गठन्धनको अन्यौलताले निम्त्याउने राजनीतिक दुर्घटना

नयाँ र पुराना ब्रोकरबीच शुरूमै शत्रुता

काठमाडौं । धितोपत्र बजारमा नयाँ ब्रोकर कम्पनी भित्रिने भएसँगै नयाँ र पुरानाबीच शत्रुता देखिन थालेको छ । नेपाल धितोपत्र बोर्डले गत असोज २ देखि ३१ गतेसम्म नयाँ ब्रोकर लाइसेन्सका लागि ४६ ओटा आवेदन संकलन गरी ४३ कम्पनीलाई लाइसेन्सको आशयपत्र दिएको छ ।  यही बेला पुराना ब्रोकर कम्पनीले नयाँ ब्रोकर कम्पनीको लाइसेन्स रोक्नुपर्ने माग गरेका छन् । पुरानालाई टक्कर दिन नयाँ ब्रोकर कम्पनीहरूले सागर ढकालको संयोजकत्वमा ११ सदस्यीय नयाँ स्टक ब्रोकर एशोसिएशन नेपाल स्थापना गरेका छन् । नयाँ स्टक ब्रोकर एशोसिएशनका संयोजक ढकालले पुराना ब्रोकर कम्पनीहरूले गरेको व्यवहारका कारण नयाँ संस्था स्थापना गर्न बाध्य भएको बताए । पुरानासँग मिलेरै सेवा प्रदान गर्ने उद्देश्यका साथ उत्साहित भएको बेला अन्तिम चरणमा रहेको ब्रोकर लाइसेन्स रोक्न माग गरेसँगै आफूहरू छुट्टै एशोसिएशन स्थापना गर्न बाध्य भएको ढकालको भनाइ छ । प्रतिस्पर्धी व्यवसाय भए पनि धितोपत्र बजारमा मध्यस्थकर्ताको भूमिका निर्वाह गर्ने नयाँ पुराना जुनसुकै कम्पनीबीच सहकार्य आवश्यक हुने ढकालले बताए ।  पुरानो ब्रोकर कम्पनीहरूको संगठन स्टक ब्रोकर एशोसिएशन अफ नेपालले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै स्टक एक्सचेन्जको लाइसेन्स रोके जस्तै ब्रोकर लाइसेन्स पनि तत्काल रोक्न आग्रह गरेको थियो । उसको विज्ञप्तिमा आर्थिक अनियमितताको छानविन गरी कारबाही गर्नसमेत माग गरिएको छ ।  साहूजीहरूको प्रभावमा परी कोठे बैठकबाट नियमावली ड्राफ्ट गरी मन्त्रिपरिषद्बाट ३ दिनमा पटकपटक नियमावली संशोधन गराएकाले आर्थिक लेनदेन भएको अनुमान लगाउन सकिने दाबीसमेत उसले जारी गरेको विज्ञप्तिमा छ । अनावश्यक विषयवस्तुको उठान गरी राजनीतिक नेतृत्वलाई प्रभावमा पारी वितरण गर्न लागिएको ब्रोकर लाइसेन्सले भविष्यमा पूँजी बजारमा ठूलो दुर्घटना निम्त्याउने तर्क पुरानो एशोसिएशनले गरेको छ ।  नयाँ ब्रोकर कम्पनीहरूले भने पुराना ब्रोकर कम्पनीहरूबाट जारी भएको भ्रामक, कपोकल्पित र आधारहीन विज्ञप्तिले ५६ लाख लगानीकर्ताले गरेको बजार विकासको अपेक्षामा तुषारापात भएको टिप्पणी गरेको छ । स्टक ब्रोकर एशोसिएशन अफ नेपालले स्वायत्त नियामक निकाय नेपाल धितोपत्र बोर्ड, तत्कालीन मन्त्रिपरिषद्, सर्वोच्च अदालत र आफूहरूमाथि प्रत्यक्ष/अप्रत्यक्ष रूपमा लगाएको आर्थिक चलखेलको आरोप पूर्ण रूपमा निराधार रहेको दाबी नयाँ कम्पनीहरूले गरेका छन् ।  नेपालको इतिहासमा पहिलोपटक समय सीमा तोकेर तोकिएको समयभित्र सम्पूर्ण काम सक्दै पूर्ण रूपमा पारदर्शी ढंगबाट लाइसेन्स वितरण प्रक्रिया अघि बढेको र त्यसका लागि आफूहरूले एक पैसा खर्च गर्न नपरेको नयाँ स्टक ब्रोकर एशोसिएशनका संयोजक ढकालले दाबी गरेका छन् । आगामी दिनमा पनि यस्ता किसिमका आधारहीन, कपोकल्पित आरोप लगाइएको खण्डमा कानूनी उपचार खोज्ने अध्यक्ष ढकालले बताए । विगत ४ वर्ष वर्षमा धितोपत्र बजारमा लगानीकर्ताको संख्या व्यापक वृद्धि भए पनि बजारको सारथिका रूपमा कार्यरत ब्रोकर संख्या र उनीहरूको गुणस्तर बढ्न नसकेको नयाँ ब्रोकरहरूको आरोप छ । बजारले खास गति लिन नसकेको अवस्थामा ठूला पूँजी, आधुनिक प्रविधि, बजारसम्बन्धी दक्षता तथा अनुभवका साथ लगानीकर्ताले नयाँ ब्रोकर कम्पनीबाट गुणस्तरीय सेवा पाउने वातावरण तयार हुँदै गरेको दाबीसमेत नयाँ एशोसिएशनले गरेको छ । धितोपत्र बोर्डले हाल प्राइभेट इक्विटी, बुक बिल्डिङ र साना तथा मझौला कम्पनीको धितोपत्र कारोबारका लागि नयाँ बजार सृजना गर्ने वातावरण तयार गर्नुका साथै नेपाल सरकारले समेत दोस्रो बजारमा सूचीकृत हुने कम्पनीको संख्या बढाउन नीतिगत रूपमै काम गरिरहेको हुँदा आगामी केही वर्षमै सूचीकृत कम्पनी संख्या ५ सय नाघ्ने अनुमान नयाँ एशोसिएशनको छ । अहिलेकै सिन्डिकेट र एकाधिकार कायम रहिरहे हालका ग्राहक प्रविधि, सेवा र लगानी सुरक्षाका दृष्टिकोणबाट थप जोखिममा पर्ने संकेत नयाँ एशोसिएशनले गरेको छ ।  स्टक ब्रोकर एशोसिएशन अफ नेपालका अध्यक्ष धर्मराज सापकोटाले भने बोर्डले तीन चरणमा वितरण गरेको आशयपत्र प्राप्त गर्नेमा कतिपय अयोग्य कम्पनीसमेत रहेकाले छानविन गर्न माग गरेको बताए । नयाँ ब्रोकर कम्पनी बजारमा भित्रिँदा पुरानालाई अझ फाइदा हुने भन्दै उनले नियम र कानूनी प्रक्रिया पूरा गरी आउने ब्रोकर कम्पनीसँग कुनै आपत्ति नभएको बताए । भोलिका दिनमा नयाँ र पुराना ब्रोकर कम्पनी मिलेरै सेवा दिनुपर्ने भएकाले नयाँ कम्पनी आउन नहुने भनाइ आफूहरूको नभएको सापकोटाको भनाइ छ । ५० ब्रोकर कम्पनीले हालसम्मको बजारको इतिहासमा आएका उतारचढावलाई सहजै तरीकाले व्यवस्थापन गर्दै आएको अवस्थामा नियामक निकायले पुराना ब्रोकर कम्पनीलाई समेत प्राथमिकतामा राखेर अघि बढ्नुपर्ने सापकोटाको सुझाव छ ।