ।
४).भिटामिन डी तथा क्याल्सियमयुक्त भोजन ।
५).खानेकुरा पकाइसकेपछि मात्रै नूनको प्रयोग गर्ने । कम पोटासियम भएको तरकारी, फलफूल खाने।
६).दुध, मोही, दही, सोयाबिन, तोफु, सोयामिल्क, विभिन्न प्रकारका अन्न, अण्डा आदिको सेवन चाहिने मात्रामा गर्ने ।
७).फलफूलमा भिटामिन सीयूक्त सुन्तला, मौसम, सुन्तलाको जुस, भुईकटहर, आदि खाने ।