काठमाडौं। नेपालभित्रको जुनसुकै ठाउँको ठेगाना प्लेट ५ मिनेटमै तयार गर्न सकिने मोबाइल एप र वेबमा आधारित डिटिजल ठेगाना प्लेट प्रणाली ‘कता हो’ सञ्चालनमा आएको छ । पाँच वर्षको अनुसन्धानपछि विकास भएको ‘कता हो’मा शहरी विकास मन्त्रालयले हालसम्म तयार गरेका घर नम्बर पनि समावेश गर्न सकिने बताइएको छ ।
काठमाडौंमा शुरू भएको क्यान इन्फोटेक २०२४ मा उक्त प्रणालीको औपचारिक उद्घाटन गरिएको हो । देशको सम्पूर्ण भूभागलाई १५ अर्ब २ करोड हाराहारी प्लट (टुक्रा) मा विभाजन गरी हरेक प्लट (टुक्रा) का लागि शब्द र अंक मिलाएर एउटा युनिक नाम दिई यो प्रणाली तयार गरिएको साढे दुई दशकभन्दा बढी समयदेखि नवप्रवर्तनको क्षेत्रमा सक्रिय राम र लक्ष्मण रिमालले बताए । उनीहरूका अनुसार ‘कता हो’ को सहायताले नेपालको जुनसुकै ठाउँ पत्ता लगाएर तत्काल पुग्न सकिन्छ । राम लक्ष्मण ग्रूप संलग्न रहेको एड्रेसग्राफ प्रालिले यो प्रणाली विकास गरेको हो ।
यो डिजिटल ठेगाना प्रणालीमा सामुदायिक रूपमा टोल विकास तथा समितिबाट राखिएका घरका नम्बरसमेत राख्न सकिने बताइएको छ । ‘यसको लक्ष्य दूरदराजमा रहेका पालिकाका घर, गोठ, टहरा, सीमाचिह्न प्राकृतिक सम्पदाजस्ता हरेक स्थानको नम्बर तयार गर्नु हो,’ लक्ष्मण रिमालले भने, ‘यो प्रणालीमा विश्वस्तरीय ठेगानाको प्लस कोड तथा घरमा टाँसिने नम्बर प्लेटबाटै घन्टी बजाउन पनि सकिन्छ ।’ यो प्रणाली सबैका लागि बहुउपयोगी सिद्ध हुने अपेक्षा उनीहरूको छ ।
यो प्रणालीको सहायताले नेपालको जुनसुकै ठाउँ पत्ता लगाएर तत्काल पुग्न सकिन्छ ।
‘कता हो’ एपमार्फत सर्वसाधारणले आफ्नो घरको ‘ठेगाना प्लेट’ नि:शुल्क तयार गरी प्रिन्ट गराउन सक्छन् । यसको प्रयोगले ठेगानासँग सम्बद्ध अधिकांश समस्या समाधान हुने एड्रेसग्राफको भनाइ छ । ‘यसले देशका हरेक ठाउँको डिजिटल ठेगाना दिन्छ । उक्त ठेगाना मोबाइलमार्फत शेयर गर्न, बोलेर एकअर्कामा पुर्याउन एकदमै उपयोगी र प्रभावकारी छ,’ एड्रेसग्राफ प्रालिले बुधवार साँझ जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।
कम्पनीका अनुसार गाउँपालिका तथा नगरपालिकाले यो प्रणालीको प्रयोगबाट धेरै काम प्रभावकारी रूपमा गर्न सक्छन् । यो प्रणाली प्रयोग गरेर पालिकाहरूले आफ्नो क्षेत्रका बासिन्दालाई तुरुन्तै घर नम्बर दिन सक्छन् । उनीहरूले यसको प्रयोग गरेर विभिन्न प्रकारका लगत संकलन गर्न पनि सक्छन् । २८० मीटर लम्बाइ तथा २८० मीटर चौडाइको क्षेत्रलाई एउटा नेपाली शब्दले प्रतिनिधित्व गर्ने हुँदा यसलाई व्यावहारिक रूपमा प्रयोग गर्न सजिलो हुने दाबी गरिएको छ ।
सेवाग्राहीलाई करको दायरामा ल्याउन पनि पालिकाहरूले यो डिजिटल ठेगाना प्रणाली प्रयोग गर्न सक्ने बताइएको छ । यसको माध्यमबाट नक्सामै कुनकुन क्षेत्रका कुनकुन घर व्यावसायिक हुन्, कुन आवासीय हुन् पत्ता लगाउन सकिन्छ । तीमध्ये कति करका दायरामा छन् र कसरी कर तिरिरहेका छन् भन्ने कुरा पनि स्पष्टै देखिने लक्ष्मणले बताए ।
दैवी विपत्ति, घटना दुर्घटना तथा विपत्को सूचना र त्यसको प्रतिकार्यमा यो डिजिटल ठेगाना प्रणालीको प्रयोग एकदमै उपयोगी हुने ठानिएको छ । ‘पालिकाका बासिन्दालाई आपत् पर्दा ‘कता हो’ कोडको अन्तिम १ शब्द र नम्बर मात्रैले उक्त व्यक्ति कुन ठाउँमा छ, ठ्याक्कै पत्ता लगाएर उद्धार सकिन्छ,’ रामलक्ष्मण ग्रूपका अर्का सञ्चालक राम रिमालले भने ।
ताल तलैया, सार्वजनिक वन, पार्कलगायत स्थानको अतिक्रमण रोकथामका लागि यस ठेगाना प्रणालीको माध्यमबाट उक्त स्थानको रेखांकन गर्न सकिने बताइएको छ । त्यसको समूह ठेगाना कोड ९द्यबतअज ऋयमभ० को माध्यमबाट त्यस क्षेत्र वरपरको मापदण्डसम्मका स्थानमा निर्माण तथा भोगचलनमा सहज किसिमले रोक लगाउन सकिन्छ । घर नम्बर जडानका साथै माथि उल्लिखितलगायत अन्य काममा समेत यो प्रणालीको बहुउपयोगी प्रयोग गर्न सकिने बताइएको छ ।
