काठमाडौं । अमेरिकी विद्युतीय सवारी साधन निर्माता कम्पनी टेस्लाले भारतमा कारखाना खोल्ने गाइँगुइँ चल्न थालेको छ ।
अमेरिकी अर्बपति व्यापारी एलन मस्कको कम्पनीले भारतको घरेलु बजारमा बेच्न एवं विदेशी बजारमा निर्यात गर्न भारतमै कारखाना खोल्न चाहेको भन्दै भारत वार्तामा आएका टेस्लाका अधिकारीहरूलाई उद्धृत गर्दै सञ्चार माध्यमहरूले समाचार छापेका छन् ।
कम्पनी भारतमा उत्पादन बेस खोल्नेबारे गम्भीर रहेको शुक्रबार रोयटर्ससँगको अन्तरवार्तामा भारतका आईटीमन्त्री राजीव चन्द्रशेखरले भनेका थिए । सरकारले पनि यस प्रस्तावमा सकारात्मक संकेत दिएको उनको भनाइ छ ।
यसअघि भारत सरकारसँग भएका वार्तामा कम्पनीले कारखाना खोल्नेबारे बोलेकै थिएन । कम्पनी पहिलेदेखि नै भारतमा बाहिरबाट कार ल्याएर बेच्ने मूडमा थियो । तर, यसमा पनि तगारो आयात कर थियो । सरकारले आयात कर घटाएदेखि बाहिर बनाइएका कार ल्याएर बेच्ने कम्पनीको योजना थियो ।
तर, भारत सरकारले कम्पनीले गरेको अनुरोध लत्याइदियो । कम्पनीले सीमापार बजारमा बनाएका कार भारतमा ल्याएर बेच्न १०० प्रतिशतसम्म कर लाग्छ । भारतको कर विश्वमै सबैभन्दा धेरै भएको भन्दै मस्कले बारम्बार भारतको आलोचना पनि गरेका थिए ।
पछिल्लो वार्तामा टेस्लाले आयात कर घटाउनेबारे केही पनि नबोलेको बुझिएको छ । यसलाई कम्पनी तीव्र गतिमा बढिरहेको विश्वको सबैभन्दा ठूलो अटो बजारमध्ये एक भारतसामु मस्कले घुँडा टेकेको रूपमा पनि अर्थ्याउन थालिएको छ । यस पटकको वार्तामा नयाँ कारखाना खोल्न प्रस्ताव गरिएको छ ।
कारखाना कहाँ खुल्ने भनेर केही भनिएको छैन । कम्पनीले कार बनाउने कारखानाको साथमा ब्याट्री पनि उत्पादन गर्न खोजिरहेको मन्त्री चन्द्रशेखरको भनाइ छ । यसबारे टेस्लाले औपचारिक रूपमा भने मुख खोलेको भने छैन ।
पछिल्लो समय विश्वभर कम्पनीहरूले अटो उत्पादनमा चीनमाथिको निर्भरता कम गर्न खोजिरहेका छन् । टेस्लाले भारतमा कारखाना खोल्ने आशा यसअघि पनि पटकपटक तुहिएको छ । मस्क्ले सन् २०१५ मै भारतमा ब्याट्री बनाउने कारखाना खोल्न विचार गर्ने घोषणा गरका थिए ।
त्यति बेला नै कम्पनीले कार पनि बनाउँछ भन्ने आशा थियो । सन् २०२१ मा आएर बल्ल कम्पनीले बैंगलुरुमा आउटलेट खोल्यो । भारतीय सडकमा परीक्षणका लागि भनेर केही कार पनि ल्यायो । आफूले विक्री मूल्य बराबर नै कर तिरेर गाडी ल्याउनुपरेको भन्दै मस्कले बारबार सरकारसँग कर घटाइदिन अनुरोध गरेका थिए ।
टेस्लाले स्थानीय स्तरमा कार बनाएर बेचोस् भन्ने प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी नेतृत्वको सरकारको चाहना थियो । कम्पनी भने भारतमा आफ्नो कार कत्तिको बिक्छ बजार र मागको अवस्था हेर्न चाहन्थ्यो । कर घटाउने अनुरोध बारबार अस्वीकृत भएपछि मस्क बिच्किएर भारतमा आफ्ना उत्पादन बेच्ने योजना नै त्यागिदिए ।
भारत विश्वको तेस्रो ठूलो कार बजार हो । यहाँ विद्युतीय कारको विक्री परम्परागत जस्तो लोभ लाग्दो भइसकेको छैन तर सम्भावना भने प्रचुर छ । विश्वकै सबैभन्दा धेरै जनसंख्या भएको मुलुकमध्ये एक पनि भारत नै हो । भारतको मध्यम वर्गीय जनसंख्या बढ्दो छ ।
भारत सरकारले आफ्ना सडकमा गुड्ने सबै सवारी साधन विद्युतीय बनाउने महत्त्वाकांक्षी योजना ल्याएको छ । यस्तोमा भारतजस्ता उदीयमान बजारमा छिरेर वृद्धिको अवसर मस्कले कसरी गुमाउने जोखिम मोल्लान् र ?