नेपालको अर्थतन्त्रमा एउटा प्वाल टाल्दा अरू दुई ओटा प्वाल पर्ने स्थिती छ : बैंकर मनोज ज्ञावली

चैत १६, काठमाडौं । चालू आर्थिक वर्ष २०७८/७९ नेपाली अर्थतन्त्रका लागि उत्साहप्रद हुन नसकेको बैंकर मनोज ज्ञावलीले बताएका छन् । ज्ञावलीले सामाजिक सञ्जाल फेसबुकमा कोभिडको त्रासले सोचे जति नबिगारेको तर कोभिड शान्त भएपछि भने अर्थतन्त्रले गति लिन नसकेको बताएका हुन् । ज्ञावलीले नेपालको अर्थतन्त्रका केही सूचकांक प्रस्तुत गर्दै थोक मूल्यको मुद्रास्फिती १० प्रतिशत भन्दा धेरै बढेको बताएका छन् । मुद्रास्फितिको दर दुई गुणा भन्दा बढिले बढेर ६ प्रतिशत हाराहारी पुगेको छ ।  कर्जा वृद्धिदरको एक तिहाई पनि निक्षेप वृद्धि हुन सकेन । स्थानीय सरकारको खाताको ८० प्रतिशतसम्म रकमलाई बैंक तथा वित्तीय संस्थाको निक्षेपमा गणना गर्न मिल्ने व्यबस्था गर्दासमेत सवा खर्ब रुपैयाँ निक्षेप वृद्धि हुनपनि हम्मे हम्मे भएको ज्ञावलीले बताएका छन् । अहिले बैंकहरुको सीडी रेसियो ९१ प्रतिशत हाराहारी पुगेको छ । ब्याजदरमा वृद्धि भएको छ । नयाँ कर्जा पाउनै मुस्किल र पाइहाले पनि १३ प्रतिशत भन्दा माथिको ब्याजदरमा लिनुपर्ने स्थिति छ । यसले उद्यमशिलतालाई निरूत्साहित गर्छ र यसको दूरगामी असर पर्दछ । व्यापार घाटा ३८ देखि ४० प्रतिशतसम्मले बढेको छ । बैदेशीक मुद्रा संचिति घट्दै गएर साढे छ महीना सम्मको वस्तु तथा सेवा आयात गर्न मात्र पर्याप्त छ । विदेशी मुद्रा सञ्चितीमा चाप बढ्दो छ । २ लाखभन्दा बढी थप नेपाली नागरिकहरु बैदेशिक रोजगारमा जाँदा पनि रेमिट्यान्स ६ प्रतिशत हाराहारीले घटेको छ । अन्तरराष्ट्रिय बजारमा कच्चा तेलको मूल्य ५५ प्रतिशत भन्दा बढिले वृद्धि भएकाले त्यसको असर नेपालमा पनि परेको छ । सरकारले पूर्ववत पूँजीगत खर्च गर्न सकेन । बैदेशिक ऋण तथा सहायता बजेटको अनुरूप प्राप्त हुन सकेको छैन । बैदेशीक लगानीको लक्ष्य, गफ र तथ्यको अवस्था उस्तै छ । सरकार तथा सरकारी निकायहरूले नेपाल राष्ट्र बैंकमा खोलेका खाताहरूमा १०० अर्ब भन्दा थप रकम जम्मा भएको छ । यसले तरलतामा थप चाप परेको छ । ब्याजदरमा वृद्धि भएको छ । नयाँ कर्जा पाउनै मुस्किल र पाइहाले पनि १३ प्रतिशत भन्दा माथिको ब्याजदरमा लिनुपर्ने स्थिति छ । यसले उद्यमशिलतालाई निरूत्साहित गर्छ र यसको दूरगामी असर पर्दछ । देशको अर्थतन्त्रका सूचकांकहरु जस्तै रहे पनि नेपालीहरूको बैदेशीक यात्रा राम्रै बढेको छ । देशमा भन्दा विदेशमा सम्भावना बढी देखिंदा पढ्न या पढ्न भनेर विदेशीने संख्या राम्रै बढ्दा यस्तो भ्रमणमा हुने खर्च ९२ प्रतिशत हाराहारीले बढेर ३६ अर्ब रुपैयाँ माथि पुगेको छ । समयमै एउटा टास्क फोर्स (राजनैतिक रंग र स्वार्थ नभएको ) बनाएर अल्पकालीन र दीर्घकालीन समाधानका उपायमा काम गर्न जरुरी छ । पूँजीबजारप्रति सरकार र नियामकहरुको अस्थिर रबैया र लगानीकर्ताहरुको अस्थिर मनोवृतिले गर्दा दैनिक २० अर्ब रुपैयाँ पुगेको कारोबार रकम बजार घट्दा २/३ अर्ब रुपैयाँमा सीमित भएको छ । यसले लगानीकर्ताहरुमा निराशा संगै पूँजी पलायन को समेत आशङ्का गरिएको छ । तरलता अभावमा शुरूवाती दिनहरुमा एक अर्कालाई दोष दिंदै समाधानका बारेमा सोचिएन । यस पटकको तरलता अभाव सिस्टेमिक हो र छिट्टै अनि सहजै समाधान हुँदैन भन्ने मेरो धारणा शुरूवातमै थियो । यस पटक अर्थतन्त्रका सुचकांकहरू सबैतिरबाट बिग्रेका छन ।  एउटा प्वाल टाल्यो भने अरू दुई ओटा प्वाल पर्ने स्थिती छ । अहिले कसले कसलाई दोष दिएर आफू चोखो बन्ने भन्ने खेलमा लाग्ने बेला होईन, समाधानका उपायहरूमा लाग्नुपर्छ । होस्टेमा हैसे गर्नु पर्छ । आत्तीनु पर्ने होईन र सम्हालिएर हिँड्नुपर्ने स्थिती चैं छ ।  समयमै एउटा टास्क फोर्स (राजनैतिक रंग र स्वार्थ नभएको ) बनाएर अल्पकालीन र दीर्घकालीन समाधानका उपायमा काम गर्न जरुरी छ ।