वैदेशिक रोजगार बीमामा उछाल, आर्थिक समस्याले खुम्चियो निर्जीवन बीमा

लघुबीमाको दायरा विस्तार

काठमाडौं। नेपाल बीमा प्राधिकरणले लघुबीमाको दायरा विस्तार गरेको छ । लघुबीमासम्बन्धी निर्देशन २०७९ संशोधन गर्दै प्राधिकरणले अनिवार्य बीमाको व्यवस्था भएका तेस्रो पक्ष र वैदेशिक रोजगारी म्यादी बीमाको अधिकार लघुबीमा कम्पनीलाई पनि दिएको हो ।  संशोधित निर्देशनमा लघु निर्जीवन बीमा गर्ने बीमकले ५० लाख रुपैयाँ दायित्वसम्मको मोटर लघुबीमा र तेस्रो पक्ष बीमा गर्न पाउने व्यवस्था थप गरिएको छ । निर्देशनको दफा २० को उपदफा (१) संशोधन गर्दै ५० लाख रुपैयाँ दायित्वसम्मको मोटर लघुबीमा र मोटर बीमा दरसम्बन्धी निर्देशिका २०७३ बमोजिम मोटर तेस्रो पक्ष (थर्ड पार्टी)बीमा लघुबीमाले गर्न पाउने व्यवस्था थप गरेको हो ।  हालसम्म लघुबीमा कम्पनीले मोटर लघुबीमाअन्तर्गत ट्रेलर, ट्याक्टर, थ्रेसर, मोटरअन्तर्गत पर्ने कृषि उपकरण, मोटरसाइकल, ट्राइसाइकल, मोपेड, ट्याम्पु, रिक्सा, ठेलागाडाको मात्रै बीमा गर्न पाउने व्यवस्था थियो । यसैगरी लघुबीमा निर्देशन, २०७९ मा निर्जीवन लघुबीमा कम्पनीले ५० लाख रुपैयाँसम्मको घर, सम्पत्ति तथा व्यवसाय र इन्जिनीयरिङ लघुबीमा गर्न पाउने व्यवस्था रहेको थियो । साथै ५ लाख रुपैयाँसम्मको दायित्व तथा मौद्रिक क्षति लघुबीमा र अन्य लघुबीमा गर्न पाउने व्यवस्था छ ।  यसैगरी प्राधिकरणले लघुबीमा कम्पनीलाई वैदेशिक रोजगारीमा जाने सर्वसाधारणका लागि १० लाख रुपैयाँसम्मको वैदेशिक रोजगार म्यादी जीवन बीमालेख विक्री गर्ने बाटो पनि खोलिदिएको छ । लघुबीमा निर्देशन २०७९ मा लघु जीवन बीमा कम्पनीले ५ लाख रुपैयाँभन्दा कम बीमांक रकमको मात्र जीवन लघुबीमा गर्न पाउने व्यवस्था थियो । त्यसलाई संशोधन गरी प्राधिकरणले वैदेशिक रोजगार म्यादी जीवन बीमाको हकमा उक्त सीमा बढाएको हो ।  सरकारले अनिवार्य बीमाको प्रावधान तोकेका कारण निर्जीवन बीमा कम्पनीका लागि तेस्रो पक्ष बीमा र जीवन बीमा कम्पनीका लागि वैदेशिक रोजगार बीमा प्रमुख क्षेत्र रहँदै आएको छ । ठूला बीमा कम्पनीले मात्र यो व्यवसाय गर्दै आएकोमा अब लघुबीमा  कम्पनीले पनि यसमा काम गर्न पाउने भएका छन् । प्राधिकरणले गतवर्षमात्र चार निर्जीवन र तीन जीवन गरी सातओटा कम्पनीलाई लघुबीमा व्यवसाय गर्न अनुमति दिएको छ । त्यसमध्ये दुईओटा निर्जीवन र तीनओटा जीवन लघुबीमा कम्पनी सञ्चालनमा आइसकेका छन् ।  लघुबीमाको मर्मअनुसार नै कम्पनीहरूले काम गर्ने दायरा विस्तार गरिएको प्राधिकरणका प्रवक्ता राजुरमण पौडलले बताए । तेस्रो पक्ष बीमा, सानो आकारको मोटर बीमा र वैदेशिक रोजगार बीमा तल्लो वर्गका सर्वसाधारणको पहुँचमा पुर्‍याउन लघुबीमालाई पनि त्यो अधिकार दिइएको उनले बताए ।  जीवन बीमा व्यवसाय बढ्यो  यसैगरी चालू आवको पुसमा जीवन बीमा कम्पनीको व्यवसायमा सुधार देखिएको छ । प्राधिकरणले प्रकाशित गरेको तथ्यांकअनुसार कम्पनीहरूले पुसमा प्रथम बीमा शुल्क र नवीकरणबाट कुल १२ अर्ब ४८ करोड ७८ लाख रुपैयाँ बीमाशुल्क संकलन गरेका छन् । चालू आवको कात्तिकमा कम्पनीहरूले ८ अर्ब ६३ करोड र मङ्सिरमा १२ अर्ब ३१ करोड बीमाशुल्क संकलन गरेका थिए ।  कम्पनीहरूको प्रथम बीमाशुल्क संकलनमा पनि सुधार देखिएको छ । पुसमा मात्र कम्पनीहरूले २ अर्ब ८४ करोड प्रथम बीमाशुल्क उठाएका छन् । मङ्सिरमा उनीहरूको प्रथम बीमाशुल्क संकलन २ अर्ब ३४ करोड रुपैयाँ थियो । यस्तै पुससम्ममा जीवन लघुबीमा कम्पनीहरूले १४ हजार ४१ बीमालेख जारी गर्दै २ करोड ५२ लाख बीमाशुल्क संकलन गरेको प्राधिकरणले जनाएको छ ।  आर्थिक मन्दीसँगै बैंक, वित्तीय संस्थाको कर्जा प्रवाह घट्नुका साथै व्यावसायिक गतिविधिसमेत प्रभावित भएपछि बीमा कम्पनीको व्यवसाय पनि प्रभावित भएको थियो । तर, पछिल्लो समयमा आर्थिक गतिविधिमा आएको सुधार, लचिलो मौद्रिक नीति, बैंकबाट कर्जा प्रवाहमा वृद्धिसँगै बीमा कम्पनीको व्यवसायमा पनि सकारात्मक प्रभाव देखिएको हो ।