सबैको मुखमा अहिले नेपाल आर्थिक संकटमा फसेको वा फस्न लागेको भन्ने कुरा झुन्डिएको पाइन्छ । समाचार पनि यस्तै खालका हुन्छन् । तर कसरी र किन संकट आयो भन्ने स्पष्ट छैन । अहिलेको अवस्था संकट हो भन्ने आधार पनि छैन । तैपनि सरकारी अधिकारीदेखि निजीक्षेत्रसम्मले संकट छ भनिरहेको अवस्था छ । अहिले नेपाली वस्तु निर्यातमा कुनै देशले प्रतिबन्ध लगाएको अवस्था छैन । आयात बढी भएको कुरा अहिलेको मात्र होइन । नेपालीको लागि अत्यावश्यक वस्तु आयातमा कुनै देशले प्रतिबन्ध लगाएको पनि छैन । आयात ठूलो परिमाणमा घटेको पनि छैन । सामान आयातका लागि सरकारसँग डलर नभएको पनि हैन । अनि कसरी संकट भयो त ?
डलर आमदानीको माध्यम बनेको वैदेशिक रोजगारीमा कुनै कमी आएको छैन । बरु बढेको छ । कुनै देशले नेपाली श्रमिकलाई प्रतिबन्ध लगाएको पनि पाइन्न । विदेशी मुद्राको मुख्य आम्दानीको स्रोत विप्रेषण घटेको छैन, बरु बढेको छ । मुलुक अहिले लोडशेडिङबाट मुक्त छ । बिजुली निर्यात भइरहेको छ । थप निर्यातको सम्भावना पनि बढेको छ । मुलुकको शान्ति सुरक्षा र अमनचैनमा पनि कुनै समस्या देखिएको छैन । त्यस्तै नेपाल विदेशीको ऋणमा फसेको छैन । विदेशी मुद्रा सञ्चिति पनि पर्याप्त छ । तत्कालै कुनै विदेशी ऋण तिर्न दबाब पनि छैन । तिर्न नसकेको अवस्था पनि छैन । कृषि क्षेत्रको उत्पादन बढेको छ । यद्यपि आयात पनि बढेको छ । धानको उत्पादन करिब ७ प्रतिशतले बढेको छ । मकै, गहुँ, कोदो करिब ३ प्रतिशतले बढेको छ । कृषि क्षेत्रको जनसंख्या अन्य क्षेत्रतर्फ लागेको पाइन्छ जुन विकासको प्रक्रिया नै हो ।
नेपालमा आर्थिक उदारीकरणपछि फस्टाएको बैंकिङ, बीमा, पर्यटन, सञ्चार, शिक्षा र स्वास्थ्य क्षेत्रमा समस्या आएको छैन । अमेरिकामा जस्तो नेपालका कुनै बैंक टाट पल्टिएको छैन । न त कुनै बीमा कम्पनी बन्द भएको छ वा होटल वा अन्य कुनै कम्पनी नै बन्द भएको पाइन्छ । कोभिड महामारीपछि थला परेको पर्यटन क्षेत्र अहिले उत्साहित हुँदैछ ।
अहिले राजनीति पनि त्यस्तो गन्जागोल छैन । खालि सरकारको आमदानी घटेको छ र विकास खर्च ज्यादै न्यून छ । यी दुवै हुनुमा सरकारी संयन्त्रको कमजोरी हो । सरकारमा प्रतिबद्धता हुने हो भने यसलाई सुधार कुनै समस्या देखिँदैन ।
हरि अधिकारी
मण्डिखाटार, काठमाडौं
